یکی از جاذبه های گردشگری تاریخی بسیار معروف در شهر کازرون استان فارس، شهر باستانی بیشاپور است.شهر تاریخی بیشاپور از بزرگترین شهرهای دوران ساسانی به شمار میرود و در مجاورت دره ای به نام تنگ چوگان واقع شده است.
در فاصله 23 کیلومتری شمال غربی کازرون، در مجاورت رودخانه شاپور و در کنار جاده شاهی که پایتخت ساسانیان یعنی تیسفون را به تخت جمشید و تخت جمشید را به شوش متصل میساخت، شهر تاریخی بیشاپور ساخته شد که به جهت نزدیک بودن به سواحل جنوبی خلیج فارس برای ساسانیان بسیار با اهمیت بود.
این شهر از جاذبه های کازرون،در مدخل درهای خوش آب و هوا و پر از درختان لیمو، پرتقال، خرما، بیشهزار و چشمهسارها قرار گرفته که به جهت داشتن حجاریها و نقوش برجسته مهم دوره ساسانی یادآور عظمت وآبادانی دولت ساسانی به شمار میرود.بیشاپور با 200 هکتار وسعت، از شهرهای مهم آن زمان بوده و اهمیت ارتباطی داشته است.
تاریخچه شهر تاریخی بیشاپور
بیشاپور از معدود شهرهای دنیاست که تاریخچه اش به صورت مکتوب بر روی کتیبه ای باستانی نوشته شده است.طبق کتیبه ای که بر روی دو عدد از ستون های شهر باستانی بیشاپور نگاشته شده است، این شهر در عهد ساسانیان و در زمان حکومت شاپور اول ساسانی احداث شده است.تاریخ ساخت این شهر که توسط معماری به نام “اپاسای” طراحی شده، به سال های ۲۴۱ – ۲۷۲ میلادی باز می گردد. پس از جنگ بین ایران و امپراطوری روم و پیروزی شاپور شاه بر والریان، شاپور شاه دستور ساخت این شهر را در مسیر تخت جمشید به تیسفون صادر کرد و پس از ساخت آن نام خود را بر آن نهاد.
اما همانند تمامی شهرهای باستانی دنیا، عاملی که باعث انتخاب این مکان برای ساخت شهر شد، وجود رودخانه پر آب شاهپور و چشمه ساسان در این منطقه است. هرجایی که منابع آبی، دسترسی و آب و هوا مناسب باشد، مکان خوبی برای احداث یک شهر است. شهر تاریخی بیشاپور هم که همه این موارد را با هم دارد. بر اساس حفاری هایی که تاکنون در این منطقه صورت گرفته اند، می توان اینگونه گفت که بیشتر آثار دوران ساسانی در بخش شمالی شهر هستند و بیشاپور در طول زمان و در دورن اسلام به سمت جنوب گسترده شده است.
بيشاپور شامل دو قسمت است :
1- ارگ سلطنتی كه بناهای شاخص دوره ساسانی مثل معبد آناهيتا ،تالار شاپور،ايوان موزائيك ،كاخ والرين و … را شامل می شود.
2- قسمت عامه نشين شهر كه بخش و سيعتر شهر را شامل می شود و در برگيرنده خانه های مسكونی، اماكن عمومی مثل حمام،كاروانسرا ، بازار و …می گردد .
آثار تاریخی معروف شهر بیشاپور
معبد آناهیتا: مهم ترین اثر تاریخی موجود در شهر باستانی بیشاپور معبد آناهیتاست. آب در میان آریایی ها و در دین زرتشت جایگاهی بسیار بالا دارد. به همین خاطر در آن دوران نیایشگاه هایی را برای ستایش آب ایجاد می کردند که نیایشگاه آناهیتا در بیشاپور یکی از مهم ترین آن هاست. این نیایشگاه از منظر معماری و مهندسی، از شاهکارهای عهد ساسانی محسوب می شود.
حجاری های تنگ چوگان:شش نقش برجسته بسیار زیبا و با ابهت بر روی صخره های تنگ چوکان در مجاورت شهر باستانی بیشاپور نقش بسته اند. تمامی این نقش برجسته ها نشان دهنده پیروزی های شاهان ساسانی بر دشمنان و رقبای خود هستند. سه مورد از این نقوش برجسته، پیروزی شاپور اول موسس شهر بیشاپور بر والریان امپراطور روم را نشان می دهند و سه مورد دیگر، تاج گذاری بهرام اول، پیروزی های بهرام دوم و همچنین پیروزی شاپور دوم بر دشمنان را نشان می دهند.
تالار تشریفاتی بیشاپور:در قسمت جنوب شرقی نیایشگاه آناهیتا، تالاری عظیم با وسعت حدود ۷۸۱ متر مربع قرار دارد که به تالار تشریفات شهرت یافته است. این تالار پلانی چهار ایوانی داشته و زمانی گنبدی مرتفع در مرکز آن بوده است. تالار تشریفات از باشکوه ترین اثار معماری ساسانیان است.
جایگاه نذورات:جایگاه نذورات در واقع همان سند تاریخی شهرسازی بیشاپور است. درست در همان نقطه ای که دو خیابان اصلی شهر همدیگر را قطع می کنند، دو ستون مرتفع وجود دارند که دارای کتیبه هایی ارزشمند هستند. این ستون ها هرکدام ۹ متر ارتفاع دارند و گویا زمانی در بینشان مجسمه ای باشکوه از شاپور اول وجود داشته است.
ایوان موزاییک:ایوان موزاییک یکی از شاهکارهای هنری دوران ساسانیان است که حدود ۲۳ متر طول و ۲۰ متر عرض دارد. امروزه می توان قطعاتی از این ایوان زیبا را در موزه های همچون لوور فرانسه، ایران باستان و مزه کازرون مشاهده کرد.
کاخ والرین:کاخ والرین واقع در شهر بیشاپور ازجمله اماکنی است که تحقیقات باستانشناسی بر روی آن هنوز تکمیل نشده است اما گمان میرود که شاپور ساسانی از این کاخ برای اسکان دادن به والرین رومی بهره میبرده است. برای ساخت این بنا از سنگهای نقش دار استفاده شده است و نمای ساختمان تماماً از سنگ تشکیل شده است. مؤلفههای معماری دوران ساسانی را در این بنا نیز میتوان بهوضوح مشاهده نمود.
غار تاریخی بیشاپور و مجسمه معروفش، کاخ والرین، گرمابه بیشاپور، خانه های مسکونی، کاروانسرا، مدرسه دوران اسلامی، مسجد بیشاپور، پل گبری، برج و بارو و … از دیگر آثار ارزشمند تاریخی هستند که می توانید در این مکان مشاهده کنید.