دریاچه نمک آران در فاصله ۳۵ کیلومتری شمال شرقی شهرستان آران و بیدگل واقع است. این دریاچه از جاذبه های آران و بیدگل،از غرب به کوه های سفیدآب و سیاه کوه و منطقه پارک ملی کویر ، از شمال و غرب به کویر مسیله و از جنوب به کویر مرنجاب و بند ریگ محدود است.
مشخصات کلی دریاچه نمک
دریاچه آران و بیدگل یا دریاچه نمک، بزرگترین دریاچه نمک طبیعی ایران به شمار می رود که دارای وسعتی افزون بر دو هزار و ۵۰۰ کیلومتر مربع است. ارتفاع متوسط دریاچه نمک از سطح دریا ۷۰۷ متر است اما قسمت های شمالی آن، از ارتفاع کمتری برخوردار هستند. این دریاچه ی منحصر به فرد که بین استان های اصفهان، سمنان و قم واقع شده، دارای ۸۰ کیلومتر طول و ۳۰ کیلومتر عرض است. وسعت دریاچه آران و بیدگل در مجموع ۶۴۷ کیلومتر مربع بوده و شکلی شبیه به مثلث دارد. مثلثی که راس آن به سمت شمال کشیده شده است. طول قاعده این مثلث ۶۵ کیلومتر و ارتفاع آن ۶۸ کیلومتر بوده و در فاصله ی ۵۵ کیلومتری شمال شهرستان آران و بیدگل قرار دارد.
علت تشکیل دریاچه نمک آران و بیدگل
این دریاچه در اصل بقایاى دریاى مرکزى ایران در میلیون ها سال پیش است. آن را حاصل چند هزار ساله ورود آب شور رودها و سیلاب هایى می دانند که نمک خاک شور منطقه را در خود حل کرده و پس از تبخیر در این دریاچه انباشته شده است. زمین این دریاچه از رسوبات نمک پوشانده شده که بر اثر انباشته شدن سیلاب ها و آب های سطحی در طول قرن ها پدید آمده است. عمق نمک را در آن، بین ۵ تا ۵۴ متر به صورت متغیری تخمین می زنند که توسط لایه های خاک رس از یکدیگر جدا شده اند.
دریاچه نمک آران و بیدگل در بیشتر فصلهای سال خشک است. بارندگیهای فصلی گاهی باعث تجمع آب به عمق حدود ۲ سانتیمتر در دریاچه میشود. بهترین زمان بازدید از دریاچههم بعد از بارندگی است. وقتی آفتاب طلوع کند، این آب به سرعت تبخیر خواهد شد. اما نتیجه صحنهای شگفت انگیز است، نمکهای دریاچه شکلهای پلیگن «چند ضلعی» زیبایی را تشکیل میدهند که دیدن آنها پر از لطف است.
در اطراف دریاچه خشک آران و بیدگل ، حیواناتی مانند شتر و روباه زندگی میکنند. اگر در فصل پاییز بروید و شانس هم با شما یار باشد، شاید چند فلامینگو مهاجر هم دیدید. اما در خود دریاچه، تک سلولیهای از خانواده پلانکتونها زندگی میکنند.
در یک روایت تاریخی، آمده است که شاهعباس برای شکار به جنگلهای اطراف این دریاچه میآمده است. گفته میشود درختان این منطقه را برای سوخت، و ساخت کاشیها و آجرهای عمارات یزد و اصفهان و کاشان استفاده کردهاند. به هر روی، حالا فقط دریاچه برای ما مانده است. پوشش گیاهی منطقه در حال حاضر بیشتر «درمنه دشتی» است که بین تپهها رشد میکند.
رودهای رود شور، رود کرج، جاجرود، حبلهرود و قره سو در حوزه آبریز این دریاچه قرار دارند. جنس خاک دریاچه نمک رس است. سنگفرشی از سنگهای متنوع آتشفشانی نیز در اینجا وجود دارد.
