باغ هشت بهشت در بافت شهری اصفهان در غرب خیابان چهار باغ پایین، شرق به خیابان متاخری و جنوب به بازارچه بلند (بازار هنر) قرار دارد. این باغ نیز از یادگاریهای عصر صفوی است. هشت بهشت از جاهای دیدنی اصفهان،یکی از باغهای مسطح می باشد که در میان چند باغ دیگر از جمله خرگاه، بهشت آیین و دمور قرار گرفته است.
از کلیه کاخهای با صفا و کﻼه فرهنگـیهایی کــه در کنار چهاربــاغ در زمان صفویان احداث شده بود، فقط کاخ هشت بهشت باقی مانده است. این عمارت باشکوه که روزگاری زیباترین کاخ عالم هم نامیده میشد، با بنای دو طبقهاش و با طاقهای زیبا و تزیینات فراوان و هماهنگ، همه دست به دسـت هـم داده تا یکی از نمونههای درخشان معماری عصر صفویه را به نمایش بگذارند. کلیه سیاحان و جهانگردانی که از اصفهان بازدید کرده و موفق شدهاند به درون کاخ هشت بهشت راه یابنـد آن را از بهترین بناهای دنیا نامیدهاند. یکی از آنها کاخ هشت بهشت را با عبارت«… فرح انگیزتر از مجللترین کاخهای ممالـک اروپایی» توصیف کرده است.
نام هشت بهشت به معنای هشتی و یا ورودی بهشت است. این قصـــر از همـان ابتدای احداث عمـارت هشت بهشت ، هشت به هشت و هشت در بهشت نامیده میشد.
در مورد تاریخچه ی این بنا باید گفت که تاریخچه ی آن به سال ۱۰۸۰ و هجری قمری بر می گردد که در آن دوران سلیمان صفوی پادشاه بوده است و این کاخ یکی از بهترین کاخ ها برای آن دوران به حساب می آمده است.
ساختمان كاخ
بخش مرکزی کاخ به صورت ۴ صفه ساخته شده و ايوان آن رو به شمال است. سقفی که بر فراز اين بنای ۴ صفه استوار است پوشيده از مقرنس های گچی خوش رنگ و خوش طرح است.
اتاق های طبقه اول در ۴ گوشه عمارت تزئيناتی از گچبری و نقاشی دارند. در طبقه دوم عمارت نيز مجموعه ای از رواق ها و اتاق ها و طاق ها و پنجره ها بر زيبائی آن می افزايد. اين طبقه به راهروها و اتاق های متعددی تقسيم شده که هر يک تزئينات خاصی دارند. در برخی حوض آب و در بعضی بخاری های ديواری تعبيه شده اند. ديوارها را نيز آينه های فراوان پوشانيده اند. تمام سقف های کاخ را نيز موزائيک های بسيار عالی پوشانيده و دالان ها و غلام گردش های بسيار زيبا و هماهنگ آن ها را احاطه کرده اند.
تزئينات عمارت در دوران صفويه به حدی باشکوه و هنرمندانه بوده که هيچ سياحی از اعجاب و تحسين آن ها خودداری نکرده است.
آنچه در اين عمارت حائز اهميت است ارتباطی است که ميان فضاها و قسمت های مختلف آن پديد آمده است. اين ارتباط باعث شده تا عمارت هشت بهشت اصفهان در عين تنوع و گوناگونی و تعدد فضا از وحدت و يکپارچگی و تزئينات قابل توجه برخوردار شود.
وسط کاخ یک حوض از جنس مرمر درست شده که به آن حوض مروارید میگویند. دلیل این نامگذاری هم به قطرههای مروارید شبیه به آب برمیگردد که از سوراخهای فوارره بیرون میریختند.
متأسفانه امروز از نرده های چوب زرنگار و قاب ها و جام های بلور و آلت های شيشه ای رنگارنگ ظريف اثری بر جای نمانده است چرا که در دوره های بعد از صفويه و به خصوص در عصر قاجاريان تغييرات بسياری در آن داده شد. اين تغييرات به حدی است که برخی از سياحان آن را از دوران قاجار به حساب آورده اند.
در اواخر دوران قاجار عمارت هشت بهشت به مالکيت خصوصی اشخاص در آمد و از زيورهای نفيس و گرانبهای دوره صفويه عاری گرديد به طوری که امروز از آن همه شکوه و فريبندگی داخل کاخ و درختان چنار و تناور و گل های ياس سفيد و سرخ که در حاشيه خيابان های آن روئيده بودند و همچنين از آب نماها و جوی های آب روان اثری بر جای نمانده است. با همه دخل و تصرفات به گفته «آندره گدار» که سال ها باستانشناسی ايران را اداره کرده است:« … کاخ هشت بهشت با تالاری که از هر سو باز است و با چهار عمارت کلاه فرنگی در طبقه هشت بهشت در چهار گوشه خود هنوز هم ترکيب اصلی و مختصری از لطف و ملاحت روزگاران گذشته را حفظ کرده است.»
