«قلعه بهستان» که در ۱۴ کیلومتری شمال «ماهنشان» در شهرستان ماهنشان قرار دارد، در کنار رودخانه‌ی قزل‌اوزن و در ۱۲۰ کیلومتری شمال غربی زنجان قرار گرفته است.اين دژ از جاذبه های ماهنشان،به شماره 1458 به نام قلعه بهستان در فهرست آثار ملی كشور به ثبت رسيده است.
به علت شرايط زمانی خاص آن دوره، حاكمان جهت دفاع از خود و مردم، اقدام به ساخت اين قلعه كرده اند كه طبقات بالای قلعه جهت دفاع و طبقات پايين‌تر به عنوان زاغه و محل نگهداری آذوقه مردم مورد استفاده قرار مي گرفته است.سازندگان قلعه با در نظر داشتن طرح اوليه، اقدام به كندن كوه و تخليه خاك‌ها و سنگ‌ها كرده و اتاق‌ها را به وجود آورده و به ازای هر اتاق، راه‌های ارتباطی آن‌ها به مجموعه نيز به صورت دالان‌هايی افزوده شده است.
فضای كلی قلعه به 3 دسته شامل اتاق‌ها، دالان‌ها و راه‌پله‌ها تقسيم شده كه گاه دارايی سقفی تيزه‌دار و دارای محل‌هايی به شكل مثلث يا مدور روی ديوارها برای قرار گرفتن پيه‌سوز بوده است.قلعه بهستان، راه‌پله‌ای زيگزاگی در ضلع‌های غربی و شرقی دارد كه روزگاری از پايينی ترين قسمت ضلع شمالی آن شروع می شده است.راه‌پله‌های ضلع شمال غربی قلعه به عنوان يكی از مناطق دست نخورده و سالم است كه بالای اين پله‌ها، اتاقی به شكل طاق محراب‌هاي مسجد دوران اسلامی تزيين شده متعلق به دوره اسلامی وجود دارد و راه‌پله‌های زياد با عرض يك متر نيز اقتباس از اين سبك معماری است كه هم‌اكنون به دليل تخريب زياد تنها با عمليات كوهنوردی می توان بر بالای قلعه با تخته‌سنگ‌های عظيم و مسطح آن رسيد.قسمت بالای قلعه نيز با گچ، اندوده شده و داخل آن حوضی با ابعاد 7 در 3 متر و ا ز جنس سنگ و ساروج قرار دارد كه آب آن با استفاده از لوله‌های آب‌گِلی نيم‌متری به اسم گنگ، تأمين می شده است.
پیشینه تاریخی
برخی، پیشینه این دژ را به زمان ماد نسبت می‌دهند و معتقدند که مادها از طریق مصب و کناره‌های رودخانه قزل اوزن وارد فلات ایران شدند و در روستاهایی همچون مادآباد در ۱۵ کیلومتری شهر ماهنشان مستقر شدند و قلعه‌های دفاعی همچون قلعه بهستان را در ۱۲ کیلومتری ماهنشان ایجاد کرده اند. گروهی نیز بر این عقیده اند که پیشینه این دژ به دوره هخامنشیان می رسد. بر اساس بررسیها و پژوهش‌های باستان شناسی انجام گرفته توسط اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان، ،قلعه بهستان، در دوره پس از اسلام، به خصوص دوره میانی اسلام ،قرن پنجم و ششم ه.ق، پابرجا بوده و کاربرد داشته‌است.
مسیر دسترسی به قلعه بهستان
وارد آزادراه زنجان-تبریز شوید. ۳۵ کیلومتر که از زنجان دور شدید، خروجی ماهنشان را در منطقه‌ای به نام «نیک پی» خواهید دید و باید وارد این مسیر شوید.این جاده در ضلع جنوبی آزادراه است و ۶۰ کیلومتر که در آن برانید، قبل از ماهنشان به بهستان می‌رسید. پس از رسیدن به سه راهی «ایلی‌بلاغ» مسیر را به سمت ماه نشان ادامه دهید و روستای میرآخور را هم رد کنید. وقتی از روی پل قزل اوزن عبور کردید، بلافاصله جاده فرعی سمت چپ تان را انتخاب کنید که از روستاهای «سریک» و «تک‌آغاج» و بهستان رد می‌شود و سپس به قلعه بهستان می‌رسد.
قلعه بهستان از روستای ایلی بلاغ نیز مشاهده می شود.رودخانه قزل اوزن که از پای قلعه عبور می کند، ایلی بلاغ و بهستان را از هم جدا میکند بنابراین برای رسیدن به قلعه یا باید از روستای ایلی بلاغ عبور کرد یا از رود خانه و سپس از پله های کنار قلعه بالا رفت، یا اینکه همانطور که در بالا ذکر شد حدود 5 کیلومتر در جاده اصلی ادامه مسیر داد و پس از عبور از روستای (سریک) و (تک آغاجی) وارد روستای بهستان شویم که تمام مسیر تا پای قلعه ماشین رو است.
ضمنا در روستای ایلی بلاغ و در کنار قلعه و رودخانه مکان هایی برای استراحت و برپا نمودن چادر برای ماندن در شب نیز وجود دارد .
