کاشان یکی از تاریخی ترین شهرهای ایران است که قدمت آن به ۷۰۰۰ سال پیش بر می گردد. خانه های تاریخی فراوان و زیبا یکی از دلایلی است که باعث مشهور شدن این شهر کویری شده است.خانه بروجردی ها در محله ی سلطان میر احمد کاشان، یکی از قدیمی ترین محله های این شهر قرار دارد. قدمت خانه ی بروجردی ها از جاهای دیدنی کاشان، به دوران قاجار و حدود ۱۳۰ سال قبل بر می گردد.
تاریخچه ی خانه بروجردی ها در کاشان
این خانه در دوران قاجاریان و در سال ۱۲۴۲ توسط بازرگانی معروف به نام حاج سید حسین نطنزی (برجردی) ساخته شد و نمونه ای کامل از یک خانه ی اعیانی در آن دوران است.این بازرگان بر خلاف تصور خیلی ها نه تنها اهل بروجرد نبوده، بلکه فردی کاشانی الاصل بوده است اما به دلیل ارتباطات تجاری بسیاری که با بازرگانان شهر بروجرد داشته، به او برجردی می گفته اند و دلیل نامگذاری این خانه به خانه ی بروجردی ها هم همین است!
جالب است بدانید که طراح این خانه ی زیبای هم، همان استاد علبی مریمی کاشی بوده که طراحی و معماری خانه ی طباطبایی ها را هم انجام داده است. طراحی هوشمندانه ی خانه باعث می شود تا گرامای سوزان و گاه غیر قابل تحمل کاشان، قابل تحمل شود. در بالای بام این خانه، بادگیرهایی نصب شده است که باعث می شود تا گرمای شدید به هوای خنک و مطبوع تبدیل شده و در خانه جریان پیدا کند.
بخش‌های مختلف خانه بروجردی ها
خانه بروجردی‌ها در زمینی به مساحت ۱۷۰۰ متر مربع و در دو بخش بیرونی و اندرونی ساخته شده است. تنها بخشی که بین هر دو مشترک است سردر اصلی و هشتی ورودی است. اندرونی خانه شامل دو قسمت شمالی و جنوبی است و هنوز تحت مالکیت خصوصی قرار دارد. قسمت جنوبی دارای یک حیاط مرکزی و تالار بزرگ پذیرایی مزین به آیینه کاری است و در دو طرف تالار بالاخانه هایی ساخته شده که رو به داخل تالار باز می شود. قسمت شمالی هم عبارت است از یک حیاط خلوت، اتاق پنج دری ساده، صندوق خانه، اتاق نشیمن و سردابی بزرگ که این سرداب در حقیقت طبقه ی تحتانی تالار بزرگ قسمت اندرونی است.
قسمت بیرونی خانه در حقیقت همان عمارت و حیاطی است که اکنون مورد بازدید علاقه‌مندان قرار می گیرد. برای ورود به بخش بیرونی از راهروی طولانی و شیب‌داری که مانع از دید مستقیم به داخل خانه است، گذشته و به میانسرا وارد می‌شویم. این راهرو به مهتابی مستقر در جبهه ضلع شمالی حیاط متصل می‌شود. مهتابی فضای ایوان مانند و بدون سقفی است که بالاتر از سطح حیاط قرار می‌گیرد و معمولا از سه طرف بسته و از جهت چهارم به فضای باز مشرف است.
در قسمت شمالی و در پس مهتابی وسیع آن اتاق پنج دری واقع است که محل پذیرایی میهمانان بوده و در طرفین آن اتاق‌های سه دری قرار دارند. بدنه بیرونی این اتاق‌ها و نیز داخل اتاق پنج دری با گچبری‌های بسیار ظریف و هنرمندانه‌ای با طرح گل و مرغ زینت یافته است. در زیر این بخش نیز یکی از زیرمین‌های خانه قرار دارد. این بخش از خانه به علت نورگیری مناسب، بیشتر در زمستان مورد استفاده قرار می‌گرفته و به بخش زمستان‌نشین خانه معروف است.
جزئیات معماری خانه بروجردی ها
خانه بروجردی‌ها متناسب با خصوصیات اقلیمی و شرایط آب و هوایی منطقه کویری کاشان طراحی و ساخته شده است، به گونه‌ای که در گرمای شدید تابستان هوای خنک و بسیار مطبوعی از طریق بادگیرهای واقع در بالای پشت بام به صورت طبیعی و دائمی به زیرزمین‌ها سرازیر شده و در آن‌ها جریان می‌یابد.
تابستان‌نشین، که مهم‌ترین و اصلی‌ترین بخش خانه بروجردی‌ها است، مقابل ورودی اصلی و پشت به آفتاب واقع شده و شامل دو اتاق، تالار اصلی، دو سرپوشیده فرعی، یک سرپوشیده اصلی، دو گوشواره، یک شاه‌نشین و تالار طَنَبی است. در مرکز آن، گنبدی با نورگیرهای زیبا و تزئینات مقرنس‌کاری قرار دارد. ایوان اصلی در محور تقارن تابستان‌نشین، پس از حیاط، عامل دوم در تقسیم فضا و برای استفاده ساکنان در فصل گرما است. در دو جانب ایوان و تالار طنبی، راهروهای ورودی و اتاق‌های نشیمن قرار گرفته‌اند که چشمگیرترین آثار تزئینی در همین قسمت به کار رفته است.
جاذبه های نزدیک
از خانه بروجردی ها با پای پیاده فقط ۴ دقیقه با حمام سلطان‌امیر،خانه طباطبایی‌ها، عباسیان و خانه عامری ها فاصله دارید. همه این جاهای دیدنی در خیابان علوی، کوچه سلطان امیر احمد واقع شده‌اند.
برای رفتن به مسجد آقابزرگ هم فقط کافی است ۱۲ دقیقه تا خیابان فاضل نراقی پیاده‌روی کنید. با ماشین هم می‌توانید در عرض یک ربع خودتان را به باغ فین در شش کیلومتری جنوب کاشان در انتهای خیابان امیرکبیر برسانید.
دومین جمعه مهرماه یکی از بهترین زمان‌ها برای سفر به کاشان است. چون می‌توانید با یک‌تیر دو نشان بزنید و هم از آب و هوای خوش پاییز حظ ببرید و هم مراسم سنتی قالی‌شویی مشهد اردهال که هر ساله در ۴۲ کیلومتری غرب کاشان برگزار می‌شود را تماشا کنید.
فصل خوب دیگری که می‌توانید به کاشان بروید بهار و مخصوصاً اردیبهشت‌ماه است که زمان گلاب گیری کاشان هم هست. اگرچه کاشان در این زمان حسابی شلوغ است اما بوی گلاب و هوای خوش بهار حتما آنقدر هوش از سرمان می‌برد که به دشواری‌اش می‌ارزد.
