سنگنگاره کول فرح یکی از آثار تاریخی استان خوزستان است که در منطقهای به نام «تنگه کول فرح» در ۷ کیلومتری شمال شرقی ایذه قرار دارد.کول فرح از دو واژه «کول» به معنای دره و «فَرَح» به معنی شادی و خوشحالی تشکیل شده است.درهها عموماً نقاطی عمیق و بسته میباشند، اما این دره برخلاف معمول، روحافزا و دلباز است از این رو به این نام معروف شده است.
سنگنگاره کول فرح شامل ۶ نقش برجسته است که به دوران عیلامیان (ایلام کهن) تعلق دارد و با توجه به تصاویری که در این سنگنگاره نقش بسته و بقایایی همچون گورها، کانال آب، ساختمانها و مناطق دیدهبانی که از محل زندگی مردمان آن روزگار در میان کوهها باقی مانده، میتوان گفت این محل پرستشگاه نارسینا (یکی از خدایان ایلامی) بوده است.
منطقه باستانی کول فرح از جاذبههای تاریخی گردشگری ایذه میباشد که در سال ۱۳۷۸ توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره ۲۵۹۷ در فهرست اثار ملی ایران به ثبت رسید.
نقوش موجود در سنگ نگارههای کول فرح بدین شرح میباشند:
نقش برجسته شماره ۱ نخستین نقش برجسته مراسم قربانی را نشان میدهد و در ارتفاع ۶ متری از دامنه کوه قرار دارد. پهنای صفحه یک متر و هفتاد سانتیمتر دریک متر است.در آن شاه هانی یکی از حاکمان مستقل آیاپیر که همزمان با شوتروک نهونته دوم پادشاه ایلام در سال ۲۷۰۰ پیش از میلاد بوده در حال قربانی کردن نشان داده شده است.
نقش برجسته شماره دو دومین نقش برجسته بر روی تخته سنگی مثلثی قرار دارد و باز هم صحنه مراسم مذهبی قربانی کردن را نشان میدهد. فردی در میان صحنه وجود دارد که دستان خود را به حالت نیایش جلوی صورت خود گرفته است. لباس او بر خلاف معمول ایلامیها تا زانوی او است ولی در اکثر موارد مشاهده میکنیم که لباس ایلامیها تاقوزک پا است. در جلوی صورت این شخص صحنه قربانی کردن حجاری شده است و مردی گاو نری را از پشت بر زمین زده است و چند قربانی دیگر نیز روی زمین قرار دارند.در سمت چپ نیز ۴ مرد با احترام دنبال شخصیت وسط صحنه در حال حرکت هستند.
نقش برجسته شماره سه نقش برجسته دیگری بر روی یک سنگ چهار گوشه بزرگی حجاری شده است. بلندی سنگ دو متر و هشتاد سانت است و در چهار سمت آن تصاویری به چشم میخورد. موضوع این طرح حمل مجسمه یکی از خدایان ایلامی بر دوش چهار مرد است و شاه با عده زیادی از همراهان آنها را دنبال میکنند.
نقش برجسته شماره چهار این نقش برجسته بسیار شبیه نقوش حجاری شده در تخت جمشید می باشدو چون از نظر زمانی بسیار قدیمی تر از نقوش تخت جمشید است، آنرا مادر نقوش زیبای درگاههای کاخ صد ستون و پلکان آپادانا میدانند.در بالای این نقش برجسته شاه با ردای بلند بر تخت نشسته است و جلوی او یک میز هدایا قرار دارد. پشت سر او نیز سه نفر ایستادهاند.دو میز دیگر نیز در جلوی شاه قرار دارد. پایین این تصویر درچهار ردیف افرادی دیده میشوند که یک دست خود را به جلو دراز کردهاند و دست دیگر را در برابر صورت خود به عنوان احترام گرفتهاند. در طرفین این نقش افرادی در حال اهدای هدایا هستند.
نقش برجسته شماره پنج یک ایلامی در حال اجرای مراسم مذهبی است.این نقش از نظر طرز قرار گرفتن دستها و فاصله پاها همانند نقش شماره دو کول فرح است. جلوی فرد ایلامی یک آتشدان قرار دارد. در برابر این فرد حیوانات قربانی شده به صورت وارونه حجاری شدهاند. در این تصاویر شخص کاهن دیده نمیشود و شاید در اثر زمان نقش او از بین رفته باشد.
نقش برجسته شماره شش این نقش برجسته نیز به حمل مجسمه مربوط است و همانند نقش شماره سه است به این ترتیب که چهار نفر مجسمه یکی از خدایان را بر دوش دارند. این چهار نفر کلاه بر سر دارند در حال بلند کردن مجسمه هستند.
آدرس:این سنگ نگاره ها در استان خوزستان، در منطقهای به نام تنگ کول فرح در 7 کیلومتری شمال شرقی ایذه قرار دارد.
