شهرستان اهواز را به عنوان یکی از بزرگترین کلان شهرهای ایران می‌شناسیم. این شهر که مرکز استان خوزستان است به خرما و نخل‌های سر به فلک کشیده شهرت دارد و فصل بهار این شهر را دیدنی‌تر از قبل می‌کند. اهواز به خاطر وجود رود و سد کارون که قابلیت کشتی رانی در آن وجود داشت از نظر تجاری اهمیت ویژه‌ای دارد. ما در این مطلب می‌خواهیم درباره سوغاتی‌ها و صنایع دستی اهواز حرف بزنیم و در این شهر زیبا با مردمانی خونگرم گشتی بزنیم.
سوغاتی‌های خوردنی اهواز
خرما
اهواز مانند بسیاری از شهرهای جنوبی نخلستان‌های بسیاری در دل زمین‌های خود دارد که هر کدام از آنها از سنگینی بار پر برکت خرما سر فرو آورده‌اند. این سوغات اهواز جزو محبوب‌ترین‌ها است و انواع مختلفی دارد. خرماهای اهواز به دو دسته خرمای خشک و خرمای تر تقسیم می‌شوند. این منبع انرژی و پتاسیم در دسته بندی‌های زیر قرار می‌گیرد.
خرما سایر (استعمران)، خرما زاهدی، خرما کبکاب، خرما خضراوی، خرما گنطار، خرما بریم، خرما برحی، خرما شاکری، خرما دیلگاری، خرما مکسون و خرما سودانی
فراورده‌های خرما
در کنار این‌ها نباید از فراورده‌های خرما که در بین سوغات اهواز طرفدران بسیاری نیز دارند بگذریم. این فراورد‌های لذیذ مخصوص همه‌ی ذائقه‌ها هستند و با زحمت مردم محلی به دست می‌آیند.
قهوه هسته خرما
برای تولید این محصول ابتدا هسته‌های خرما را تفت می‌دهند و با کوبیدن این هسته‌های سخت آنها به پودری لطیف تبدیل می‌کنند. این قهوه را می‌توانید دم کنید و از عطر و طعم آن لذت ببرید. به خاطر داشته باشید که این پودر علاوه بر این خاصیتی دارویی دارد و پمادی از آن تولید میشود که برای ورم پلک مفید است. همچنین از پودر هسته‌ی خرما کلوچه‌های محلی بسیار خوشمزه‌ای پخته میشود که طعمی بی‌نظیر دارد و تکمیل کننده‌ی یک عصرانه‌ی لذت‌بخش است.
شیره خرما
از مغذی‌ترین فرآورده‌های خرما شیره آن است که آهن و فسفر بسیاری را داراست. همراه با صبحانه بهترین زمان مصرف این ماده‌ی غذایی است.
قند خرما
اگر از طرفدران خوردن قند با چای هستید این سوغات اهواز یکی از بهترین گزینه‌ها است. قند خرما علاوه بر مزه و شیرینی مناسبی که دارد مضرات قند چغندر را هم ندارد.
رنگینک
رنگینک یکی از دسرهای محبوب جنوبی است که می‌توانید آن را به‌صورت بسته بندی از فروشگاه‌های اهواز تهیه کنید. این دسر شیرین و مقوی از ترکیب خرما، گردو و روغن یا کره تشکیل شده است. رنگینک را می‌توان یک وعده غذایی کامل محسوب کرد.
صنایع دستی اهواز
گلیم بافی
این اثر هنرمندانه بیشتر به دست زنان و دختران عشایر ساخته میشود. گلیم هم مثل قالی بر روی دار بافته میشود که فقط تنها تفاوت آن بدون پرز بودن آن است و به آن زیر انداز بدون پرز می‌گویند. هر منطقه گلیم خاص خود را دارد که جنس نخ، تار و پود، و رنگ آن با بقیه شهرها تفاوت دارد. روستاهای عرب نشین اهواز از رنگ‌های سبز، نارنجی، صورتی، سرمه‌ای، سفید، آبی و قرمز در بافتن گلیم استفاده می‌کنند. طرح و نقش این گلیم‌ها هندسی و برآمده از ذهن می‌باشد. جالب است بدانید معروف‌ترین گلیم‌های خوزستانی، گلیم هفت کل نام دارد.
