ساختمان هلال احمر از جاذبه های خرمشهر،مربوط به دوره‌ی قاجار می باشد و از اين دوره می توان به عنوان دروازه ورود مدرنيته به معماری ايران دانست.
در اين دوره به دليل آمد و شد هيأت حاكمه به اروپا، راه اندازی كنسول‌گری های اروپايی در ايران و بالعكس، سفر ناصرالدين شاه به اروپا، حضور معماران روسی و ارمنی در ساخت و سازها، تحصيل معماران ايرانی در اروپا و استفاده از استادان و معلمان اروپايی در مدرسه‌ی دارالفنون، بيشتر ساختمان‌ها تلفيقی از سنت و مدرنيته شرق و غرب هستند.در اين دوره به‌دليل شكل‌گيری معماری خيابانی به دليل ورود اتومبيل به ايران، تقريبا فرم بيشتر ساختمان‌ها از حالت درون‌گرا به برون‌گرا و تمايل به ارتباط بصری بيشتری با خيابان و فضای خارج پيدا كرد.
ساختمان هلال احمر نيز از اين امر مستثنی نبوده و ويژگي های ذكر شده در آن قابل مشاهده است.
ساختمان دو اشكوبه هلال احمر متناسب با خصوصيات اقليمی و شرايط آب و هوايی منطقه گرم و مرطوب خرمشهر طراحی و ساخته شده، به گونه‌ای كه در گرمای شديد تابستان به‌دليل وجود ايوان‌های جلوی اتاق‌ها از شدت تابش آفتاب كاسته شده و باعث كاهش دمای هوا در فضای بسته شده است.
قطور بودن جرزها و وجود لايه‌ی كاهگل بر روی بام، كمك مضاعفی به تعديل دمای هوا و كاهش چشمگير آن نسب به دمای خارج از ساختمان كرده است.
همچنين وجود بازشوهای متعدد و مقابل هم و اتاقك های راه‌پله در پشت بام كه نقش بادگير را در بنا بازی می كند، به ايجاد كوران هوا و تهويه‌ی مداوم كمك كرده است.
پوشش هر دو طبقه بنای هلال احمر از نوع تخت با تيرهای چوبی می باشد و در مناطق گرم و مرطوب عموماً براي پوشش از تيرهايی با فاصله‌ی حداكثر 50 سانتيمتر و پوشش حصير و سپس غوره‌ی گل و كاهگل جهت عايق بندی استفاده می شده است.
اين پوشش به‌دليل مقاومت در برابر رطوبت، متداول‌ترين نوع پوشش برای بناها بوده است.
قوس‌ها(چفدها)ی به‌كار رفته در ساختمان هلال احمر \’مازه‌دار\’ از نوع چفد مازه‌ای كُند (بيز يا هَلوچين كُند) و مازه‌ای كَفته مي باشند.
چفد مازه‌ای كند، شكل بيضی خوابيده‌ای است كه فاصله‌ی كانونی آن مساوی نصف دهانه می باشد و به‌همين دليل فرم آن بسيار نزديك به دايره است.
اين نوع چفد از استحكام بالايی برخوردار نبوده و باربر نيست و بيشتر، دارای نقش تزيينی است.
چفد مازه‌اي كفته كه \’ بيضی با خيز بسيار كم\’ می باشد به‌عنوان نعل درگاه بالای بازشو‌ها استفاده شده است.
تزيينات به‌كار رفته در نمای ساختمان هلال احمر شامل نَغُول‌های آجری در اطراف قوس‌های ورودی ها و قطار بندی در رُخ‌بام بنا می باشد.
نَغُول جمع كلمه نَغِل به معنی گودی است و اين المان جنبه تزيينی در نمای ساختمان‌ها داشته و اغلب دارای شكل هندسی مستطيل و يا مربع می باشد كه معمولاً در بالای سردرها و گاه به‌صورت تركيبی همراه با طاق‌نما ساخته می شود.
بنای هلال احمر به‌صورت كوشك مانند و برون‌گرا بوده و استفاده از نور طبيعی در ساعات مختلف روز، مكث، عبور و تماشا در سازمان فضايی آن به‌خوبی رعايت شده است.
ويژگی های منحصر به فرد موجود در فضاهای ساختمان هلال احمر به شرح زير است:
– حضور همزمان سه گونه فضای باز نظير حياط، نيمه باز (پوشيده) مانند ايوان و بسته مانند اتاق‌ها
– وجود نسبت و تناسب مختلف در سه فضای فضای باز، نيمه باز و بسته و امكان انجام فعاليت در سه فضای \’باز، نيمه باز و بسته\’
– انعطاف پذيری فضا در برابر پويايی، رفتار و حالات انسانی، عملكردها و ايجاد تعادل
– ارتباط بصری مستقيم بيشتر اتاق‌ها بافضای آزاد و استفاده از چشم انداز زيبای كانال تاريخی عضدی
– وجود تقارن در طراحی فضاها و همچنين در نماهای ساختمان
بنای تاريخی و ارزشمند هلال‌احمر، شانزدهم آذرماه 1379 با شماره 2845 در فهرست آثار ملی ايران به ثبت رسيده است.
