خانه لاری های در شهر یزد و در محله ی فهادان واقع شده است و قدمت آن به دوران قاجاریان برمی گردد.این خانه در سال ۱۲۸۶ ساخته می شود و به عنوان خانقاه نعمت اللهی از آن استفاده می شود.خانه لاری ها در یزد از بناهای پر اهمیت تاریخی است که برای توریست های خارجی و هم توریست های ایرانی بسیار جالب است و هر ساله گردشگران زیادی را به دیدن خود می کشاند.این خانه ی تاریخی از جاهای دیدنی یزد،در سال ۱۳۷۵ به عنوان یکی از آثار با ارزش ملی، به ثبت رسیده است.
بر اساس اسنادی که از کتاب های تاریخی بر جا مانده است، خانه لاری ها در یزد متعلق به فردی به نام حاج محمد ابراهیم لاری است که در زمان قاجاریان، یکی از تاجران به نام بوده است.این خانه در آن زمان، از خانه های اشرافی و اعیانی محسوب می شده است طوری که به عنوان خانقاه نعمت اللهی از آن استفاده می شده است. اما با گذشت زمان، به جایی متروکه تبدیل می شود و به همین دلیل آسیب های زیادی می بیند.با این حال در دهه ی ۶۰، توسط شخصی خریداری می شود و مورد بازسازی قرار می گیرد و خوشبختانه از گزند نابودی نجات پیدا می کند.
معماری خانه لاری ها
یکی از مهم ترین نکاتی که در معماری خانه های یزد به آن توجه می شده است و کاملا هم مشهود است توجه به حفظ حریم خانواده بوده است به این معنی که خانه ها را در آن زمان طوری می ساخته اند که شخص غریبه ای با ورود به خانه، نتواند داخل آن را ببیند.برای این منظور هم سعی می شده که دالان ها و دیوارها بلند ساخته شوند و به چینش مکان های داخل خانه هم توجه شود.
این بنای تاریخی سه حیاط و شش در دارد، ایوان ها، تالارها و اتاق ها همراه با یک هشتی بنا را تبدیل به خانه اعیانی کرده است. خانه لاری‌ها دو قسمت اندرونی و بیرونی دارد، حیاط در مرکز و قسمت های اعیان نشین در دور تا دور حیاط قرار دارند.
اتاق های شمالی برای زمستان و اتاق های جنوبی که شامل تالار و بادگیر است در فصل تابستان مورد استفاده قرار می گیرند، در واقع ساکن ها یک ییلاق و قشلاق کوچک را هر ساله تجربه می کنند.
حیاط اصلی خانه لاری ها به صورت مستطیلی در امتداد شمال شرقی جنوب غربی ساختمان قرار دارد، وسط حیاط حوض لاجوری وجود دارد که انگار آسمان به زمین کادو داده است. بر روی حوض یک تخت وجود دارد که همانند جزیره ای برای تفریح است. این تخت به گونه ای است که در تابستان کامل هم اهالی خانه در سایه باشند. دو حیاط دیگر به اندازه حیاط اصلی پر فروغ و زیبا نیستند، حیاط دوم قابل دیدن است ولی حیاط سوم تقریبا مخروبه شده است و شما نمی توانید به آن دسترسی داشته باشید.
در ساختمان لاری ها به خوبی مقوله تغییر فصل دیده شده است، شما می توانید به سادگی متوجه فضاهای متفاوت شوید، در قسمت شمال غربی فضا ها همگی بسته و تنگ هستند ولی در قسمت جنوبی فضا ها عموما باز تر اند تا جریان هوا به خوبی در ساختمان جریان پیدا کند.
ایوان بلند یا بادگیر، نامش هر چه که هست، فرقی نمی کند یزدی ها بهترین آنها را دارند. ایوان بلند و دهانه های وسیعی که وجود دارد به خوبی باد را به درون حیاط می برد. این باد ها بر روی آب می خورند و همانند مکانیزم کولر آبی، سرما در خانه پخش می شود. بادگیر این خانه در محور اصلی خانه قرار ندارد و در گوشه قرار دارد.
خانه لاری های یزد، بیست و دو اتاق دارد، اتاق ها عموما با سنگهای مشبک کاری شده تزیین شده اند، گچ بری ها با رنگ بنفش برجسته شده اند، سقف مسطح اتاق ها با تیرهای چوبی ساخته شده است که روی آنها گچ کاری به شیوه توفال کاری انجام شده است، نقش و نگارهای آن همگی گل و بوته هستند. در بین اتاق ها به دنبال اتاق پنج دری باشید که یکی از تماشایی ترین و زیباترین اتاق های خانه لاری ها به شمار می رود. اتاق های سه دری برای بچه ها و اتاق های پنج دری برای بزرگتر ها ایجاد شده است.
سرداب ها یا انبارهای خانه با پلکان هایی به سطح حیاطها یا راهروهای متصل به حیاط ها مرتبط می شوند.نکته قابل توجه اینکه فضاهای زیرزمین خانه بسیار پراکنده و جدا از هم اند و به ندرت دو فضای قابل اعتنای آن با یکدیگر مرتبط اند.به این ترتیب شاید این فضاها را نتوان طبقه ای مشخص دانست؛ و شاید درست تر آن باشد که آنها را بخشی از عرصه ها و فضاهای فوقانی شان به حساب آورد که به زیرزمین گسترش یافته اند.
خانه لاری ها در محله فهادان و مجاور عمارت فرنگی قرار دارد که از ساعت 9 صبح تا 19 عصر به روی بازدیدکنندگان باز است.در سفر به یزد در کنار بازدید از خانه لاری ها، از دیگر دیدنی های یزد همچون زندان اسکندر، برج و باروی شهر، سید گلسرخ، آب انبار گیو، موزه وزیری و موزه آیینه و روشنایی یزد نیز دیدن کنید تا لذت سفر به یزد برای شما چندین برابر شود.
