قلعه شوش ترکیب خوشایندی از تاریخ و معماری ایرانی و اروپایی ایست که در شهر باستانی شوش خودنمایی می کند.شهری که تمدنی عظیم در دل خود نهفته و با داشتن آثار تاریخی و باستانی قابل توجه، همواره مورد توجه عاشقان باستان شناسی است.قلعه شوش یکی از منحصربه فردترین آثار تاریخی و جاذبه دیدنی شهر شوش و استان خوزستان است که روی تپه باستانی شوش و در کنار کاخ آکروپل بنا شده است.
اولین حرکت‌های باستان شناسی در محوطه تاریخی شوش در سال ۱۸۵۱ توسط کنت لفتوس انگلیسی آغاز شد.مدتی بعد، ژان و مارسل دیولافوای فرانسوی فعالیت‌های او را ادامه داده و کارشان توسعه پیدا کرد. تپه‌های شوش نظر دمورگان را بسیار به خود جلب کرد و با هدف یک تحقیق دراز مدت کار خود را شروع کرد. چون در این زمان آثار ارزشمندی از این منطقه کشف شد و امنیتی برای حفظ این آثار وجود نداشت، هیئت فرانسوی تصمیم به ساخت مکانی در این محوطه تاریخی برای نگهداری آثار تاریخی گرفت. از مهم‌ترین آثار بدست آمده از این تپه‌ها، می‌توان به مجسمهٔ معروف ملکه ناپیر اسوستون، لیوان مشهور سفالی شوش به رنگ نخودی و نقش بزکوهی و قانون حمورابی اشاره کرد.
این گونه بود که در سال ۱۸۹۸ میلادی ژان ژاک دومورگان قلعه را از آجرها و آثار بازمانده از بنای کاخ داریوش بنا کرد. برای ساخت قلعه بلندترین نقطه تپه های شوش یعنی آکروپل انتخاب گردید و قلعه ای به شکل قلعه های قرون وسطا و با پلانی ذوزنقه ای شکل بر روی آن ساخته شد. ساختمان این قلعه اغلب با خشت و بقایای باستانی آجرها و خشت های دوره های مختلف که در محوطه باستانی شوش باقی مانده بود بنا گردید و در سال ۱۹۱۲ میلادی کار ساخت آن به پایان رسید. قلعه شوش به قلعه فرانسوی ها نیز مشهور است.
معماری قلعه شوش چگونه است؟
قلعه ها معمولا بر روی بلندی و ارتفاع ساخته می شوند تا کاملا مشرف به اطراف باشند قلعه شوش هم از این قانون مستثنی نیست و بر روی بلندترین نقطه شهر بنا شده است. قلعه شوش با پلانی ذوزنقه ای شکل از نظر معماری به زندان باستیل در فرانسه شبیه است، قاعده ی کوچک ذوزنقه در سمت شمال قرار دارد و راهرویی اطراف ذوزنقه را احاطه کرده و ردیف اتاق‌هایی رو به حیاط در اطراف آن واقع شده اند. تقسیم بندی کلی قلعه از دو حیاط و فضای پیرامون آن تشکیل شده و سه راه ورودی برای رسیدن به قلعه وجود دارد که یکی از آن ها رو به بسته شدن است.
این قلعه به سبک معماری های اروپایی ساخته شده و درست مثل قلعه های قرون وسطی اروپا شامل دو حیاط است که یکی از دیگری ارتفاع بیشتری دارد. در قسمت زیرین حیاط مرتفع تر دوم، دو زیرزمین قرار دارد. مصالح اصلی به کار رفته در این قلعه خشت است اما روی آن ها با آجرهایی که برای دوره های مختلف تاریخی هستند پوشیده شده است. معماری این قلعه از طاق‌های رومی، درگاه‌های قوسی و تزیینات آجری تشکیل و در ساخت آن از معماری ایرانی الهام گرفته شده است.
این قلعه از سال ۱۳۷۱ تبدیل به موزه و محل نگهداری اشیای تاریخی شده و کسانی که به تماشای آثار تاریخی علاقه دارند با تماشای آثار آن غافلگیر می شوند. در این قلعه اتاقکی شیشه ای به چشم می خورد که به کلاه فرنگی معروف است از طرفی در ضلع غربی بنا برجی استوانه ای را می بینید که در گذشته کبوتر خانه بوده است.برجی دیگر هم درست در مرکز حیاط واقع شده، که با ظاهری دایره ای به برج شمالی معروف است.
در این قلعه تزئینات چشم نوازی به کار رفته که تماشای آن ها جالب توجه است تزئیناتی که شامل درگاه‌های قوسی، نماهای تزیینی با آجر، نقاشی‌هایی به سبک تلفیقی اروپایی و شرقی و آجرهای کتیبه دار هستند. انواع آجرهای به کار رفته در این قلعه مثل آجرهای کتیبه دار باعث شده تا قلعه شوش به قلعه آجر هم معروف شود. این قلعه در زمان جنگ تحمیلی ایران و عراق صدمات زیادی دید اما در اوایل دهه ۷۰ مورد مرمت قرار گرفت، با این حال با رنگ آمیزی هایی که در سال ۱۳۷۵ بر روی راهروها و اتاق های آن انجام شد کمی از اصالت بنا از دست رفت.
نزدیکترین جاذبه های گردشگری به این قلعه
موزه شوش در سال 1345 در جوار قلعه و محوطه باستانی شوش گشايش يافت.اين موزه يکی از مهمترين موزه های اشيای ايران باستان است و آثار با ارزشی از دوره های مختلف تاريخی را داراست.کاخ آپادانا نیز در نزدیکی همین قلعه میباشد که کاشی های نفیس و سایر آثار آن بیشتر در موزه لوور پاریس هستند.
آرامگاه دانیال نبی هم که از زیارتگاه های مهم استان خوزستان به شمار می رود در نزدیکی این تپه ها واقع شده است.
مسیردسترسی
قلعه شوش که یکی از پربازدید ترین جاذبه های شوش است در خیابان طالقانی بر روی تپه آکروپل قرار دارد و در سال ۱۳۸۰ از آثار ملی ایران شده است. این قلعه یکی از محبوب ترین جاذبه هاست و همیشه گردشگران زیادی از آن بازدید می کنند بدون شک دلیل این همه محبوبیت مصالح به کار رفته در آن است که از کاخ داریوش گرفته شده اند.
