ایلام یکی از زیباترین و متنوع ترین استان های ایران است، استانی که در غرب ایران قرار دارد و نواحی کوهستانی و جنگلی از مشخصات بارز آن است. با رفتن یه این منطقه ی بکر کوهستانی، چشم اندازهای جذاب و حیرت انگیز و البته غذاهای سنتی خوشمزه در انتظارتان است. غذاهای سنتی ایلام متنوع و چشمگیر است و انواع شیرینی ها،خورشت های فوق العادهآ آش ها و … دست در دست هم تنوع غذایی جالبی را برای این استان به وجود آورده است. می خواهیم تعدادی از خوشمزه ترین غذاهای ایلام را معرفی کنیم:
خورشت تره کوهی
یقینا می‌توان کشور ایران را مهد تنوع بی‌نظیری از انواع خورشت‌های لذیذ و خوش‌عطر در نظر گرفت. رنگ، طعم، عطر و مواد اولیه‌ی اکثر این خوراکی‌های خوشمزه، از جمله دلایل شهرت و محبوبیت آن‌ها در بین دیگر ملل‌ها از جمله کشور ترکمنستان، آذربایجان و ارمنستان خواهد بود. خورشت تره فرنگی، غذایی مختص غرب ایران، بویژه مردم استان ایلام محسوب می‌شود. آن‌ها معتقدند که این خورشت محبوب، می‌تواند رقیب سرسختی برای قرمه‌سبزی در نظر گرفته شود چرا که از لحاظ ترکیب و رنگ، شباهت بسیاری بین این دو غذای سنتی مشاهده می‌شود. آشپزها و بانوان کدبانوی استان با استفاده از مواد غذایی همچون گوشت گوسفندی، لپه (در صورت تمایل می‌توان از لوبیا قرمز یا لوبیا سفید نیز استفاده کرد)، روغن حیوانی، تره‌کوهی، رب گوجه‌فرنگی، پیاز، نمک، فلفل، زردچوبه و ادویه‌ی مخصوص بومی، به تهیه و طبخ این خوراک محلی می‌پردازند.
تُرخینه
استان های غربی ایران سردسیر هستند و همین که فصل سرما می شود مردم برای در امان ماندن از این هوای سرد رو به غذاهای گرم و پرانرژی می آورند. در زمستان ها مردم سعی می کنند با رعایت یک سری نکات و البته درست کردن غذاهای گیاهی و گرم مانع از سرماخوردگی شوند. ترخینه از غذاهای بومی مخصوص ایلام است که البته در استان های کرمانشاه و کردستان هم درست می شود. مواد لازم برای تهیه این غذا یک جور سبزی بومی به نام شلم، آب انار، گوجه فرنگی، گندم، پونه ی کوهی، نعناع، ترخون، پیاز و مایه ی خمیر است. با فرا رسیدن فصل سرد بعضی از مواد لازم این غذا دیگر در دسترس نیست برای همین معمولا مادران ایلامی این مواد را قبل از سرد شدن هوا تهیه می کنند تا برای درست کردن این غذا در زمستان مشکلی نداشته باشند.
کوفته سیرابی (کفته سیرابی)
طبخ تنوع لذیذی از کوفته‌های مختلف در استان‌های کشور، بسیار چشمگیر و قابل توجه است. مردم هر ناحیه از ایران، با توجه به اقلیم سرزمین خود و ذائقه‌ی اعضای خانواده، از ترکیب مواد اولیه‌ی گوناگون و متفاوتی نسبت به سایر نقاط کشور، در تهیه و طبخ کوفته‌های مصرفی بهره می‌برند. محبوبیت و شهرت این غذای خوشمزه به حدی است که بسیاری از کشورهای آسیایی هم‌مرز با ایران، ضمن تاسی گرفتن از رژیم غذایی مردم کشور، این غذا را به عنوان خوراکی بومی و پرمصرف معرفی می‌کنند. کوفته‌سیرابی از جمله غذاهای محلی و بومی استان ایلام به شمار می‌آید که مصرف آن به دلیل استفاده از سیرابی تازه، برای از بین بردن حالات اولیه‌ی ماه‌های بارداری، بسیار مناسب و مفید خواهد بود. مادران و بانوان خوش‌ذوق و باسلیقه‌ی این استان با ترکیب موادی همچون سیرابی چرخ‌کرده، آرد، پیاز، نمک، گیاهان معطر (آویشن، ترخون، پونه، نعناع)، روغن حیوانی و ادویه‌ی محلی به تهیه‌ی این خوراک فوق‌العاده‌ی بومی می‌پردازند.
