اگر به دزفول سفر کردید بازدید از روستای لیوس را از قلم نیندازید. این روستا از جمله روستاهای سنگی کشور است که هنوز با گذشت زمان بافت سنتی، معماری و آداب و رسوم گذشته خود را حفظ کرده است.روستاى لیوس در ۷۳ کیلومترى شمال شهرستان دزفول در بخش سردشت واقع شده است.على رغم گذشت سالیان زیاد از عمر این روستاى تاریخى، در بافت کهن آن، هنوز نحوه معیشت، فرهنگ و سنن، گویش، آداب و رسوم و برپایى مراسم مختلف به شیوه کاملاً سنتى است. این روستا از جاذبه های دزفول،داراى یک سبک خاص معمارى است به نحوی که از تمام بخشهاى موجود در یک ساختمان استفاده بهینه می‌شود.
بافت کنونی روستاى لیوس سابقه اى بیش از هفتصد سال دارد.برخى از ابنیه های روستا دارای کتیبه اى با این تاریخ هستند.(مانند منزل حیدر عباسى) با این حال، وجود آسیاب هایی با قدمت دوره ساسانی، پیشینه این منطقه را به دوره جنگ ایران و روم بر می گرداند و به استناد تحقیقات گروهی از ایتالیایی ها نام این روستا لیوس، قسمتی از نام یک سردار رومی گرفته شده است، نام گذاری روستای همجوار آن به اسم ”سزار” نیز مؤید این مدعاست.
این روستا داراى سبک خاص معمارى می باشد که از تمام بخشهاى موجود ساختمان استفاده بهینه می گردد. به طور مثال از ستونهاى ساختمان به عنوان انبار گندم استفاده شده است یا طراحى و جنس مصالح ساختمان به گونه اى بوده که در فضاهاى مختلف دماى مورد نیاز براى نگهدارى اجناس و مواد مورد نظر را داشته باشد. درها و پنجره ها چوبی هستند و جهت گیری واحد های مسکونی به منظور بهره گیری از حرارت و نور خورشید به سمت جنوب می باشد.
معابر عمومى آن داراى ویژگى خاصى است و به گونه اى طراحى شده که سرعت و سلامت براى عابر در رسیدن به محل فعالیت در اطراف روستا یا برگشت به منزل فراهم باشد. غالب مصالح به کار رفته در این روستا از سنگ است.روستای لیوس به روستای سنگی دزفول نیز مشهور است.
در شمال غربی این روستا منظره کوه لنگر و از غرب دره کول نمایان است که می توانید روزهای متعدد را به گشت و گذار در این مناطق بپردازید. آب و هوای معتدل کوهستانی روستای لیوس باعث شده تا بیشتر ایام سال غیر از تابستان، آب و هوایی خوش در آن جریان داشته باشد و مکان بسیار خوبی برای تعطیلات زمستانی است.هرچه از جاذبه‌های طبیعی و تاریخی این روستا بگوییم کم گفته‌ایم. در روستای لیوس بگردید و از دیدن کوهستان‌های زیبا، مراتع سرسبز، باغ‌های میوه و آبشارهای نهایت لذت را ببرید. بهترین فصل برای دیدن و گشت و گذار در این روستا بهار، پاییز و زمستان است.
گستره باغ های انار اطراف روستا جلوه ویژه ای به آن بخشیده است. این باغ ها باعث تلطیف هوا و زیبایی و سرسبزی روستای لیوس شده است.
چنار و چشمه جارى در کنار آن از چشم اندازهاى زیباى این روستا میباشد.از ابنیه تاریخى و مذهبى آن مقبره سید ولى الدین گوشه می باشد که جد سادات گوشه و کاظمینى در دزفول است.
درختان کُنار، انار کوهی، انجیر و بادام کوهی، گیاهان گل گاوزبان، بابونه و گیاهان علوفه ای پوشش گیاهی بسیار زیبایی در پیرامون روستا فراهم کرده اند. همچنین جنگل هاى بلوط و کلخنگ و بادام کوهى از دیگر جاذبه های این روستا می باشد.
حیات وحش منطقه نیز با برخورداری از گونه های نادر جانوری مانند شغال، گرگ، روباه، خرگوش، آهو، قوچ، میش، بزکوهی، گراز، خرس، پلنگ، کفتار، کبک و قرقاول نظر گردشگران طبیعت دوست را جلب می کند.
در این روستا مراسم و آیین هایی خاص برگزار می شود که از آنها می توان به عزاداری های سنتی و مذهبی در ماه محرم و صفر اشاره کرد.
از دیگر مراسم ویژه این روستا، عروسی های محلی، مراسم تولد اولین فرزند، جشن باران و جشن آغاز کشت و کار می باشد. همچنین بازی ها و ورزش هایی مانند کشتی محلی و چوب بازی در میان روستاییان رواج دارد.
روستا صنایع دستی ای مثل کپو، قالی، سیاه چادر و حصیر دارد که می توانید از آن ها را برای خرید سوغاتی استفاده کنید.
مسیر دسترسی:روستای لیوس در ۷۳ کیلومتری جاده شمال شهرستان دزفول واقع شده است. از جاده شمال شهرستان دزفول و مسیر شهیون بعد از گذر از روستاهای صالح آباد و گوشه به این روستا می رسیم.
