حماملو از روستاهای استان آذربایجان شرقی در دهستان اۆزۆمدیل بخش مرکزی شهرستان ورزقان است. این روستا بدلیل دارا بودن بیش از ۱۳۰سکونتگاه صخره ای دستکند موسوم به کهل در دل کوه از اهمیت تاریخی و فرهنگی فراوانی برخوردار است.روستای حماملو از جاذبه های ورزقان،دارای چندین چشمه است که برای آبیاری مزارع و باغات مورد استفاده قرار می گیرد. راه های روستا آسفالت و ماشین رو است.
نوشته و نشانی که دیرینگی زمانی حماملو را دقیقاً آشکار کند در دست نیست؛ ولی یادبودهای باستانی موجود نشاندهندهی این است که پیشینهی روستا به هزاره اول یا پیش از آن برمیگردد. یادبودهای باستانی که در حماملو وجود دارد مربوط به دورههای گوناگون است که این یادبودها نشاندهندهی پیشینه باستانی این روستا است.
وجه تسمیه روستای حماملو
درباره نام روستا جُستارهای فراوانی وجود دارد که درباره هیچکدام قطعیتی وجود ندارد. برخی بر این دیدگاه هستند که حماملو دربرگیرنده دو واژۀ حمّام و لو است. که واژه حمّام در زبان عربی به معنای کبوتر است و واژه لو در زبان ترکی به معنای ‘از آن’ یا ‘با’ است. بنابراین حماملو یعنی آنجایی که از آنِ کبوتران است. و دستهای نیز نام حماملو را برگرفته از گرمابههای موجود در قلعهها میدانند.
اقتصاد
زندگی مردم حماملو با کشاورزی، باغداری و دامداری میگذرد که با روشهای سنتی اداره میشود. بیشتر زنان در امور اقتصادی با مردان همکاری دارند. گندم و جو از محصولات روستا بوده و عدس ان بسیارمرغوب و در منطقه مشهوراست.
گلیم یکی از صنایع دستی روستا میباشد البته در سالهای گذشته قالیبافی نیز در حماملو رونق خوبی داشته ولی متأسفانه این روزها قالیبافی در حماملو رو به کاهش است.
جاذبه های منطقه
تپه قلعه حماملو با قدمت عصر مفرغ تا هزاره اول قبل از میلاد در روستای حماملو کشف شد. این تپه چسبیده به ضلع شرقی روستای حماملو واقع شده و در تاریخ ۱۸ اسفند ۱۳۸۷ با شمارهٔ ثبت ۲۵۲۱۸ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این مکان تحت نظارت، مراقبت و حمایت سازمان آثار ملی بوده و هر گونه اقدام و عملیاتی که منجر به تخریب یا تغییر هویت اثر شود ممنوع بوده و مرمت و بازسازی آن صرفاً با تأیید و نظارت این سازمان امکان پذیر است.
در بخشی از روستای حماملو بنام آق داشلؽق، گورستانی قرار دارد که سنگ قبرهایی با اشکال و خطوط گوناگون بر آن دیده می شوند که به دوره های اسلامی و پیش از آن متعلق بوده و متجاوز از ۱۰۰ قطعه می باشند. این سنگها به زبان ترکی قوْچ داشؽ نامیده می شوند که از ۱۳۶۴ به بعد در اثر بی توجهی مردم و سازمان های ذیربط مورد چپاول و تاراج قرارگرفته و همگی ویران و با خاک یکسان شده اند.
تپه و گورکان حماملو (گوورچین گیران) مربوط به هزاره اول قبل از میلاد است و در شهرستان ورزقان، بخش مرکزی، دهستان ازومدل جنوبی، ۲ کیلومتری شمال روستای حماملو واقع شده است. این اثر در تاریخ ۲۷ بهمن ۱۳۸۷ با شمارهٔ ثبت ۲۴۶۹۸ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
غارهای صخرهای دوره ایلخانی حماملو
روستای حماملو با داشتن ۱۳۵ باب غار با معماری صخره ای و منحصر به فرد در کشور با ابعاد مختلف، از ۲۰ متر الی ۱۰۰ مترمربع با نقش های گوناگون اعم از تاقچه و ستون در دل کوه ها توسط انسان های قدیم در دوره ایلخانیان ساخته شده و امروزه متروک گشته و مردم از وجود آنها بی خبر مانده اند.
