رود کارون پرآبترین و بزرگترین رودخانه ایران است.این رود با طول ۹۵۰ کیلومتر طولانیترین رودی است که تنها در داخل ایران قرار دارد و در عین حال تنها رودخانه ایرانی است که به آبهای بینالمللی و اقیانوسهای جهان ارتباط دارد.کارون از جاذبه های گردشگری اهواز،تنها رود ایران است که بخشی از آن قابل کشتیرانی است و آب آشامیدنی شهر اهواز از رودخانه کارون تامین میشود.
رودخانه کارون از نظر ارتفاع سطح آب و عرض و طول و از نظر جریان و گذر آب و عرض و طول مناسب آبخور جهت عبور کشتیهای کوچک به نام لبخ یا مرکب در حد و اندازه رودخانههای دجله و فرات و برای عبور این قبیل کشتیهای کوچک کاملا مناسب است.
این رودخانه در زمان قاجار به شدت مورد توجه انگلیس قرار گرفت و آنها که قبلا در رودخانه دجله و فرات سرویس کشتیرانی دایر کرده بودند این سرویس حمل و نقل دریایی را از دجله و فرات از طریق رودخانه کارون تا شهرستان اهواز و حتی تا شهرستان شوشتر نیز برقرار کردند.
سرچشمههای شاخههای اصلی کارون که همان ارمند، کوهرنگ و بازفت هستند، از زردکوه بختیاری در استان چهارمحال سرچشمه میگیرد. این رود، شاخههای فرعی زیادی نیز دارد که از کوههای گوناگون سرچشمه میگیرد.برای مثال دنا در کهگیلویه و بویر احمد، برخی رودهای سمیرم و فریدون شهر اصفهان، برخی رودهای الیگودرز و دز از بلندی های لرستان. این آبهای روان زمانی که از میان کوهستانهای پرپیچ و خم عبور میکند، به منطقه گتوند در دشت خوزستان وارد میشود.در شمال شوشتر به دو شاخه تقسیم میشود، نهر گرگر (که نهری دست کند از دوران هخامنشیان است و با نام دودانگه نیز آن را میشناسند) و شطیط(چهاردانگه).رود دز مهمترین رود فرعی کارون است که از وسط شهر دزفول عبور میکند و در شمال اهواز به کارون ملحق میشود، این رود زمانی که به خرمشهر میرسد، دو شاخه شده و یک شاخه آن به اروند رود در مرز ایران و عراق میریزد و دیگری با ادامه مسیر به خلیج فارس میریزد. اگر بخواهید بدانید که کارون از چه شهرهایی عبور میکند، باید شهرستان های شهرکرد، بروجن، لردگان، ایذه، مسجد سلیمان، شوشتر، اهواز، خرمشهر، شهرستان کارون و برخی دیگر از شهرهای استان چهارمحال و بختیاری و استان خوزستان را نام برد.رود کارون 950 کیلومتر طول دارد و ارتفاع سرچشمه آن به 3000 متر میرسد.
در سنگ نبشتههای باستانی نام این رود به شکل کرن، کرنگ و کوهرنگ نامیده میشد، برخی باستانشناسان اعتقاد دارند کارون همان رود باستانی کوپرتس است. همانگونه که لرد کرزن گفته است، کارون همان پازی تیگرس به معنای دجله قدیمی است، زمانی که مسلمانان به ایران حمله کردند به کارون، دجیل اهواز نام نهادند، دجیل به معنای دجله کوچک است. برخی سیاحان قدیمی نیز نام نهر الازرق را بر این رود نهادهاند. برخی ریشه نام کارون را از کرند و کرن به معنای زرد و حنایی میدانند و برخی دیگر آن را معرف کرنگ (کوه رنگ یا کوه رنگین) میدانند. برخی نیز اعتقاد دارند از آنجا که چند رودخانه متقارن در شوشتر و دزفول به هم میپیوندند، از این جهت این رود به نام قارن یا کران معروف شده و این واژهها پس از مدتی به کارون تبدیل شدهاند. واژه کارون را برگرفته از واژه کر که در بختیاری معنای پسر دارد نیز میدانند، کارون = کر رون به معنای پسر که در همچون جاری بودن یک رود، دودمان یک فرد را نیز امتداد میدهد و روان میسازد.
در حال حاضر سدهای مختلفی بر روی این رودخانه ساخته شدهاند که مهمترین آن ها، سدهای کارون ۱، کارون ۳، کارون ۴، مسجد سلیمان و در پایینتر، سدهای گتوند علیا و سد تنظیمی گتوند میباشند که برخی از این سدها دارای جاذبه های گردشگری زیبایی هستند.
کارون گونه های جانوری و گیاهی متنوعی را در خود جای داده است و براساس مطالعات انجام شده، در رود کارون 32 گونه ماهی زندگی می کند که 18% گونه های آب شیرین ایران را شامل می شود.
شیربت، توینی، لوتک، حمری، برزم، نازک، اتره، شلج، کپور، گاراء نا، بنی، کتان، سلیمانی، بیاح، مارماهی، اسیله، چمو شماری از جمله ماهیانی هستند که زیستگاهشان کارون است.
از گیاهان غوطه ور و برآمده از آب کارون نیز می توان به نی، گرز، هفت بند، آب تره ( بولاغ اوتی )، سازو ( تنجدصوف )، اویارسلام، نخل مردابی و تیزک اشاره کرد که علاوه بر تامین اکسیژن آب، به عنوان منبع سرشار از مواد غذایی مورد استفاده آبزیان قرار می گیرند.
بیشه زارهای پوشیده از پده، گز و جاز، در دو سوی کارون قرار دارند که در گذشته های نه چندان دور جولانگاه گوزن زرد، یوزپلنگ و گربه وحشی خوزستان بوده است.
ساحل زیبای کارون نیز امروزه زیستگاه ده ها نوع پرنده بومی مانند حواصیل، گاوچرانک، اردک مرمری، دال، کبک، تیهو، دراج، یلوه، فاخته، سبز قبا، ماهی خورک، هدهد چکاوک، دم جنبانک، چلچله، سار، توکا، گنجشک می باشد.این بیشه زارها همه ساله در فصول سرد پذیرای صدها هزار مرغ مهاجر مانند کشیم، پلیکان، بالکان، بوتیمار، حواصیل، کفچه، لک لک، فلامینگو، غاز، آنقوت، تنجه، کله سبز، اردک، بلدرچین، درنا، هوبره، صدف خوار، پرستو، سینه سرخ، بلبل وحتی عقاب، شاهین و کرکس است که با توجه به اقلیم خاص استان و به امید هوایی مطبوع و غذای کافی در قالب دسته های بزرگ به مهمانی زمستانه دشت بخشنده خوزستان و رود پرآب کارون می آیند.
کارون با تمام شگفتی هایش و با اندک گفتنی هایی که گفتیم ناگفته های بسیار دارد.
این رود بخش جدانشدنی تاریخ و تمدن ایرانیان است اما افسوس سهل انگاری ها و نامهربانی های بسیاری نسبت به این رود سخاوتمند و بخشنده صورت گرفته که عرصه ی زندگی را بر مردمی که نان و هویت از کارون می گیرند تنگ کرده، چه برسد به جانوران و جاندارانی که جان از کارون می گیرند.
