بنر هدر

پناهگاه حیات وحش موته کجاست؟

نویسنده:

سمیرا هادی

در تاریخ:

این منطقه از جاذبه های میمه،با مساحت ۲۰۵ هزار هکتار در شمال غربی استان اصفهان و قسمتی از آن در استان مرکزی قرار دارد. این پناهگاه حیات وحش در چهار شهرستان دلیجان، میمه، محلات و گلپایگان واقع شده است. اين منطقه در کنار بزرگراه اصفهان _تهران (ميمه_ دليجان) و در مرز مشترک دو استان اصفهان و مرکزی قرار گرفته است، به نحوی که بخش شمالی آن در استان مرکزی و بخش جنوبی آن در استان اصفهان جای گرفته است  با اين وجود مديريت آن تحت نظر اداره کل حفاظت محيط زيست استان اصفهان می باشد.

پناهگاه حیات وحش موته کجاست؟

سیمای کلی این منطقه در یک طبقه بندی کلی شامل کوهستانها و تپه ماهورهای متعدد، همواریها و دشتهای وسيع و نيز شوره زارهائی با گياهان مختص خود می باشد که هر يک از زيستگاههای مذکور شرايط زيستگاهی خاصی را برای حيات وحش منطقه ايجاد می نمايد.موته دارای دو منطقه امن با نامهای شور رباط ترک و سی کلفتی می باشد. بلندترين ارتفاعات منطقه حدود ۳۰۰۰ متر و كوتاهترين آنها تقريباً ۱۵۰۰ متر از سطح دريا می باشند كه اين اختلاف ارتفاع باعث پديد آمدن رويشگاههای مختلفی در منطقه شده و تنوع زيستی قابل توجهی را پديد آورده است.

مهمترین ارتفاعات پناهگاه حیات وحش موته شامل رشته کوههای سی کلفتی است که از ارتفاعات مرز غربی منطقه (بین گلچشمه و یکه چاه) آغاز شده و با در بر داشتن کوههای مهمی شامل شيخ احمد، دو ساربان، پلنگی، بيد، اغلو، کوه سياه، کنه نو، گم گورمست ، جاسوز قلعه سياه، خشکه در، سياه تير، تخته کوه، رزبيده، تخت احمد، زاغه، چال چشمه، خشكه در، فرخابه ، لوراز، ريشاوند ، پارسيوند و كوههای هستيجان در شمال شرق منطقه مهم ترين و بهترين زيستگاههای كوهستانی اين منطقه را تشكيل می دهند. علاوه بر آن در بخش شمالی پناهگاه حيات وحش موته نيز مجموعه كوههايی شامل در كوه، ناقه، آب نوره واقع شده اند.

همچنین مجموعه ارتفاعات جلدک در بخش جنوبی و جنوب غربی این منطقه با کوههای مهمی همچون قاضی دره، کوه گچ، جلدک، پیسه کوه، شاهقلی و صالح پيغمبر بخش ديگری از زيستگاههای کوهستانی پناهگاه حيات وحش موته را تشکيل می دهند.

مرز جنوبی پناهگاه حیات وحش موته نیز دارای مجموعه ارتفاعات مهم و قابل توجهی شامل مسته کوه ، کوه کلفتی، چاه سنگ، قیقوجه و تپه‌های مهمی همچون چهل دخترون و ملاعيد می باشد و بالاخره بايد از مجموعه کوههای دمه، گزرتو، پيش داغ، بيدک و قرقچی (گردنه معروف قرقچی در بزرگراه اصفهان_ تهران) در بخش شرقی پناهگاه حيات وحش موته نام برد که زيستگاههای مهمی را برای انواع حيات وحش اين منطقه فراهم می آورند.

