جاذبه گردشگری موزه باستان شناسی و مردان نمکی

مردان نمکی نامی است که به شش مومیایی کشف‌شده در زمستان سال ۱۳۷۲ (1993 میلادی) در معدن نمک چهرآباد استان زنجان داده شده‌است. در میان آن‌ها جسد یک زن و یک پسر نوجوان نیز وجود دارد. تعدادی از مردان نمکی بر اثر ادامهٔ کار معدن با بولدوزر، به‌شدت آسیب دیده‌اند.در سال 2008 بهره‌برداری از معدن متوقف شد و جسد ششمین مرد نمکی به دلیل کمبود امکانات لازم برای نگهداری از آن، دست نخورده در معدن باقی ماند. از میان مردان نمکی یافت شده، سه مرد نمکی مربوط به زمان هخامنشیان (حدود 400 پیش از میلاد) و دو مرد نمکی دیگر نیز مربوط به اواخر دوران ساسانی (حدود 400 تا 600 بعد از میلاد) هستند. عمارت ذوالفقاری بنایی تاریخی است که در یکی از محلات قدیمی شهر زنجان موسوم به محلة “دالان آلتی”در ضلع شمالی سبزه میدان و مسجد جامع قرار دارد. با انتقال مجموعه آثار بدست آمده از معدن نمک چهر آباد در سال ۱۳۸۶ موزه موقت مومیایی ها در این مکان بوجود آمد و در سال ۱۳۸۸ اولین موزه باستانشناسی استان زنجان در عمارت ذوالفقاری افتتاح گردید. این بنا از جاهای دیدنی زنجان،در تاریخ ۱۳۷۵/۱۲/۲۵ به شماره ۱۸۵۲ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

ویژگی های بنای خانه ذوالفقاری ها

در ساخت خانه ذوالفقاری ها از معماری سنتی ایران استفاده شده اما تاثیرات معماری غربی و گوتیک به وضوح در آن مشاهده می شود. مساحت بنا ۱۱۷۶ متر مربع است که در دو طبقه قرار گرفته است. ساختمان قبل از تخریب دارای حصار، سر در ورودی، حیاط و بخش مسکونی و اداری بوده است که قبل از احداث خیابان ذوالفقاری (طالقانی کنونی) با یک شبکه ارتباطی در طبقه همکف و زیرزمین به یکدیگر مرتبط بوده اند. طبقه همکف بخش اداری و دفتری عمارت محسوب می شد و طبقه اول به بخش مسکونی اختصاص داشته است. مصالح بکار رفته در بنا خشت، آجر و سنگ و پوشش سقف خانه از نوع شیروانی است.

در مرکز سقف ساختمان نورگیری ساخته شده که کلاه فرنگی نامیده می شود. برای زیبا سازی خانه از ابزار متفاوتی مانند تزئینات فلزی، سنگی، آجری، گچی، چوبی و کاشی استفاده شده است.زیر دیوارها کاشی کاری با نقوش برجسته به رنگ های قهوه‌ ای، زرد و قرمز قابل مشاهده هستند. از سنگ و گچ برای زیبا سازی ستون های ورودی طبقه همکف و ایوان ها استفاده شده است.سقف اتاق ها با چوب و نقش و نگارهای زیبا آراسته شده اما عمده کار تزئینات خانه در نمای جنوبی آن به کار رفته است. این قسمت بخ صورت یکپارچه آجرچینی شده و بر روی آن طرح های متفاوتی کشیده شده است.

موزه باستان شناسی زنجان

از 6 مومیایی كشف شده، آثار 2 مرد نمكی به دلیل متلاشی بودن در مخزن اشیای \’مردان نمكی\’ در موزه باستان شناسی زنجان نگهداری می شود و سه مومیایی \’مردان نمكی\’ در همین موزه و یك مومیایی نیز در موزه ملی ایران در معرض بازدیدكنندگان قرار دارد.

موزه باستان شناسی زنجان علاوه بر مومیایی های \’مردان نمكی\’ ، دارای سه بخش پیش از تاریخ، تاریخی و بخش اسلامی است كه در هر یك از آنها اشیای مربوط به هر دوره به نمایش گذاشته شده است.
در بخش پیش از تاریخ، اشیای دوره پیش از تاریخ كشف شده در استان زنجان از محوطه های تپه نور سلطانیه مربوط به هزاره پنجم قبل از میلاد و تپه خالصه خرمدره مربوط به هزاره ششم قبل از میلاد و سها چای تپه مربوط به هزاره چهارم قبل از میلاد نگهداری می شود. این اشیا شامل انواع كاسه های سفالین ساده و منقوش، انواع ابزار سنگی بنام میكرولیت و ابزار استخوانی و پیكرك های حیوانی است.

بخش تاریخی دارای انواع ظروف سفالین عصر آهن كشف شده در استان زنجان شامل انواع سفالهای خاكستری و نخودی، ظروف سفالین لعابدار دوره اشكانی، انواع خمره های ذخیره آرد، انواع ابزار جنگی از جنس مفرغ شامل سرگرز و پیكان، سرپیكان و شمشیر های ساده و منقوش است.
در بخش تاریخ اسلام نیز انواع اشیای دوره اسلامی شامل پی سوزهای ساده و لعابدار دوره ایلخانی، ظروف مسی قلمزنی، كاشی های ستاره ای و زرین فام كشف شده از گنبد سلطانیه، سكه های دوره های مختلف تاریخی از دوره تاریخی تاپایان دوره اسلامی نگهداری می شود.