همه ما همدان را با مقبره بوعلی سینا، باباطاهر، غار علیصدر و تپه هگمتانه می‌شناسیم. این شهر تاریخی در منطقه غربی ایران در دامنه کوه الوند قرار دارد و ارتفاع آن از سطح دریا برابر با ۱,۷۴۱ متر است. همدان در سال ۱۳۸۵ بر اساس مصوبه مجلس شورای اسلامی به‌عنوان «پایتخت تاریخ و تمدن ایران» شناخته شد. آب‌وهوای همدان کوهستانی بوده و فصل تابستان بهترین فصل برای بازدید از این شهر تاریخی است.
خوراکی‌های خوشمزه و صنایع‌دستی همدان بسیار متنوع است و هر سلیقه‌ای میتواند خوراکی باب میلش را پیدا کند و به‌عنوان ارمغان همدان به شهر خود ببرد. در این مطلب به سراغ شناخت سوغاتی‌ها و صنایع‌دستی همدان رفته‌ایم، با ما همراه باشید تا پس گشتو گذار در جاهای دیدنی همدان سوغاتی‌های خوشمزه و صنایع‌دستی این شهر تاریخی را بهتر بشناسید:
حلوا زرده
حلوا زرده را شاید بتوان خاص ترین سوغاتی همدان دانست، این خوراکی ظاهری شبیه فرنی دارد و در تهیه آن فقط از زرده تخم مرغ، شکر، گلاب، نشاسته و زعفران استفاده شده است. این خوراکی بسیار پر پروتئین است ولی قابلیت بردن زیادی ندارد.
کماج
شیرینی و نان سنتی همدان کماج است. کماج که شباهت زیادی با کلوچه فومن دارد، شیرینی ای است خوشمزه و کم شیرین که به عنوان عصرانه یا صبحانه با چای خیلی می‌چسبد. درست کردنش هم بسیار ساده است. آب،آرد، روغن مایع، کره، پودر دارچین، تخم‌مرغ، نمک، شکر، کنجد، خمیرمایه‌ی فوری، گردو و شیر را باهم مخلوط میکنند و در فر می‌گذارند. موقع خوردن کماج بهتر است بدانید که یکی از شیرینی های ثبت ملی شده را در دهان می‌گذارید.
خشکبار
یکی از بهترین محصولات شهر همدان، خشکبار آن است و بخش زیادی از مردم روستاهای همدان از طریق فروش خشکبار امرارمعاش میکنند. باغ‌های میوه زیادی در روستاهای همدان وجود دارد و کشاورزان با تهیه فرآورده‌هایی همچون برگه قیسی، کشمش درآمد کسب میکنند.
انگشت پیچ
شاید یکی از دلایل عدم معروف شدن سوغاتی های همدان نام عجیب و نامانوس آنهاست، گواه این مدعا دسر همدانی انگشت پیچ است، این دسر در کنار حلوا زرده خورده میشود. در تهیه این دسر از سفیده تخم مرغ، گلاب، شکر، جوهر لیمو و هل استفاده می شود، این دسر را در شیرینی فروشی های همدانی بسیار می شنوید، راستی اگر به این شیرینی فروشی ها رسیدید از طرف ما بپرسید انگشت پیچ چه اسمی است روی این دسر خوشمزه گذاشته اند! شاید توضیحی وجود داشته باشد!
باسلوق همدان
کافی است اگر ماشین شخصی ندارید، سوار یک اتوبوس شوید و بروید ملایر در ۸۵ کیلومتری همدان. ملایر جایی است که باسلوق های خیلی معروفی دارد و شیره انگوری معروف‌تر. نوع خاصی از باسلوق هم در همدان هست که به آن سجوق می‌گویند، یعنی باسلوقی که گردش کرده‌اند و داخلش مغز گردو گذاشته‌اند. همه اینها را بعد در ظرف های سفالی میچینند تا شکرک بزند و تبدیل به شیرینی خوشمزه ای به اسم سجوق شود.
حلوا لوزی
یکی از حلواهایی که در شیرینی فروشی‌های همدان با آن مواجه می‌شوید، حلوا لوزی است. در تهیه حلوا لوزی از آرد برنج، مغز گردو، سبوس گندم و زعفران استفاده میشود.
باسلوق و ترشی ازجمله خوراکی‌هایی است که به‌صورت اختصاصی نمی‌توان آن‌ها را از سوغاتی‌های همدان دانست، ولی در این شهر به فروش می‌رسند و به‌راحتی می‌توان به آن‌ها دسترسی داشت.
شیرینی چای
نان چای یا چای نان، یکی از شیرینی های مخصوص همدانی هاست که از آن برای خوردن چای استفاده می شود. این نان به نوعی جایگزین قند و شکر است، بیماران قندی از این نان بسیار استقبال کرده اند. این نان از ترکیب ماست و تخم مرغ و کره در ترکیب با آرد در شکل های مختلفی پخته می شود. گویی رسمی نانوشته مابین سوغاتی های شهر های ایران وجود دارد که برای چای حتما چیزی برای عرضه داشته باشند.