از سوی دیگر پناهگاه حیات وحش موته به دلیل داشتن دشتها و همواریهای بسیار وسیع که زیستگاه گونه‌های دشتزی مهمی همچون آهو را شامل می شوند، ويژگيهای ممتاز و منحصر به فردی را برای اين منطقه به ارمغان آورده است.علاوه بر زيستگاههای کوهستانی و دشتی مذکور، پناهگاه حيات وحش موته دارای زيستگاه تالابی مهم و حساسی شامل رودخانه شور رباط ترک و نيزارها و گزستانها انبوه حاشيه آن در امتداد بزرگراه اصفهان _تهران ، شور گرد گاو  در جنوب غربی تخت سرخ و در بند شور در حد فاصل کوه دو ساربان وتپه ماهورهای قرم قرم می باشد.

وجه تسمیه پناهگاه حیات وحش موته بدلیل قرار گیری روستای موته در مرکز آن می‌باشد.علاوه بر آن چندین روستا و شهر نیز در درون و حاشيه اين منطقه واقع شده‌اند که عبارتند از:

الف _روستاهای رباط ترک و هستیجان در شمال شرقی منطقه و در کنار بزرگراه اصفهان _ تهران

ب _ روستای آتش کوه در شمال منطقه

ج_ روستاهای گل چشمه و یکه چاه در شمال غربی منطقه

د_ روستاهای لایبید، حسن رباط و لوشاب در مرز جنوبی منطقه

هـ _ شهر نیم ور در مرز شمالی منطقه

و_ شهر ورزنه در مرز غرب منطقه

 پناهگاه حیات وحش موته دارای آب و هوای خشک سرد یا نیمه خشک سرد می باشد. متوسط حداقل و حد اکثر دما در طی یک دوره ۲۵ ساله به ترتیب ۸.۵- و ۳۰.۸ درجه سانتيگراد  و حداقل و حداکثر دمای مطلق در طی همين دوره به ترتيب  ۲۹.۴- و ۳۷.۴ سانتيگراد است.

میانگین بارندگی سالیانه ۲۴۹.۱۶ میلی متر و حداکثر ۳۳۶.۱۲ و حداقل آن ۱۹۵.۷۷ میلی متر  ثبت شده است. این در حاليست که ۴۵.۰۵ در صد ريزشهای جوی در طی ماههای فصل زمستان صورت مي‌گيرد .

پوشش گیاهی

در این منطقه انواع گیاهان بوته‌ای و درختچه‌ای به ویژه درمنه، گون، خارشتر، جاشیر، بادام کوهی، پسته کوهی وانجیر وحشی رويش دارند. در مجموع ۴۷۸ گونه گياهي متعلق به ۲۴۰ جنس و ۵۳ خانواده در اين منطقه شناسايی گرديده است. پوشش گياهی اين  منطقه از نوع ايران و تورانی است که با روش زهری جزء بخش ايران مرکزي و با روش دکتر جوانشير جزو ايران و توران دشتی محسوب می شود. پوشش گیاهی این منطقه از نوع بوته زار بوده و از پوشش تک اشکوبی تشکیل می‌گردد.گونه غالب آن درمنه است که در دشتها و ارتفاعات مشاهده می شود.

 پوشش گیاهی غالب منطقه دارای فرم زیست بوته‌ای است و در مساحت‌های محدود درختچه‌های گز به ارتفاع حدود ۱.۵ تا حداکثر ۲ متر در محل‌هائی که سطح سفره آبهای زيرزمينی بالا می باشد مستقر گرديده است.علاوه بر آن گیاهان شور پسند در چند منطقه که خاک شور دیده می‌شود مساحتهای محدودی دارند.

در ارتفاعات نیز گونه‌های کوه سری تشکیل جوامع خاصی می‌دهند که در آنها گون و کلاه میر حسن غالب می‌باشند و پوشش بسیار ضعيف و در حد چند درصد تاج پوشش حضور دارند.