شِله امیری
ماده اصلی این غذا، ماش است، حبوباتی پرفایده که مصرف آن از بروز بیماری های زیادی پیشگیری می کند. این غذا مخصوص ماه های سرد ساال است و با خاصیت گرمش برای درمان سرما خوردگی خیلی خوب است. برای درست کردن این غذا به غیر از ماش از مواد دیگری مثل برنج محلی، پیاز و روغن محلی هم استفاده می شود. کافیست در یک عصر سرد زمستانی یک کاسه از این غذاهای داغ را بخورید تا برای همیشه عاشق طعم بی نظیرش شوید.
گوجه پلو
در غذاهای بومی و اصیل ایرانی سبزیجات متنوعی استفاده می شود که این را می توان از جنبه های مثبت آشپزی سنتی استان های ایران دانست. سبزیجاتی که با اوج هنرمندی آشپزان به غذایی لذیذ و ویژه تبدیل می شوند و لحظاتی دوست داشتنی را برای اعضای خانواده به وجود می آورند. گوجه پلو از پرطرفدارترین غذاهای ایران است که همانطور که از اسمش معلومه پایه و اساس آن را گوجه تشکیل می دهد. یک غذای مقوی که خیلی راحت هم آماده می شود و برای پختن آن نیاز به زمان زیادی نیست. برای درست کردن این غذا به غیر از برنج و گوجه از مواد دیگری مثل رب گوجه فرنگی، پونه ی کوهی، پیاز، کره و روغن محلی هم استفاده می شود. حتی اگر در ایلام هم نباشید به راحتی می توانید این غذا را در خانه درست کنید و به همراه سبزی خوردن و ماست نوش جان کنید.
مَکش
برنج یکی از مواد اولیه‌ی اصلی و محبوب در رژیم غذایی مردم سراسر کشور به شمار می‌آید. آشپزهای هنرمند و مادران کدبانوی کشور، با استفاده از این ماده‌ی غذایی مفید و مغذی، به طبخ تنوع بی‌نظیری از انواع پلو، خوراک، سوپ ، آش، دسر و شیرینی‌های لذیذ و سنتی می‌پردازند. مکش نیز یکی از غذاهای بومی و محلی ایرانی است که در استان ایلام تهیه شده و از طرفداران فروارانی برخوردار است. البته در برخی از استان‌های کشور نظیر استان کردستان نیز به عنوان غذایی محلی طبخ و میل می‌شود. مردم ایلام با استفاده از مواد اولیه‌ای همچون برنج محلی (عنبربو)، روغن محلی (دان)، پیاز (به دو صورت پیاز داغ و پیاز خام)، زردچوبه، آلو بخارا، کشمش پلویی، نمک، فلفل و ادویه‌ی محلی، این غذای لذیذ و خوش‌عطر را تهیه می‌کنند. از نکاتی که می‌توان در مورد این غذا بیان کرد، نوع طبخ آن است؛ به گونه‌ای که اگر برای طبخ این غذای دوست‌داشتنی از آب بیشتری استفاده کنیم، برنجی نرم‌تر از مَکش بدست می‌آید که به زلگه مشهور است.
قله ماسوا
استان ایلام به دلیل حضور تپه‌های سرسبز و حاصلخیز، کوهستان‌های سربه فلک‌کشیده، پوشش گیاهی مناسب و ریزش مطلوب برف و باران، یکی از مناطقی است که به عنوان محلی مناسب برای زندگی عشایر و ایلات کرد و لر، از جمله ایل ملکشاهی، کرد، ریزه وند، خزل، شوهان (شوهو)، دیناروند، حسنوند و … به شمار می‌آید. پرواضح است که حضور گسترده‌ی اقوام و عشایر در این سرزمین، طبخ غذاها و خوراکی‌های سنتی و بومی فوق‌العاده‌ای را در این خطه از کشور به همراه خواهد داشت. قله ماسوا غذایی است بومی و مختص عشایر استان ایلام که بسیار مقوی و در بین آن‌ها از محبوبیت فراوانی برخوردار است. این غذای مغذی با استفاده از کله‌پاچه‌ی گوسفند (می‌توان در صورت تمایل از کله‌پاچه‌ی بزغاله نیز استفاده کرد)، کشک (دوغ نیز می‌تواند جایگزین کشک شود)، پیاز داغ، نعناع و پونه‌ی گیاهی طبخ و به همراه نان تازه‌ی محلی مصرف می‌کنند.
