نقش شاپور داراب یکی از آثار تاریخی ارزشمند ایران

نویسنده:

سمیرا هادی

در تاریخ:

در دامنه‌ی کوه پهنا در چهارکیلومتری شهرستان داراب، یکی دیگر از آثار تاریخی ارزشمند ایران کهن وجود دارد که به «نقش شاپور» نام گرفته است. این نقش‌برجسته متعلق به دوران حکومت ساسانیان است که پیروزی شاپور اول بر امپراطوران روم را به تصویر کشیده است. ابعاد این میراث ایران کهن به صورت مستطیلی به طول تقریبی ۹ متر و عرض ۵ متر است که تصویر شاپور را به صورت سوار بر اسب، تمام رخ و در مرکز نقش‌برجسته کنده‌کاری کرده و در مقابل آن سه تن از امپراطوران روم مشاهده می‌شوند.

نقش شاپور داراب یکی از آثار تاریخی ارزشمند ایران

فرمانروای ساسانی سوار براسب در مرکز نقش گرفته و در زیر پای اسب او نقش گردیانوس امپراطور شکست خورده رومی دیده می شود شاه دست چپ خود را بر سر والیرین قرار داده و او با بلند کردن دست اطاعت و انقیاد خود را نشان می دهد یکی از بزرگان ساسانی فلیپ عرب را به حضور شاه می آورد و او در حالی که به خدمت فرمانروا می رسد دست گردین لگد می نماید در پشت سر شاه ۱۸ نفر از شاهزادگان ساسانی در ۴ ردیف دیده می شوند که برخی از آنها شاخه گلی را در دست دارند و در سمت راست ۲۲ تن از سرداران و سران نظامی رومی که به اسارت در آمده اند جلب نظر می نمایند در روی دیواره صخره در پایین این نقش برجسته تصویر کوچک یک سر با تاجی کنگره دار حجاری شده که گفته می شود این تصویر متعلق به یک شاهزاده ساسانی(شاپور دختک) نقش برجسته دارابگرد از جمله بحث انگیزترین نقوش برجسته دوره ساسانی به شمار می آید در این نقش تصویر یکی از پادشاهان ساسانی سوار براسب در حالیکه تاجی کنگره دارمزین به یک گوی را برسر دارد،دیده می شود.این فرم تاج معمولاً به عنوان سرپوش اولین پادشاه ساسانی(اردشیر اول ۲۴۱-۲۲۴ م)بشمار می رود.به هر حال غالب پژوهشگران این تصویر را از آن شاهپور اول پسر اردشیر(۴۷۲-۲۴۱ م)دانسته اند.از جمله مسافران اروپائی که از محل بازدید نموده اند،سر ویلیام اوزل است که محل مذکور را در سال ۱۸۱۱ م مورد بازدید قرار می دهد . وی از این نقش به عنوان صحنه پیروزی شاهپور اول یاد می کند. سی سال بعد نیز دو نفر فرانسوی به نام های اوژن فلاندن معمار و پاسکال کست نقاش از محل دیدار می کنند این دو نفر طرح ساده ای از نقش مذکور تهیه و آن را به شاهپور نسبت می دهند. در سال ۱۹۳۴ م که سر اورال استین اولین عکسبرداری را از این نقش برجسته به عمل آورده ،همچون سایرین آن را به شاهپور اول منسوب می دارد ظاهراً سه نفر اخیر در انتساب نقش به دومین پادشاه ساسانی از نقل قول مردم بومی پیروی نموده اند. سایر محققین نیز به تبعیت از اسلاف خویش این نظریه را پذیرفته اند . حتی ارنست هرتسفلد نیز که در ۱۹۳۸ م روشی برای تشخیص هویت شاهان ساسانی از طریق فرم تزیین تاج آنها ابداع نمود،در این مورد خاص ایده دیگری داشته و نقش را همچون دیگر پژوهشگران قدیمی به شاهپور اول نسبت می دهند. رومن گیر شمن و سایرین نیز چنین نظری داده اند.احتمالاً غالب محققین در آینده نیز از این نظریه پیروی خواهند کرد این نظریه بر پایه مطالعات سکه شناسی ولادیمیر لوکونینvlqadimir lukonin استوار است . وی متذکر می شود که شاهپور در اولین مرحله حکومت خویش با تاجی کنگره دار همراه با یک گوی شبیه تاج پدرش بر روی سکه ها ظاهر شده است این مورد را می توان در نقش برجسته سلماس مربوط به اوایل دوره ساسانی به خوبی مشاهده نمود. در میان محققین تنها دو نفر فرضیه فوق را مردود دانسته اند. اولین آنها ب.سی.مکدرموت b.c.macdermot هست که حدود سال ۱۹۵۴ نقش برجسته را به عنوان تصویر پیروزی اردشیر اول بریک رومی گزارش نمود.جامع ترین بررسی که در مورد این مسئله به عمل آمده مربوط به خانم ژرژینا هرمانgerogina Hermann است وی در گزارش خود می نویسد:ما چاره ای نداریم جز اینکه در این مورد از روش ابداعی هرتسفلد صرف نظر کرده و پادشاه را به عنوان اردشیر اول بشناسیم لذا وی برای اثبات نظریه خویش بررسی دقیقی را بر روی تمام نقش برجسته های ساسانی منسوب به این دو پادشاه انجام داده و نهایتاً چنین نتیجه می گیرد از نظر سبک و سلیقه رایج آن روز نقش دارابگرد نمی تواند صحنه پیروزی اردشیر بر فیلیپ عرب امپراطور روم (۲۴۵-۲۲۴)م و یا بروالرین دیگر امپراطور روم (۲۶۰م)باشد. از طرف دیگر نیز این نقش نمی تواند جدیدتر از سالهای (۲۴۶-۲۳۰ م) حجاری شده باشد این نقش باید معرف پیروزی اردشیر بر سه پادشاه محلی در مسیر لشکر کشی اردشیر باشد.

نقش شاپور داراب یکی از آثار تاریخی ارزشمند ایران

نقش شاپور از جاذبه های تاریخی داراب،در تاریخ ۱۲ اسفند ۱۳۱۵ با شماره ثبت ۲۶۷ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

محصولات سفر

دیدگاه خود را بنویسید