در مناطقی وسیع از دشتها و همواری‌های منطقه بوته‌های درمنه بسیار ضعیف شده و درصد بالائی از آنها خشک شده‌اند که عامل اصلی آن عدم بارندگی در طی چند سال گذشته می باشد. علاوه بر آن چرای مفرط دامها از اين مناطق، مراتع مربوط را به شدت تحت فشار قرار داده است

گونه های شاخص جانوری

تا کنون ۱۴۲ گونه مهره دار شامل ۲۵ گونه پیتاندار، ۸۸ گونه پرنده، ۲۵ گونه خزنده، یک گونه دوزیست و ۳ گونه ماهی در این منطقه شتاسایی شده است.

گونه شاخص جانوری این منطقه آهو است، پناهگاه حیات وحش موته مهمترین زیستگاه آهو در کشور به شمار میرود.

در جریان سرشماری زمستانه پستانداران در موته که در دیماه ۱۳۹۳ برگزار شد مجموعا ۱۱,۵۸۴ آهو، قوچ و میش، کل و بز و گراز در این منطقه شمارش گردید که این تعداد شامل ۵۱۸۰ آهو، ۵۱۰۲ قوچ و میش، ۱۲۶۷ کل و بز و ۳۵ گراز بوده است.

این منطقه در گذشته زیستگاه گراز نبوده اما از حدود سال ۱۳۹۰ تعدادی گراز از زیستگاه های اطراف و احتمالا استان مرکزی وارد موته شده و در حقیقت گراز نیز به جمع پستانداران این منطقه اضافه شده اند.

زیستگاه های اصلی آهو در موته شامل شورآب باریک، شور رباط ترک، همواری موته، تپه ماهورهای منطقه سی کلفتی و دشت های اطراف گل چشمه می باشد.

کل و بز، قوچ و میش از گونه های جانوری با جمعیت مناسب در این منطقه می باشند.

پناهگاه حیات وحش موته کجاست؟

پستانداران: تاکنون ۲۵ گونه پستاندار متعلق به ۲۲ جنس از ۱۱ خانواده و ۴ راسته در این منطقه شناسایی شده است که عبارتند از:

آهو، قوچ و میش، کل و بز، پلنگ، گربه شنی، گربه پالاس، روباه معمولی، شغال، گرگ، کفتار، سمور، خرگوش، پایکا، تشی، هامستر دم دراز، هامستر خاکستری، جربیل بلوچی، جرد ایرانی، جرد لیبی، جرد ناخن زرد، جربیل بزرگ، موش خانگی، دوپای کوچک، پامسواکی برزگ و سنجاب درختی

پرندگان: در این منطقه تاکنون ۸۸ گونه پرنده متعلق به ۵۸ جنس و ۳۵ خانواده بشرح زیر شناسایی شده اند.

خزندگان: تاکنون در پناهگاه حیات وحش موته ۲۵ گونه خزنده متعلق به ۲۲ جنس و ۱۰ خانواده بشرح زیر شناسایی شده اند:

لاک پشت مهمیزدار غربی، لاک پشت برکه ای خزری، مارمولک ها، بزمجه بیابانی خزری، جکوی دم کند، جکوی دم زبر، مزالینای دم دراز بیابانی، ارمیاس ایرانی، آگامای پولک درشت صخره ای، آگامای قفقازی، آگامای چابک، آگامای وزغی خاکستری، اسکینگ قرمز نشان، اسکینگ علفزار، مار بوآی شنی، مار پلنگی، تیرمار بیابانی، شترمار شیرازی، تیرک مار، چلیپر، طلحه مار، یله مار، گرزه مار، مار شاخدار ایرانی، مار جعفری

دوزیستان: از دوزیستان تنها یک گونه به نام وزغ سبز عربی از خانواده Bufonidae و راسته Anura در پناهگاه حیات وحش موته وجود دارد.

آبزیان: با توجه به محدودیت منابع آبی تنها ماهی زرده پر، کوای و خیاطه در این منطقه شناسایی شده اند.

محصولات سفر

دیدگاه خود را بنویسید