آرامگاه پیر پالاندوز ، یکی از عرفای نامدار دوره صفوی

شهر مشهد همیشه به واسطه‌ی وجود بارگاه امام هشتم شیعیان مورد توجه عموم قرار داشته است. این شهر با داشتن جاذبه‌های مذهبی دیگر می‌تواند مقصدی مناسب برای زائران این دیار مقدس باشد. یکی از دیدنی های مشهد آرامگاه پیر پالاندوز نام دارد که متعلق به دوره صفوی و مقبره یکی از عرفای نامدار آن دوران بوده است.

پیر پالاندوز کیست؟

اسم اصلی‌اش شیخ محمد عارف عباسی بود و از عرفای به نام سلسله‌ی ذهبیه به شمار می‌رفت. ذهبیه یکی از سلسله‌های تصوف شیعی است که از قرن سوم هجری پا گرفت. محمد ده قرن بعد از هجرت پیامبر در روستای کارندِ مشهد به دنیا آمده بود. از عرفای معتبر زمان خود به شمار می‌رفت و صاحب موقعیتی رشک برانگیز بود. اما دلش نخواست بی زحمت و با منت زندگی کند، برای همین به پالان دوزی مشغول شد و از این راه زندگی‌اش را می‌گذراند. به دلیل شغلش هم به پیر پالاندوز مشهور شد.

وی علاوه بر اینکه در عرفان به مقامات بلندی دست پیدا کرد، در کیمیاگری و خطاطی متبحر بود.شیخ محمد در خط ثلث استاد بود، و هفت سوره از قرآن نگاشته شده به خط خوش ایشان موجود است. وی با اینکه صاحب موقعیت بود و می‌توانست بدون کوشش زندگی خوبی داشته باشد، از راه پالان‌دوزی روزگار می‌گذراند.

شیخ محمد عارف، بر مبنای باور توحیدی خود، توکل بر خدا، ذکر تشکر، خدمت، طاعت، قناعت و ایثار که از صفات عارفان است به جست‌وجوی راه معرفت پرداخت و مدتی از عمر خود را به کسب فیض از اهل حق سپری کرد و به بروز کراماتی معروف شد.

زمانی که رهبران دروغین و مدعی زیاد شدند، شیخ درس و ارشاد را کنار گذاشت و در دکانش مشغول کفاشیشد. تا اینکه چند باری امام قائم را به خواب دید که به او دستور ارشاد می‌داد. او هر بار سرباز می‌زد. تا اینکه در خواب دید امام از او آزرده شده، گلیم از زیر پای او می‌کشد، سپس به چهار میخ می‌کشدش و زندانی‌اش می‌کند.

درد و رنج بسیاری کشید تا امام رضا شفاعتش را کرد و او از شکنجه رها شد. از اندوه این کابوس یک سال مریض در خانه افتاد تا کم کم بهبود یافت و دوباره مشغول ارشاد و وعظ شد. در تمام سال‌های درس، از امام رضا را متناوبا در عالم باطن می‌دید و از راهنمایی‌هایش بهره‌مند می‌شد.

از مرگ این پیر عارف چند سالی گذشته بود که قنبر علی بن خواجه حسین همت کرد تا آرامگاهی برای او ساخته شود. یاران او پیرشان را در کنار اما رضا خواباندند. بنای آرامگاه در زمان پدر شاه عباس صفوی یعنی شاه محمد خدابنده صفوی و مطابق با اسلوب معماری صفویه ساخته شد.

مقبره پیر پالان دوز شامل بنایی چهار گوش است که با گنبدی بزرگ پوشیده شده و ایوان آجری آن با ابهت فراوان خودنمایی می‌کند. در داخل بقعه شاه نشین به چشم می‌خورد که با نقاشی‌های معرکه و جلوه‌ی خاص خود هوش از سرتان خواهد برد. همچنین نقاشی‌هایی از دوران صفوی به چشم می‌خورد که امروز بخشی از آن مرمت شده و بقیه‌ی آن از بین رفته است.

مقبره پالاندوز در خیابان صفوی و ضلع شرقی حرم امام رضا قرار دارد و به راحتی می‌توان از آن بازدید کرد. از دیگر دیدنی های مشهد می‌توان به مسجد گوهرشاد، موزه بزرگ خراسان، پارک ملی هفت حوض، مدرسه پریزاد و گنبد سبز اشاره کرد که با زیبایی‌های خود شما را مدهوش خواهند کرد.