خراطی
اگر طرفدار صنایع چوبی هستید بدانید که یکی از بهترین مراکز برای پیدان کردن آثار صنعت خراطی شهر اهواز است. این هنر تاریخی نسل‌ها است که در این شهر رشد و حیات دارد. آثاری که با خراطی تولید می‌شوند مبل، گهواره، ظروف تزئینی، تابلو، گلدان هستند.
احرامی‌بافی
خوزستان در گذشته یکی از مراکز مهم تولید پارچه‌های دست‌باف در ایران بوده است. امروزه نیز برخی از این نساجی‌های سنتی در استان فعال هستند که یکی از پررونق‌ترین آنها، احرامی‌بافی است. احرامی، پارچه‌ای پنبه‌ای است که تار و پود پنبه‌ای دارد و با نوعی دستگاه نساجی سنتی که طراحی پیچیده‌ای دارد، بافته میشود. بافت احرامی، نقشه ندارد و معمولا با دو رنگ سفید و سیاه بافته میشود. البته احرامی در رنگ‌های «سبز و سفید» و «قرمز و سفید» هم بافته میشود. در برخی مناطق استان، احرامی‌های رنگی با پود پشمی بافته می‌شوند. این پارچه در گذشته بیشتر مورد استفاده‌ی حجاج بوده است اما امروزه با توجه به استقبال مسافران و گردشگران، برای مصارف متعددی بافته میشود؛ انواع پوشش کف و زیرانداز، رومبلی، روتختی و سجاده‌ی احرامی که طرفداران زیادی دارد. این هنر بومی، در بین جمعیت روستایی و عشایر، رواج بیشتری دارد.
بوریا بافی
نوعی حصیر زیرپایی که از نی‌های مرداب‌های خوزستان بافته میشود. این نوع نی‌ها به وفور در خوزستان یافت میشود. اما بافتن بوریا کار راحتی نیست و نیروی بدنی زیادی نیاز دارد به همین دلیل کار بافتن بوریا بیشتر به عهده مردان می‌باشد. بوریا میان مردم استان خوزستان از محبوبیت زیادی برخوردار است. گاهی از این حصیر برای روی سقف خانه‌ها و گاهی برای زیرانداز استفاده میشود.
عبا بافی
یکی از صنایع دستی مهم و قدمت دار اهواز صنعت عبا بافی است و عبا بافی در بین مردم جنوب 500 سال رواج داشته است. عبا بافی بیشتر در شهرهای شوش، بهبهان، سوسنگرد و دزفول بافته می‌شد. عباها بیشتر به رنگ‌های شیری، خاکستری، مشکی و خرمایی دیده می‌شوند که برای تابستان با نخ نازک‌تر و برای زمستان ضخیم و متراکم‌تر بافته می‌شوند.
کپوبافی
از صنایع دستی مرسوم در جنوب ایران است که در استان خوزستان به ویژه شهرستان دزفول، رواج دارد. کپوبافی در واقع نوعی حصیربافی است که در آن از کاموای رنگی برای تزیین بافته‌های حصیری استفاده می‌کنند. البته شیوه‌ی بافت نیز در کپوبافی با حصیربافی رایج متفاوت است. در این روش بافت که به بافت فتیله‌ای شهرت دارد و استحکام بیشتر و قابلیت شکل‌دهی بهتر از ویژگی‌های آن است، الیاف تهیه شده از برگ خرما را به دور نوعی نی مردابی به نام «کرتک» می‌پیچند. تزیین با کاموا در کپوبافی به دو صورت انجام میشود؛ زمینه‌ی حصیری با نقوش هندسی روی آن و تزیین تمام سطح به نحوی که حصیر دیده نمی‌شود. عمده‌ی محصولات کپوبافی شده، ظروف درب‌دار کروی به عنوان سبد و ظروف مسطح تزیینی است. سبدهای کپوبافی شده که برای زیبایی و سهولت در باز کردن درب آنها، منگوله‌ای کاموایی به درب‌شان متصل می‌کنند، کاربردهای مختلفی دارند؛ جای نان، جای لوازم خیاطی و…
در سال‌های اخیر، با توجه به استقبال فراوان مسافران و گردشگران، کپوبافان استان، که اغلب زنان روستایی هستند و از این طریق به اقتصاد خانواده کمک می‌کنند، بر تنوع محصولات خود افزوده‌اند.
