بنر هدر

یخچال ترشنبه ، یادگاری از دوران قاجار

نویسنده:

سمیرا هادی

در تاریخ:

یخچال قدیمی ترشنبه در شهرستان اسلامشهر، بخش چهار دانگه، روستای ترشنبه قرار دارد. این یخچال واقع شده در جاده احمد اباد اسلامشهر است ولی مرز آن واقع شده بین منطقه 18 تهران و اسلامشهر است در واقع جزو تهران محسوب میشود.

روستای «ترشنبه» قدمت دیرینه دارد و قدیمی‌های آن می‌گویند که تا 180سال پیش شخصی به نام «حسام الشکر مالک» صاحب تمام این محدوده بوده است و با فوت وی این زمین‌ها به فرزندانش به ارث رسیدو آنها هم بخشی از زمین‌ها را وقف کردند. به همین دلیل هم بیشتر زمین‌های این روستا وقفی است.«ترشنبه» در دل خود آثار تاریخی مختلفی را جای داده و البته بسیاری از این آثار مانند قلعه و برج‌های «باروت» با گذشت زمان از بین رفته اند اما یخچال قدیمی این روستا که از آن می‌توان به عنوان بزرگترین یخچال قدیمی تهران نام برد با کمک میراث فرهنگی بازسازی شده و هنوز پابرجاست.

یخچال ترشنبه ، یادگاری از دوران قاجار

این یخچال از جاذبه های تاریخی اسلامشهر،باقی مانده ای از بناهای دوران قاجاریه است و چون در آن زمان مالک این یخچال قدیمی زمین‌های کشاورزی زیادی داشت، تصمیم گرفت برای نگهداری محصولاتش این یخچال بزرگ را بسازد. در آن دوران از این مکان برای نگهداری محصولات استفاده می‌شده و یخ هایش هم در خارج از روستا بفروش می‌رسیده است. قدیمی‌ها می‌گویند که استخر کوچکی در این یخچال وجود داشته که آب از راه باریکی وارد آن و تبدیل به یخ می‌شده است. آب یخچال ترشنبه از قنات تامین می‌شد ولی این قنات به دلیل کاهش بارندگی، بعد از گذشت سالیان طولانی خشک شد و به این ترتیب بیش از 75سال است که دیگر از این یخچال یخی بیرون نیامده است.

طبق اسناد سازمان میراث فرهنگی و گردشگی استان تهران، در «علی آباد» و «رباط کریم» هم یخچال هایی وجود داشته اما یخچال قدیمی روستای ترشنبه بزرگترین و محکمترین یخچال استان تهران معرفی شده است. مساحت کل این یخچال 460متر مربع و زیر بنای آن 200 متر اعلام شده است. می‌گویند زمین این یخچال به خاندان «حاج محمدی» تعلق داشته و حدود 5 سال پیش که نیمی از مخروط آن از بین رفت مسئولان شورای اسلامی روستا درصدد برآمدند تا این گنجینه تاریخی را حفظ و برای ثبت آن به عنوان آثار تاریخی تلاش کنند. به همین دلیل با «منوچهر حاج محمدی» مالک آن صحبت کرده و وی هم آن را به اهالی روستا اهدا کرد. بعد از واگذاری، کار بازسازی بنای تاریخی آغاز شد اما کار به همین جا ختم نشد و مسئولان شورای اسلامی به دنبال آن هستند تا این مکان را به یک محیط گردشگری تبدیل کنند.

فضای داخلی این یخچال را که بیش از 40 متر عمق داشت با ورودی اش همسطح و چراغ‌های روشنایی در آن نصب کرده اند.یخچال ترشنبه که به شکل کله قند بزرگی خودنمایی می‌کند، دو در کوچک و دیوارهای سفید و قطوری دارد. سقف آن گنبدی است و داخل آن هوای خنکی جریان دارد. در گذشته این یخچال محلی بوده برای نگهداری محصولات کشاورزی ساکنان روستا و حوضچه کوچک داخل آن امکان خوبی برای تهیه و ذخیره یخ بوده است. برخی اهالی یخ‌ها را به وسیله گاری به چهارراه قهوه‌خانه و چهارراه یافت‌آباد منتقل می‌کرده‌اند و به فروش می‌رساندند.یخ‌ها به کیلو و برخی اوقات هم به قالب و گاهی هم با واحد دیگری به نان «قپان» فروخته می‌شد.

یخچال ترشنبه گرچه در طول مرمت‌ها و بازسازی‌ها دستخوش تغییراتی شده است، اما با تلاش‌های میراث فرهنگی همچنان پابرجا باقی مانده است. این اثر در تاریخ ۲ بهمن ۱۳۸۲ با شماره ثبت ۱۰۸۰۷ به عنوان یکی از آثار ملی به ثبت رسیده است.

محصولات سفر

دیدگاه خود را بنویسید