یکی از گردشگران معروف فرانسوی در سفرنامه ی خود درباره ی کاخ هشت بهشت اصفهان نوشته است، او در این باره آورده است: در توصیف باغ هایی که در اطراف خیابان زیبای اصفهان قرار دارند می خواهیم شرح یکی از آن ها و در واقع شرح یکی از تالارهای آن ها را بدهم، تالاری که به عمارت بهشت مشهور است. این تالار برابر ۶۰ پا طول دارد و معماری ای غنی و نا منتظم دارد و به شکل هفت ضلعی است که ضلع آخر آن هم پهن تر از بقیه ست و هم گنبدی شکل است و ارتفاعی برابر ۳۰ تا ۳۵ متر دارد. سقف ها به بهترین شکل ممکن و زیباترین حالت موزاییک شده اند. جالب این جاست که هر کدام از این المان ها به یک شکل تزیین شده اند و هیچ یک شبیه به دیگری نیستند نه از شکل و نه از نظر تزیینات به طوری که به هر جایی که نگاه کنید شکل و آرایشی تازه و متفاوت از جای قبلی می بینید. عمارت کاخ هشت بهشت اصفهان شبیه به جایی تو در تو است که به راحتی نمی توان راه خود را از آن جا به بیرون پیدا کرد و پله ها حالت مخفی دارند.
در مورد معماری این بنا بیشتر بدانید
عمارت کاخ هشت بهشت اصفهان طولی برابر ۳۰ متر و عرضی معادل ۲۶٫۳۵ متر عرض دارد و برای اینکه بتوان وارد آن شد باید از پله هایی که به نماهای شرقی و غربی وصل هستند، وارد شد. بعد از اینکه وارد می شوید ایوانی با ۲ ستون چوبی و بسیار بلند دارد. تمام بنای عمارت روی یک زیر بنا قرار گرفته است که در واقع این زیر بنا پایه ی بنا محسوب می شود و متشکل از مرمرهایی بی نهایت زیبا است و تقریبا با کمی ارفاق می توان گفت که زیباترین بخش این عمارت هم همین است.
دور تا دور این کاخ را درختان کاج بلند قامتی احاطه کرده و انگار که در میان آن ها محصور شده است، باغچه های گلی هم که در اطراف این کاخ هستند باعث شده اند تا کل این چشم انداز رویایی شود.
کاخ هشت بهشت اصفهان و باغ آن در زمان صفویان ساخته شد که در دوران ناصر الدین شاه قاجار هم به عظمی افتخارالدوله وارگذار شد. ناصر الدین شاه برای واگذار کردن این باغ یک شرط مهم داشت و آن هم این بود که چشم انداز و وضعیت باغ تغییر نکند و حریم آن در خیابان چارباغ به بهترین شکل ممکن حفظ شود. بعد از فوت افتخرالدوله، این باغ و قصر به وراث او رسید و بنا به انتظار تغییراتی به صورت کلی در آن داده شد و این تغییرات بیشتر در تزیینات آن مثل آینه کاری ها و طلاکاری ها بود. این کاخ و باغ تاریخی و زیبا در روز پانزدهم سال ۱۳۴۳ در ماه شهریور، به طور رسمی به وزارت فرهنگ و هنر واگذار شد و در حال حاضر هم زیر نظر سازمان میراث فرهنگی است.
جاذبه های نزدیک
یکی از دلایل دیگری که چارهای جز دیدن این باغ برای ما نمیگذارد این است که این باغ دسترسی خوبی به دیدنیهای دیگر شهر دارد.
از یک سو میتوان با ۲۰دقیقه پیادهروی از خیابان گلدسته و بعد خیابان سپه به میدان نقش جهان نزدیک شد، از سوی دیگر میتوان پنج دقیقهای از خیابان چهارباغ عباسی به سیو سه پل رسید. همچنین اطراف این کاخ مادیهای زیادی قرار گرفته که زیاد شناخته شده نیستند.معروفترین مادی اصفهان به نام «نیاصرم» که روزی پر از آب بوده نرسیده به کاخ و در کوچهای پایینتر از خیابان سیدعلیخان قرار دارد.
ساعت بازدید
ساعت بازدید از کاخ بین ۹ صبح تا ۱۶ بعدازظهر است.
مسیردسترسی
بعد از ۵ دقیقه پیادهروی از سمت سیوسه پل به طرف چهارباغ عباسی، در سمت راستمان باغی وجود دارد که به کاخ هشت بهشت اصفهان معروف است. امکان رانندگی در این مسیر دیگر وجود ندارد و برای بردن ماشین باید از خیابان باغ گلدسته در ضلع شرقی عمارت وارد شویم و خودرویمان را همان جا پارک کنیم.