کلیچه
پخت این شیرینی بومی که در بسیاری از مناطق استان انجام میشود، در برخی مناطق مانند خرمشهر، دزفول و شوشتر، رواج بیشتری دارد. کلیچه نوعی کلوچه است که در خمیرش ماست و زیره به کار می‌رود، لایه‌ی میانی آن از خرما تهیه میشود و روی آن با زرده‌ی تخم‌مرغ و کنجد، تزیین میشود.
در سال‌های اخیر، استقبال فراوان مسافران و گردشگران به ویژه در ایام نوروز، باعث رونق و توسعه‌ی مراکز تولید و عرضه‌ی کلیچه در شهرهای استان شده است.
مرکبات دزفول
دزفول در زمینه‌ی کشاورزی، جزو مناطق برتر کشور است. بخش غیرکوهستانی دزفول، پرآب‌ترین منطقه‌ی کشاورزی در استان خوزستان است. خاک حاصلخیز و آب فراوان، شرایط مناسبی را برای کشت انواع مرکبات، صیفی‌جات و گل فراهم کرده است. علاوه بر تنوع بی‌نظیر محصولات کشاورزی در دزفول (بیش از ۶۰ نوع محصول) این منطقه در زمینه‌ی تولید و صادرات گل‌های رز و مریم، رتبه‌ی اول کشور را دارد. بیش از ۱۲ نوع مرکبات در دزفول تولید می‌شوند که مشهورترین آنها پرتقال بومی یا محلی است. این نوع پرتقال، سالم‌ترین و مرغوب‌ترین پرتقال کشور است و به دلیل طعم شیرین و بوی خوش، طرفداران زیادی در سراسر کشور دارد. پرتقال بومی دزفول، پرتقالی آب‌دار با اندازه‌ی متوسط است که هسته‌های زیادی دارد.
برداشت پرتقال بومی دزفول، از آذر شروع میشود و تا اواسط اسفند ادامه دارد. هم‌زمان با فصل برداشت، در تمامی بازارهای محلی استان، پرتقال دزفولی عرضه میشود.
ویژه ترین سوغاتی استان خوزستان
قلم‌نی
قلم‌نی، از ابزارهای مهم خوشنویسی است که با برش و شکل دادن انواع نی تهیه میشود. قدمت استفاده از قلم‌نی برای نوشتن به دوران مصر باستان برمی‌گردد که در آن زمان، وسیله‌ای برای نوشتن روی پاپیروس بوده است. مرغوب‌ترین نوع قلم‌نی ایرانی، قلم‌نی دزفولی است که از نی دزفولی تهیه میشود. نی دزفولی، گیاهی بومی است که به صورت خودرو در کنار رودخانه‌ی دز رشد می‌کند و نوع زراعی آن مختص همین منطقه است. تولید قلم‌نی در دزفول، سابقه‌ای دیرینه (بیش از پنج قرن) دارد به نحوی که برخی از نام‌های خانوادگی در این منطقه با تولید قلم‌نی مرتبط هستند.
قلم‌نی دزفولی، استحکام بیشتری نسبت به سایر انواع قلم‌نی دارد، مرکب را بهتر جذب می‌کند و دوام بیشتری دارد. همین ویژگی‌ها باعث شده تا علاوه بر اسستفاده‌ی اساتید خوشنویسی و هنرمندان ماهر از این قلم، قلم دزفولی به کشورهای دیگر نیز صادر شود.
