بنر هدر

آشنایی با آرامگاه ابوالحسن علی بن زید بیهقی

نویسنده:

سمیرا هادی

در تاریخ:

آرامگاه ابوالحسن علی بن زید بیهقی معروف به ابن فندق یا فرید خراسانی در شهر ششتمد شهرستان سبزوار قرار دارد و این بنا از جاذبه های ششتمد، بر روی تپه ای در ضلع جنوب غربی ششتمد قرار دارد.

بناى آرامگاه، در سال 1353هـ . ش توسّط مهندس جودت طرّاحى و توسّط انجمن آثار ملّى ایران احداث شده است.

آشنایی با آرامگاه ابوالحسن علی بن زید بیهقی

این بنا دارای دو درب  ورودی است یکی در سمت جنوب و دیگری در سمت غرب. درب غربی بدلیل اینکه بنا بر روی تپه می باشد حدود 10 پله دارد و در واقع درب اصلی بنا می باشد ( که در طرح فعلی راه های کمربندی ششتمد جاده ای به سمت این بنا در حال احداث است.) اطراف آرامگاه در ضلع جنوبی و غربی دارای محوطه ای باز و خاکی می باشد. در سمت شرقی و شمالی خانه های مسکونی که اکثرا بافت قدیمی دارند می باشد.در گوشه شمال شرقی مسجد جامع ششتمد و وضو خانه امام جواد(ع) قرار دارد.

اطراف آرامگاه در محوطه ای مستطیل شکل با ابعاد 86*14 می باشد. کف محوطه سیمانی و اطراف آن باغچه است، با ورود از ضلع جنوبی دو باغچه در سمت راست و چپ که دارای درختان کاج بلند قدیمی می باشد، قرار دارد. در گوشه جنوب غربی بنا اتاقکی جهت انباری می باشد.

دور تا دور محوطه باغچه با عرض یک متر می باشد که بنا را درختان کاجی که در صفی منظم قرار گرفته اند، محصور کرده است.

در وسط بنای اصلی آرامگاه قرار دارد. پلان (کف) آرامگاه شش ضلعی بوده که سه ضلع محل های ورودی بوده و دارای شش پله است سه ضلع دیگر هر کدام دارای شش ستون بتونی می باشد پشت این ستون ها باغچه کوچک گل کاری شده با عرض یک متر قرار دارد. به گفته شاهدان عینی این ستون ها در مکان دیگری (احتمالا اصفهان) ساخته شده است و بعد در این مکان در کنار یکدیگر قرار گرفته است. مقبره در وسط بنا به صورت شش ضلعی با ارتفاع یک متر می باشد. که بجای حکاکی متن بر روی سنگ، متن مقبره بر رو ی برنج حک شده و روی مقبره قرار گرفته است.

آشنایی با آرامگاه ابوالحسن علی بن زید بیهقی

بناى این آرامگاه به شماره 2601 و در تاریخ 25/12/1378 به ثبت آثار ملّی و تاریخى رسیده است.

ابوالحسن علی بن زید بیهقی کیست؟

على بن زید بن محمّد بن حسین بن سلیمان بن ایوب انصارى اویسى خرینى بیهقى شافعى، مکنّى به ابوالحسن و مشهور به ابن فندق و فرید خراسان، حکیم و ادیب مشهور ایران و از ریاضى دانان بزرگ قرن ششم هجرى بود، وى در فقه، اصول، طب، لغت، عروض، حکمت، کلام، تاریخ و سایر علوم نیز متبحّر بود.

یاقوت حموى در معجم الادباء نسب نامه کامل او را آورده و ولادتش را 27 شعبان سال 499هـ . ق در قصبة سبزوار از ناحیه بیهق یاد کرده است، اما بیهقى خود در تاریخ بیهق گوید: «که در سال 500 که سال قتل فخرالملک وزیر بود در دبیرستان (یعنى مکتب) بود. بنابراین ولادت او باید چند سال پیش از 499 باشد. وى در سال 565 در بیهق درگذشت.
او در جوانى به کسب علوم مختلف اشتغال داشت و بسیارى از استادان بزرگ عهد را در بیهق و نیشابور و مرو و سرخس و دیگر بلاد خراسان ملاقات نمود و از محضر آنان استفاده کرد از آن جمله با حکیم عمر خیّام دیدار کرد و شرحى در این باره که در سال 507 هـ . ق در کتاب تتمه صوان الحکمه آورده است».

على بیهقى از سبزوار به ناحیه ششتمد رفت و سپس به مرو سفر کرد و عهده‌دار امر قضا در بیهق شد.
یاقوت حموى بسیارى از تصانیف او را به نقل از مؤلّف ذکر کرده است که به ترتیب حروف الفباء عبارتند از:
1ـ آداب السفر 2ـ احکام القرانات 3ـ الاراحه عن شدائد المساحه
4ـ ازاهیر الریاض المریعه و تفسیر الفاظ المحاوره و الشریعه 5ـ آزهار اشجار الاشعار 6ـ اسلمى الادویه و خواصها و منافعها 7ـ اسرار الاغندار 8ـ اسرار الحکم 9ـ اسئلة القرآن مع الوجه به 10ـ اصول الفقه
11ـ اطعمة المرضى 12ـ الاعتبار بالاقبال و الادبار 13ـ اعجاز قرآن و…

مرحوم علّامه دهخدا به نقل از یاقوت، محل تولّد حکیم بیهقى را قصبه سبزوار از ناحیة بیهق نقل کرده است ولی به استناد صفحه 44 کتاب تاریخ بیهق به تصحیح مرحوم علّامة قزوینى پاراگراف دوّم، به نقل از حکیم بیهقى محلّ تولّدش روستاى ششتمد است، «و بر این قاعدّه و نسق بماند تا حمزه بن آذرک الخارجى از سجستان بیامد با لشکر خوارج فى جمادى الاخر سنه ثلاث عشره و مأتین، و از جانب قهستان و ترشیز درآمد اوّل بدیه ششتمد که ولادت من آن‌جا بوده است و…».

محصولات سفر

1 دیدگاه دربارهٔ «آشنایی با آرامگاه ابوالحسن علی بن زید بیهقی»

دیدگاه خود را بنویسید