اهمیت و کاربری دریاچه نمک آران و بیدگل
فصل برداشت نمک، تابستان در نظر می گیرند. چرا که در طول زمستان سطح آب بالاست و خورشید قادر به تبخیر کل سطح آب دریاچه نیست. بنابراین، در تابستان با تبخیر آب، نمک های آن قابل برداشت است. نمک ها را ابتدا در گوشه ای دپو می کنند تا بعدها سر فرصت و در طول سال، آن را از این محل به بیرون ببرند.
در روزهای زمستان که جاده ها یخ می زند و لغزنده می شود، برای از بین بردن لغزندگی نمک بر روی جاده می پاشند. در ایران، به گفته یک مسئول محلى، بر اثر شدت سرماى زمستان گذشته همه نمک انباشته شده در دریاچه را براى استفاده در سطح جاده هاى کشور بهره برداری نمودند. با این وجود، نمکی که از دریاچه آران و بیدگل استخراج می شود، مصرف خوراکی داشته است. این موضوع، از گذشته های دور، مطرح بوده و نمک دریاچه را خام و بدون هیچ گونه تصفیه ای برای مصرف خانگی استخراج می کردند. در حقیقت هنوز نیز این نمک خام می تواند برای مصرف خانگی و به سادگی بسته بندی شده و راهی خانه های شما شود.
از دیگر مواد معدنی مهمی که در این دریاچه وجود دارد، یون منیزیم است. وجود ۲۰میلیون تن از این یون، صنایع نسوز کشور را فعال نگه داشته است. از شورابه های دریاچه نمک ۱۰ الى ۱۲ نوع کانى را مى توان استخراج نمود که در صنایع کود شیمیایى، کاغذ، عایق کارى لوله، ضد یخ، مواد آرایشى، پزشکى و شیشه کاربرد دارند.
جزیره سرگردان
از جاذبه های دیدنى دریاچه نمک، وجود جزایرى است که در چند جاى دریاچه براى خود جا خوش کرده اند. به بزرگترین این جزیره ها، جزیره سرگردان می گویند. این جزیره در دریاچه نمک مسیله، در فاصله شش کیلومتری شمال کاروانسرای مرنجاب و در حاشیه جنوب شرقی دریاچه واقع شده است. ظاهر جزیره سرگردان دریاچه آران و بیدگل حالتی مدور با شعاع تقریبی یک هزار و ۵۰۰ متری دارد. در دو انتهای جزیره نیز، دو چاه بوده که برای لرزه نگاری زلزله تعبیه شده و دستگاه های لرزه نگار دارند. این جزیره که بلندترین نقطه اش حدود ۸۰۸ متر بالاتر از سطح دریاست و از سنگ هاى متخلخل آتشفشانى تشکیل شده و عارى از پوشش گیاهى است.
راههای رسیدن به دریاچه
برای رسیدن به دریاچه نمک، دو راه پیش روی شماست. ۱۰ کیلومتر بعد از کاروانسرای مرنجاب، به دوراهی چاه دستکن میرسید که یکی از آنها به دریاچه نمک میرسد. مسیر دیگر، از خروج شهرستان آران و بیدگل به سمت کاروانسرا است. با طی حدود ۳۵ کیلومتر از این مسیر، به دوراهی دریاچه نمک میرسید.
جاذبههای دیگر نزدیک دریاچه نمک
کاروانسرای مرنجاب را شاهعباس در همسایگی دریاچه نمک بنا کرده است. اینجا، به پناهگاهی برای کویرنوردان معروف است. قناب آب شیرین این کاروانسرا میان کویر شور مرنجاب، از جذابیتهای اقامت در این مکان است.
کوه سفید آب در جنوب شرق دریاچه نیز با چشمه سفید آب، پذیرای شماست. هرچند برای رسیدن به آن باید مسیری سخت را طی کنید. کاروانسرای سفیدآب نیز در زمان شاهعباس در کنار این چشمه ساخته شده است.
چاه دستکن، کویر مرنجاب، پارک ملی کویر و کویر مسیله را هم در اطراف دریاچه از دست ندهید.
