پارک ملی قمیشلو یکی دیگر از جاهای دیدنی نجف آباد است که حدودا صد سالی هست بسیار از آن مراقبت می شود. جای سرسبزی نیست ولی رویشگاه متنوعی از درختان و گیاهان طبیعی ایران است که دیدن آنها خالی از لطف نیست. برای گشتن در این پارک باید مدام از محلی ها بپرسید چرا که آنها بهتر از هر کس دیگه ای وجب به وجب این پارک را می شناسند و از روایت های مختلف پارک با خبر هستند.
تاریخچه
شاهزادگان قاجار اغلب به شکار می پرداختند. یکی از شکارگاه های محبوب آن ها که در نزدیکی شهر اصفهان قرار داشت پناهگاه حیات وحش قمیشلو بود. مسعود میرزا پسر بزرگ ناصرالدین شاه و حاکم اصفهان (ظل السلطان) در این منطقه به شکار می پرداخت و آن را تبدیل به شکارگاه اختصاصی خود (قرق) کرده بود و از چرای دام ها نیز در آن جلوگیری می کرد.
سال ۱۳۴۳ کانون شکار و صید سی و هفت هزار هکتار از زمین های منطقه را از شاهزادگان قاجار خرید و حفاظت از قمیشلمو آغاز شد. سال ۱۳۵۰ این سی و هفت هزار هکتار و سه منطقه امن آن ( رالیاس، کهوک و لاسمیان) تبدیل به پناهگاه حیات وحش حیوانات شد و شکار در آن ممنوع شد. طی تصمیماتی که در سال ۱۳۷۴ گرفته شد وسعت پناهگاه به ۸۶ هزار هکتار افزیش یافت و محدوده و نقشه دقیق آن نیز مشخص شد.
جغرافیا
پارک ملی و پناهگاه حیات وحش قمیشلو ۴۵ کیلومتری شمال غرب اصفهان قرار گرفته است. در سرتاسر اطراف آن شهرهایی قرار دارند که مهم ترین آن ها نجف آباد و خمینی شهر در جنوب پارک و اصفهان و شاهین شهر در شرق پارک هستند. نزدیکترین نقطه شهری به پناهگاه حیات وحش قمیشلو شهر تیران در جنوب منطقه است.
ارتفاع قمیشلو از سطح دریا بین ۱۶۸۷ متر و ۲۷۶۷ متر تغییر می کند. بخش های از آن (اغلب غرب) دشتی و بخش هایی دیگر ارتفاعات کوهستانی هستند. مسیر های آبیاری پراکنده نیز در جابه جای منطقه به صورت پراکنده وجود دارد تا در فصل های کم آبی از آن استفاده شود.
در این ناحیه دشت ها با ابعاد گوناگون در میان کوه ها قرار گرفته اند و منبع اصلی تغذیه جانوران دشتی هستند . در میان دشت ها چشمه های کوچک و گیاهان خاص منطقه وجود دارند. در یک بررسی کلی می توان گفت بیش از ۵۷ درصد پارک را دشت ها و مناظق هموار تشکیل می دهند و ۴۳ در دیگر تپه ها و کوه های مرتفع و شیب دار است.
آب و هوای منطقه قمیشلو
بیشتر منطقهی حفاظتشده قمیشلو را مناطق سرد خشک و نیمهخشک تشکیل میدهند و میانگین بارش سالانه در این منطقه حدودا ۳۰۰ میلیمتر است. فصل بارش از آبان تا آخر اسفند است و اسفند پربارانترین ماه سال است و فصل خشک از اوایل خرداد شروع میشود و تا آخر شهریور ادامه دارد. در سال های اخیر خشکسالی گریبان قمیشلو را گرفته و باعث تلف شدن جانوران و کاهش تولید مثل آنها شده است.
گونههای جانوری و پوشش گیاهی قمیشلو
پارک ملی قمیشلو زیستگاه گونههای جانوری و گیاهی بسیار ارزشمندی است. سه نوع زیستگاه برفگیر کوهستانی، زیستگاه تپه ماهوری و زیستگاه دشتی و استپی در این منطقه وجود دارد. پوشش گیاهی زیستگاه کوهستانی شامل علفزار، بوتهزار و درختانی مانند بنه و بادام است. زیستگاه دشتی و استپی که به صورت پراکنده بین کوهها قراردارد برای تأمین امنیت و تغذیه جانوران اهمیت دارند و مهمترین زیستگاه آهوی ایرانی به عنوان شاخصترین حیوان دشتی منطقه به حساب میآید که به صورت جمعیتهای انبوه در دشتهای منطقه زندگی میکند. آهوی ایرانی یعنی معروفترین گونه جانوری این منطقه که تماشای گلههای این حیوان زیبا از مهمترین جاذبههای گردشگری منطقه قمیشلو است، متاسفانه به وفور هدف شکارچیان غیرقانونی قرار میگیرد.
قوچها و میشها و بزها هم در قمیشلو جمعیت بزرگی دارند. گرگ خاکستری، پلنگ و کفتار هم از گونههای پستاندار مهم قمیشلو هستند. تا به امروز ۸۲ گونهی پرنده که ۲۳ گونهی تحت حفاظت و ۳ گونهی در معرض انقراض هستند، ۳۷ گونه پستاندار که گونهی تحت حفاظت هستند، ۳۲ گونهی خزنده و ۲ گونهی دوزیست و تنها یک گونهی ماهی در منطقه قمیشلو شناسایی شدهاند.
در منطقهی قمیشلو بیش از ۳۴۴ گونه گیاهی شناسایی شده است که در مناطقی با اقلیم متفاوت گونههای گیاهی متفاوتی زیست میکنند. برای مثال مناطق استپی پارک ملی قمیشلو بیشتر از بوتهزارها پوشیده شدهاند.
منابع آب
کمبود آب دامن گیر پارک بین المللی قمیشلو نیز شده و باران های سطحی و فصلی کمی که می آید کفاف استفاده مردم و جانوران را نمی دهد. کمبود آن برای حیوانات درهنگام خشک سالی اصلی ترین علت افزایش مرگ و میر و کم شدن تولید مثل است. تنها منابع آبی رودخانه های فصلی، چشمه ها، چاه ها، قنات ها و جوی های فصلی می باشند. چشمه های زیادی که از منطقه جوشیده اند مهم ترین منبع تامین آب حیات وحش هستند.
تعارضات و تهدیدات
عبورکنار گذر غرب اصفهان از منطقه و تقسیم آن به دوقسمت شرقی و غربی
شهرک صنعتی بزرگ اصفهان در شمال شرق منطقه
وجود میدان تیر و زاغه مهمات ارتش در قسمت شرقی و جنوب شرقی منطقه
وجود دام در محدوده پارک ملی به دلیل عدم تخصیص بودجه موردنیاز برای خریداری حقوق عرفی از سوی سازمان
تعداد دام مازاد بر ظرفیت مراتع منطقه
چرا در خارج از فصل مجاز