فرهنگسرای نیاوران یکی از فرهنگسراهای تهران است که در بخش شمالی پایتخت و در نزدیکی مجموعه دیدنی کاخ نیاوران واقع شده است. فرهنگسرای نیاوران همه روزه پذیرای علاقه مندان به فرهنگ و هنر می باشد و افراد زیادی از برنامه های متنوع آن استفاده می کنند. ساخت فرهنگسرای نیاوران در تاریخ ۱۳۵۵ شروع و در سال ۱۳۵۶ به اتمام رسیده است. فرهنگسرای نیاوران در خیابان شهید باهنر (نیاوران) روبروی پارک نیاوران قرار دارد. فرهنگسرای نیاوران تهران امروز به عنوان بخشی از معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزاری برنامه های تخصصی هنری در بخش هنرهای تجسمی، موسیقی و نمایش را برعهده دارد و یکی از فعال ترین مجموعه های فرهنگی هنری تهران به شمار می رود.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی این فرهنگسرا به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی واگذار شد و تا سال ۱۳۶۴ علاوه بر برنامه های هنری فعالیتهای دیگری از جمله انتشار کتاب، تفسیر و ترجمه قرآن مجید را انجام می داد. از سال ۱۳۶۷ پذیرش هنرجویان «مرکز آموزش هنر» از طریق آزمون سراسری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی آغاز شد که طی سه دوره ۱۸۰ نفر با دریافت گواهینامه مقطع کاردانی از مرکز آموزش هنر (فرهنگسرای نیاوران) فارغ التحصیل شدند.ین بنا از لحاظ اقلیم در موقعیت معتدل کوهستانی است و به علت وجود بادهای شمالی، معماری فرهنگسرا به صورت شرق و غرب طراحی شده است.
معماری
معماری مجموعه را می‌توان یکی از بهترین و مدرن‌ترین معماری‌های هنری ایران برشمرد. معمار این مجموعه کامران دیبا، از بزرگترین معماران ایرانی است. با توجه به مکان جعرافیایی فرهنگسرا در موقعیت معتدل کوهستانی و با درنظرگرفتن وزش بادهای شمالی، طراحی فرهنگسرا به شکل شرق و غرب است. یکی از نشانه‌های معماری کهن ایرانی بکار رفته در مجموعه، وجود بادگیرهایی است که فرمی منحصر به فرد به فرهنگسرا داده‌اند. این بادگیرها که ملهم از بادگیرهایی معماری مناطق کویری ایران است، دارای نورگیرهایی است که نور را به داخل مجموعه انتقال می‌دهند. نورگیری از چهار جهت اتفاق می‌افتد. در طراحی سر در این فرهنگسرا نیز معماری سنتی ایرانی بکار رفته است، به گونه‌ای که سر در فرهنگسرا به شکل هشتی و متقارن طراحی شده است. از دیگر نشانه‌های معماری سنتی در طراحی فرهنگسرا می‌توان به حیاط مرکزی آن اشاره کرد که دارای آب‌نما و باغچه است و بازدیدکنندگان از هرکدام از درب‌های اصلی وارد این مجموعه شوند، با این منظره زیبا و دل‌انگیز روبه رو خواهند شد. ساختمان این بنا با بتون مسلح اجرا شده است. طراح با ترکیبی میان بافت (بتون و سنگ)، فرم (سازه هندسی) و نسبت، توانسته است ساختار جدی از معماری سنتی و مدرن خلق نماید.
فرهنگسرای نیاوران متشکل از قسمت‌های مختلفی است که در ادامه به معرفی اجمالی آن‌ها خواهیم پرداخت:
سالن اصلی (خلیج فارس)
سالن خلیج فارس دارای ٢۶٢ صندلی است و هم به عنوان سالن سینما و هم برای اجرای تئاتر، کنسرت موسیقی و برگزاری سمینار، همایش و نشست های تخصصی از آن استفاده می شود. همچنین در این سالن کلیه تجهیزات سمعی و بصری برای انواع برنامه های ذکر شده پیش بینی شده است.
سالن گوشه
این سالن با ظرفیت ١٠٩ صندلی در انتهای حیاط مرکزی و بین دو ساختمان قرار گرفته و دو ساختمان را به هم متصل می کند و برای برگزاری فعالیت های گوناگون از جمله اجرای نمایش و کلاس های آموزشی آماده سازی شده است.
کتابخانه
کتابخانه فرهنگسرا از سال ١٣۵٧ در مساحت ٢۵٠ متر مربع و همزمان با افتتاح این مرکز شروع به کار کرده و دارای منابع غنی در حوزه هنر و شرق شناسی بوده است. به مرور زمان، ضرورت تغییرکار برای این کتابخانه از عمومی به تخصصی هنر سبب شد تصمیم هایی از جهت ایجاد تغییرات کیفی در مجموعه گرفته شود. به همین سبب در اسفندماه ١٣٨٠ مجموعه کتابخانه وجین شد و تنها منابع هنر و منابعی از متون قدیمی تاریخ و ادبیات باقی ماند.
این کتابخانه درحال حاضر مجموعه ی قابل توجهی کتاب در زمینه هنر را داراست که شامل کتاب های هنری فارسی و لاتین، نشریات روز صحافی شده، دایره المعارف ها و واژه نامه های هنری، آلبوم های نقاشان و هنرمندان بزرگ جهان است.
نگارخانه
نگارخانه فرهنگسراهای نیاوران از معروفترین نگارخانه‌های ایران است. از حیاط مرکزی فرهنگسرا با عبور از چند پله می‌توانید به نگارخانه که دارای یک سر در هشتی است، راه بیابید. برای ورود به نگارخانه از یک راهروی چرخشی هدایت کننده به طرف جلو استفاده شده است که در ابتدای آن، در سمتِ چپ، نگارخانه شماره ٢ به مساحت ۱۵۰ مترمربع و با هدف ارائه خدمات به هنرمندان جوان و مستعد قرار دارد. از این راهروی چرخشی به عنوان بخشی از نگارخانه شماره یک استفاده می شود. ساختار چرخشی این راهرو موجب شده است تا فاصله راهرو تا قسمت اداری کمتر احساس شود. نگارخانه از چهار نیم طبقه به مساحت ۶۰۰ مترمربع تشکیل شده است و یکی از بزرگترین و معتبرترین نگارخانه های کشور محسوب می شود.
بخش اداری
شمال سه طبقه جدا، متشکل از واحد‌های تجسمی، گرافیک، موسیقی، رایانه، طرح و برنامه و سینما و تئاتر است.
شماره تماس فرهنگسرای نیاوران برای هماهنگی و دریافت اطلاعات بیشتر ۰۲۱٢٢٢٨٧٠٨١ الی ۲ می باشد.
مکان های گردشگری اطراف فرهنگسرای نیاوران
موقعیت فرهنگسرای نیاوران به‌گونه‌ای‌ست که بازدیدکنندگان از این مجموعه می‌توانند از دیگر مکان‌های تاریخی و تفریحی شمال تهران استفاده کنند. بازار تجریش ، امامزاده صالح (ع)، کاخ موزه نیاوران ، پارک نیاوران ، پارک جمشیدیه و … از جمله این مکان‌های دیدنی است.
آدرس: خیابان پاسداران، روبروی پارک نیاوران، فرهنگسرای نیاوران