شیره انگور
بعد از شستن انگور، آن را له میکنند تا آبش حسابی دربیاید بعد نوعی خاک سفید که مخصوص ملایر است به آن اضافه میکنند تا ترش یا تبدیل به شراب و عرق نشود. شیره انگور از سوغات معروف همدان است که هم به عنوان صبحانه یا عصرانه آن را می‌خوردند و هم برای پختن کیک و شیرینی های مختلف از آن استفاده میکنند. شیره انگور ویتامین B ،A، منیزیم و آهن زیادی دارد ولی هر انگوری برای شیره شدن هم مناسب نیست. نوع مرغوب شیره از انگوری به اسم فخری و گزنه ای درست میشود که در همدان فراوان است.
آب نبات قیچی
اگر از شهر اصفهان و کاشان، نتوانسته اید آب نبات سوغات ببرید همدان این فرصت را به شما می دهد که آب نبات سوغات ببرید. این آب نبات در چندین طعم وجود دارد.
نان برساق
نان برساق از شیرینی های موجود در همدان است که گزینه خوبی برای سوغاتی بردن به شمار می رود، این سوغات اما فرا همدانی است و می توانید آن را در کرمانشاه و در بعضی از مناطق لرستان ببینید، شیرینی برساق جزو شیرینی ها با میزان بالا به حساب می آید در سوغاتی دادن به بیماران قندی احتیاط به خرج بدهید.
عسل طبیعی
به دلیل رواج زنبورداری در استان، عسل یکی از سوغاتی های همدان است که می تواند طعم شیرین طبیعت را برایتان به ارمغان بیاورد. خرید عسل در همدان را تجربه کنبد و از آن لذت ببرید.
انواع ترشی و مربا
طعم کم نظیر ترشی ها و شیرینی مرباهای لذیذ همدان برای همیشه زیر دندان شما می ماند. در سفر به این شهر از طعم این خوردنی های لذیذ بی نصیب نمانید.
صنایع دستی همدان
طلاکوبی و نقره‌کوبی
بسیاری از اهالی همدان در بازارهای قدیمی در این عرصه فعالیت دارند. هدف اصلی صنعت طلاکوبی و نقره‌کوبی حک کردن نقوش بر روی ورقه‌های نازک از جنس طلا و نقره است. درنهایت این ورقه بر روی سطوح مختلف ازجمله شیشه و چوب و سرامیک چسبانده میشود.
مسگری و قلم‌زنی
اگر در بازارهای قدیمی همدان قدم بگذارید، با مغازه‌های فروش ظروف مسی برخورد می‌کنید. حرفه مسگری از گذشته در همدان رایج بوده و امروز هم پیشه بسیاری از مردم این شهر مسگری و قلم‌زنی است.
سفال لالجین
اگر دلتان می‌خواهد پایتخت سفال ایران را ببینید، کافی است ۲۴ کیلومتر از همدان بروید تا به لالجین برسید. لالجین، تغییریافته کلمه «لاچین» است که اسم پرنده‌ای شکاری و عنوان یکی از قبیله‌های ترک بوده. سفال لالجین نه تنها در ایران که در دنیا معروف است. سفال و سرامیک لالجین بیشتر از ۸۰۰ سال قدمت دارد و شهر لالجین پراست از کارگاه های سفالگری و سرامیک سازی. ظرفی سفالی و خوش رنگ میتواند بهترین سوغاتی باشد که از این شهر برای کسی می‌برید.
چرم همدان
یکی از اصیل ترین هنرها و صنایع در همدان، صنعت چرم دوزی است. همدان، مراتع زیادی دارد و از چند هزار سال پیش، مردم این شهر از پوست حیوانات برای خودشان کفش و لباس می دوختند، ولی از دوره قاجار آوازه چرم همدان بر سر زبان‌ها افتاد. در همدان می‌توانید مطمئن باشید که همه لباس های چرمی،کیف و کفش از چرم طبیعی، محکم و باکیفیت درست شده اند.
گلیم
از آنجایی که همدان بسیار در محور دامداری رشد کرده است گلیم هم در آنجا بسیار رونق دارد، تنوع گلیم ها در همدان بسیار بالاست آن را به سادگی دست کم نگیرید و سعی کنید تا بهترین گلیم را سوغات ببرید.
صنایع چوبی
تولید و تهیه صنایع چوبی از گذشته در همدان رایج بوده و این صنعت در شهرهای همدان، ملایر، تویسرکان رواج دارد. ازجمله صنایع چوبی رایج در همدان می‌توانیم به خراطی، نازک‌کاری، منبت‌کاری و معرق‌کاری اشاره‌کنیم.
آبگینه
آبگینه شیشه‌گری به روش سنتی است، در این روش با دمیدن هوا به مواد مذاب شیشه به آن حالت می‌دهند و آثار هنری زیبایی خلق میکنند.
بسیاری از ظروف موزه آبگینه در کاوش‌های باستان‌شناسی همدان به‌دست‌آمده است و این موضوع نشان می‌دهد این هنر در همدان قدمتی طولانی دارد.
