گرمابه “حاج داداش” در قلب بازار قدیمی زنجان واقع است، این بنا از جاذبه های زنجان،حدود ۱۰۰ سال پیش بعنوان حمام احداث شد و هم‌اکنون با حفظ بافت قبلی و با انجام اندکی تغییر و تزیینات زیبای سنتی به عنوان سفره‌خانه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
از سازنده اصلی این بنا اطلاعات دقیقی در دست نیست، ولی به گفته بعضی از سالخوردگان فردی به نام حاج داداش بانی بنا است و از همان زمان حمام فوق به نام حاج داداش مشهور شد.
زمان احداث سفره خانه سنتی و بنای تاریخی حاج داداش زنجان اوایل دوره قاجار است. این بنای زیبا ۱۵۰ تا ۲۰۰ سال از دوران صفویه به بعد مرکز داد و ستد و فرهنگ بومی و محلی بوده و مقابل مسجد آیت الله قائمی یکی از مساجد قدیمی و مهم زنجان است.
این مجموعه تا سال ۶۸ به عنوان حمام مورد استفاده قرار می گرفت سپس به مدت ۱۰ سال بدون استفاده ماند تا اینکه از اردیبهشت ماه سال ۷۷ مرمت و بازسازی آن برای تبدیل به مکانی فرهنگی و خدماتی آغاز و در سال ۷۸ به بهره برداری رسید.
ورودی این بنا در ضلع شمالی رو به مسجد از دو لنگه درب چوبین و ضخامتی حدود سه سانتی متر است. گل میخ های آهنی از تزئینات ماندگار این بنا جلوه خاصی دارد. در ساخت حمام حاج داداش همانند مصالح سایر بناهای تاریخی از آجرهای ۲۰ در ۲۰ استفاده شده است.
گنبد اصلی حمام حاجی داداش که یکی از قدیمی ترین بناهای تاریخی شهر زنجان و تنها حمام ستون سنگی زنجان است بر روی چهار ستون سنگی قرار گرفته که این ستون ها در زمان خود توسط هنرمندان همدانی تراشیده شده است.
زیباترین بخش این حمام سنتی فضای بینه آن است، در این بخش طاق اصلی بر روی چهار ستون سنگی مزین به سر ستون های مکعبی شکل و بدنه مارپیچی (از نوع ستون های ترکیبی) قرار دارد.
این بنا به مسافتی در حدود ۴۰۰ مترمربع زیربنا در زمینی بالغ بر ۲۵۰۰ مترمربع واقع شده که از سه نقطه می توان به آن رفت و آمد کرد که یکی از آنها از طرف درب اصلی که روبروی مسجد آیت الله قائمی است و دیگری از طرف مغازه ای که قبلاً محل سوخت رسانی حمام بوده و هم اکنون به مغازه تبدیل شده و در حدود ۲۵ متر ضلع شرقی درب اصلی واقع شده که این مغازه با حمام مذبور دارای یک سند به پلاک های ثبتی ۳۹۸۵ و ۳۹۹۵ است.
تزئینات بنا شامل کاشیکاری در رنگهای متنوعی است که از میان رنگهای فیروزه ای، آبی روشن، آبی سیر و زرد بیشتر نمایان است، ستونها نیز دارای تزئینات بصورت خطوط ماپیچی می باشند و از یک نیم ستون در گرمخانه بعنوان سکو استفاده شده است، سقف بنا نیز در قسمتهای مختلف دارای تزئینات گچ کاری می باشد.
آب مورد نیاز این گرمابه، از طریق دو و یا سه چاه ایجاد شده در ضلع شرقی بنا تامین می شده است، آب لازم بوسیله دلو از چاه بالا کشیده می شده و سپس داخل حوضچه ای که بوسیله تنبوشه( لوله های سفالی ) به گرمخانه و سربینه متصل بوده ، ریخته می شده است.
در رابطه با سیستم گرمایش و مواد گرما زا ذکر این نکته که از طریق سوزاندن فضولات حیوانات و احتمالاً چوب صورت می پذیرفته است .
سفره‌خانه سنتی حاج داداش نمونه‌ای از ذوق معماری هنرمندان گذشته را نشان می‌دهد که با حوصله فراوان این بنای زیبا را خلق کردند.با حضور در فضای گرم و صمیمی این سفره خانه و تماشای معماری بی نظیر آن چنان حس آرامش در انسان به وجود می آید که گویی مدت ها منتظرش بوده است.
