این مقبره مربوط به ارسلان جاذب والی و سپهسالار توس و یکی از دو سردار سلطان محمود غزنوی است که در مدخل جنوبی دشت توس در محل سنگ بست رباطی بنا نهاد و گور خود را نیز در میان آن رباط ساخت.
وی بین سال های ۴۱۹ تا ۴۲۰ هجری قمری درگذشت و در همان مکان به خاک سپرده شد.
بنای آرامگاه ارسلان جاذب در جنوب مشهد و در نزدیک راه تربت جام و نیشابور واقع شده و به ایاز معروف است.
آجر کاری زیبا، چهاردیواریها و کتیبه و تزئینات داخلی گنبد از نفوذ هنری بودایی نشان دارد که همراه با فرهنگ بومی آسیای مرکزی به خراسان کشانده شدهاست.
آرمگاه سردار غزنوی در ۴۰ کیلومتری جنوب شرقی مشهد در روستای سنگ بست در مسیر مشهد به فریمان قرار دارد. این بنا و میل کنار آن از جاذبه های شهر فریمان، قدیمی ترین بناهای تاریخی خراسان است که نمونه جالبی از آجرکاری در معماری اسلامی محسوب میشود. در نزدیک این بنا رباط تاریخی امیرعلی شیرنوایی قرار دارد. مقبره ارسلان جاذب آجری و دارای نقشهایی با آجر و رنگ روشن و کتیبهای بر گرداگرد سقف داخلی گنبد میباشد. بالای دیوار آن نیز کتیبهای با خط کوفی و با آجر اجرا شده و دارای تزئیناتی میباشد بنا دارای گنبد ی کوتاه بر روی ساقهای هشت وجهی است این ساقه بر مکعبی با ارتفاع ۱۰ متر استوار شده است نمای بیرونی به سادگی تمام اجرا شده است.
نیم برجهایی برای تقویت دیوارهای اصلی و مرتفع آن وجود دارد. سر در ورودی این بنا شباهتی بسیار با كاروانسرای مهیار در اصفهان دارد. فضای داخلی رباط در حیاط مركزی مشتمل بر حجره ها و اتاقهای ویژه اقامت كاروانیان و اصطبل است.
میل ایاز
مناره ان نیز با ارتفاع ۴۰ متر و قطر حدود ۵/۵ متر در پایه و ۵/۲ متر در بالا و ۱۰۰ پله به استوار پابرجاست. این بنا در میان رباط سنگ بست واقع شده كه اكنون ویرانه است اما درنزدیكی ان رباط دیگیر توسط امیر علیشیر نوایی ساخته شده كه هنوز وجود دارد.
گرداگرد فراز مناره نوشتهای از آجر با خط کوفی دیده میشود و فضای داخلی این بنا با رنگهای مختلف و نقوش هندسی، كتیبه كوفی و گچبری زینت یافته است و گوشواره ای مشبك پا كار گنبد، و آجر چینی خفته و راسته بنا، خط كوفی معقلی زیر گنبد و تكرار كلمه محمود در آن از ویژگی های این بنا است.
