موزه آذربایجان از مهمترین موزه های ایران به شمار میرود که در شهر زیبای تبریز واقع شده است و هر ساله گردشگران و بازدیدکنندگان زیادی در سفر به شهر اولینها از این موزه زیبا دیدن کرده و لحظاتی را غرق در آثار این مجموعه میشوند. این موزه دومین موزه باستان شناسی کشور پس از موزه ملی ایران به شمار میآید. موزه آذربایجان که جزو برترین جاذبه های تبریز محسوب میشود، گنجینهای از آثار باستانی ارزشمند را در خود جای داده است و به عنوان منبعی مهم برای پژوهشگران و محققان شناخته میشود، شاید همین امر باعث شده که این موزه در رده مهمترین موزههای ایران قرار گیرد.
تاریخچه موزه آذربایجان
ایجاد موزه ها در تبریز مربوط به سال های ۱۳۰۶ و ۱۳۰۷ است، در آن سال ها تعدادی سکه کشف شده بود که در سالن یک کتابخانه به نمایش در آمدند. بعد از استقبال و بازدید زیاد از آن ها گروهی از تاریخ دوستان شهر تصمیم گرفتند تا با همکاری هم موزه ای را در شهر برپا کنند تا محلی برای نمایش آثار این چنینی باشد. بعد از تلاش های بسیار سرانجام کار ساخت این موزه در اردیبهشت سال ۱۳۳۷ شروع و حدود ۴ سال بعد این موزه با سه باب تالار افتتاح شد. با اینکه زمان زیادی طول کشید تا این موزه شکل بگیرد اما در تمام این سال ها نمایشگاه های تاریخی و هنری زیادی در شهر برپا می شد.
موزه آذربایجان آثار تاریخی و هنری زیادی دارد که قدمت آن ها به دوران قبل از اسلام و همینطور دوران اسلامی برمی گردد. امروز این موزه گنجینه های ارزشمند و جالبی را در خود جای داده که شامل ۱۲ هزار آثار عتیقه هستند که حدود ۲۳۰۰ تا از آن ها در لیست آثار ثبت شده قرار دارند و تعدادی از آن ها هم به خاطر نبودن فضا در قسمت های مختلف موزه به نمایش در آمده اند.
آثار دوران ماقبل تاریخ و پیش از اسلام
در این موزه آثار مربوط به دوره پیش از اسلام و ماقبل تاریخ به نمایش گذاشته شده است. سفال های مربوط به تپهٔ اسماعیلآباد با هفت هزار سال قدمت، از تاریخی ترین آثار این موزه به شمار می روند. قدمت سنگ های معدنی «سرپانتین» که درجیرفت یافته شده اند و در این موزه نگهداری می شوند به دوران پیش از تاریخ برمی گردد؛ برروی این سنگ ها تصاویری از گیاهان و حیوانات گوناگون نقش بسته است. مجسمهٔ الههٔ زن نیز که در رستم آباد گیلان یافته شده با قدمت سه هزار سال از دیدنی های موزه آذربایجان است. این مجسمه ارزش زن را در دوران ایران باستان به تصویر کشیده است. ریتون های مربوط به دو تا سه هزار سال پیش نیز در این موزه نگهداری می شوند. اجساد مرد و زنی که مربوط به سه هزار سال پیش هستند در سال ۱۳۷۸ خورشیدی در پیرامون مسجد کبود یافت شد، این اجساد از بقایای گورستان سه هزار ساله ای محسوب می شوند که برای بازدید عموم به موزه آذربایجان انتقال یافته اند. سنگ بسمالله اثر محمد علی قوچانی نیز در موزه آذربایجان بسیار جالب توجه است. چهار قسمت از این سنگ پنج قسمتی قاب آن و یک قسمت باقی مانده نیز متن آن است. این سنگ بطرز زیبایی حجاری شده است.
آثار دوره اسلامی، سکه و کتابخانه
موزه آذربایجان همچنین دارای تالار دوره اسلامی ، بخش سکه و مهر و کتابخانه نیز می باشد. در بخش اسلامی موزه آثاری از قرون اولیه تا قرن چهاردهم هجری نگهداری می شود. قدیمی ترین آثار این دوره مربوط به سدهٔ چهارم هجری و شهر نیشابور است که از مهمترین ویژگیهای آنها میتوان به استفاده از خط کوفی، نقشهای اسلیمی و لعاب سفید اشاره کرد. ظروف سفالی مربوط به دورهٔ ایلخانان و قفل رمزی مربوط به سدهٔ ششم هجری نیز از دیگر آثار تاریخی این بخش محسوب می گردند. همچنین مجموعه نسبتا کاملی ازسکه های متعلق به ادوار مختلف تاریخ ایران به ترتیب سلسله ها به نمایش گذاشته شده اند، این مجموعه سکه های دوره هخامنشی تا قاجار را شامل می شود. همچنین مهرهایی از هزاره سوم قبل از میلاد تا قرون اخیر در این بخش نگهداری می شوند که شکل و جنس گوناگونی دارند. کتابخانه تخصصی موزه آذربایجان نیز با دارا بودن بیش از سه هزار جلد کتاب یکی از منابع مهم برای پژوهشگران محسوب می شود.
بخش سنگ نگاره های تاریخی
جدیدترین بخش از موزه آذربایجان که در سال ۱۳۸۶ افتتاح گردیده است بخش سنگ نگارهای موزه است که در آن سنگ مزارهای تاریخی، پیکره های سنگی و سنگ نوشته ها به نمایش گذاشته شده است. در این بخش مجموعه ای از پیکره های انسانی، سنگ گورها، سنگ های کتیبه دار، قوچ های سنگی و مجسمه های سنگی به نمایش گذاشته شده اند.
دربهای موزه آذربایجان همه روزه از ساعت 9 صبح تا 17:30 به روی بازدیدکنندگان باز بوده اما در تاریخهای خاص مانند شهادت امام جعفر صادق، تاسوعا، عاشورا، رحلت پیامبر و 22 بهمن تعطیل است.