ایران سرزمینی پر از نشانههای تمدن و شکوه تاریخی است که در گوشهگوشهی آن ردی از خود به جا گذاشته است. ستونهای ستبر و بند بند دیوارهای مستحکم قلعه های ایران ، حرفی برای گفتن دارند که بوی تاریخ و تمدن میدهد. اگر اهل سفر در دل تاریخ و رمز و راز مهیج آن باشید، بدون شک رفتن به دل بناهای تاریخی همچون قلعهها برایتان جذاب و دوست داشتنی خواهد بود. برای ماجراجویی در قلعه های ایران همراه ما شوید.
قلعه رودخان
این قلعه که در دل جنگل های انبوه استان گیلان قرار دارد، امروزه تبدیل به یک جاذبه گردشگری در کشور شده است. مسیری که برای رسیدن به این دژ پابرجا باید طی کنید، فاصله بیست کیلومتر از فومن به سمت شمال شرقی است. مساحت این قلعه ۲٫۶ هکتار، طول داوار قلعه ۱۵۰۰ متر و دارای ۹۳۵ پله از روستای رودخان تا خود قلعه است. قلعه رودخان یا حسامی در دوره ساسانیان ساخته و در زمان حکومت سلجوقیان باز سازی شد.
قلعه فلک الافلاک
در خرم آباد لرستان، به روی تپهای بلند، یکی از تاریخیترین قلعه های ایران قرار گرفته که یادگار دوره ساسانی است. قلعه فلک الافلاک چکیده تاریخ و فرهنگ پر نقش و نگار لرستان است و نماد شهر خرم آباد محسوب میشود. این قلعه بر فراز خرم آباد، در کنار رودخانهای قرار گرفته و به قلعه دوازده برجی و دژ شاپورخواست هم شناخته شده است. معاری این قلعه در نوع خود شاهکاری از خلاقیت و هوش ایرانی به حساب میآید و از زمان ساسانیان به بعد، دچار تحولاتی شده که امضای صفویه و قاجاریه در تار و پود مشهود است. قلعه فلک الافلاک در دورههای تاریخی مختلف کاربردهای گوناگونی داشته و امروزه بهعنوان موزههای مردم شناسی و باستان شناسی، گردشگران بسیاری به قعر خود میکشاند. برای دیدن قلعه باید به خیابان دوازده برجی خرم آباد بروید.
قلعه الموت
یکی از قلعه های معروف و منحصر به فرد تاریخی ایران قلعه الموت است و در میان محلیان به «قلعه حسن» نیز شهرت دارد. طول دیوار آن ۱۲۰ و عرض آن در نقاط مختلف قلعه بین ۱۰ تا ۳۵ متر است. در قسمت جنوبی کوه قلعه الموت، برای جلوگیری از هجوم و یورش مهاجمان زمان، خندقی به طول ۵۰ متر و عرض ۲ متر کنده شده است. در زمان حمله مغول ها به ایران، این قلعه به دستور هلاکو خان به آتش کشیده شد و بعد به عنوان زندان استفاده شد.
قلعه پرتغالی ها
در کنار آبهای خلیج فارس، یادگاریهای فراوانی از روزگار استعمار پرتغالیها در خاکهای جنوبی مثل قشم، چابهار، هرمز و… به جامانده و در پس دیوارهای قلعههای نظامی آنها رازهای تاریخی بسیاری پنهان شده است. قلعه پرتغالی ها در قشم به فرمان یکی از دریانوردها به نام «آلفونسو آلبرکرک» بنا شده و داخل این قلعه علاوه بر انبار مهمات، آب انبار، زندان، کلیسا و سرباز خانه هم وجود داشته است. بنای این قلعه از سنگهای آهکی، گچی و ملات ساروج است و امروزه دچار آسیبهای زیادی شده است. در ضلع شمالی جزیره قشم، در پناه ساحل خلیج فارس، سری به این بنای تاریخی بزنید و رازهای دورههای استعماری ایران را کشف کنید.
قلعه نادری
در مجاورت چاه های طلا شهر لافت، قلعه نادری یا نادر شاهی قرار دارد. با تاریخ قبل از اسلام؛ قلعه نادری لافت با چهار برج و یک بارو و یک دروازه، از لحاظ معماری شباهت زیادی به قلعه پرتقالی ها دارد. جنس ماده اصلی این قلعه، سنگ و ملات ساروج است. امروزه اطراف این قلعه پر از خانه هایست که مردم ساختند.
قلعه بیرجند
در بین قلعه های ایران که از دورهی صفویه به جامانده، قلعه بیرجند در خراسان جنوبی، نمای بینظیری به چهرهی باستانی شهر بخشیده است. این بنا که به قلعه «ته ده» و «پایین شهر» هم معروف است، از عظیمترین بناهای تاریخی شهر است و جاذبهی گردشگری مهمی در خراسان محسوب میشود. این دژ که نزدیک سه هزار متر وسعت دارد، در طول تاریخ کاربردی نظامی داشته و مرکز نگهبانی بوده است. طراحی جالب این بنا به گونهای است که از طریق راههای زیرزمینی به جاهای مختلفی مثل ارگ بهارستان، ارگ کلاه فرنگی و قنات قصبه ارتباط داشته است. دژ بیرجند از مصالح خشت، گل و چینه ساخته شده و شش برج باقی مانده این بنای چهار ضلعی، همچون سربازان پایداری، آن را دربرگرفتهاند.
نارین قلعه
این بنای تاریخی که در میبد یزد واقع شده، در محاوره محلی به نارنج قلعه معروف است. تمام طبقات و اجزای این قلعه از خشت و گل ساخته شده و خود آن نیز روی یک تپه گلی قرار دارد. این بنا که قبل از اسلام ساخته شده بود دارای سیستم حفاظتی از جمله خندق، حصر و برج های دیدبانی بوده که در دوره پهلوی هنگام ساخت جاده از بین رفت.
ارگ کریم خان
ارگ کریم خان زیباترین و ماناترین یادگار حکومت زندیه است که با صلابت در شیراز جا خوش کرده است. این بنای ارزشمند زیبایی تاریخ شهر شعر و ادب ایران را نشان میدهد و جاذبهی مهم این شهر محسوب میشود. این بنا در شمال شرقی میدان شهدا قد برفراشته و با دیوارهای ضخیم و بلند و برجهای عظیم خود، عظمتی زیبا به شهر بخشیده است. در معماری بنا دو سبک نظامی و مسکونی مشهود است و زیبایی و در عین حال امینت بالایی که در طراحی این بنای ۴۰۰۰ متری به کار رفته، هوش معماران ایرانی را نمایش میدهد. داخل ارگ کریم خان قسمتهای مختلفی همچون، شاه نشین، ایوان، آبنما، باغچه، حمام و اتاقهایی که به نقاشیهای زیبایی مزین شدهاند، وجود دارد. تمامی این ویژگیهای جذاب و دلفریب در داخل ارگ، کاربرد مسکونی آن را در کنار نظامی بودنش تایید میکند.
قلعه بابک
جنگلهای ارسباران کلیبر، بازماندههای یکی از نامدارترین قلعههای ایران را در خود جا دادهاند. این بنا به قلعه بابک مشهور است و نامش یادگاری از مبارز پرآوازه، بابک خرمدین است. در بند بند این قلعه رازهایی افسانهای از مبارزات بابک در مقابل خلفای عباسی نهفته است که موقعیت جوی و آبوهوایی ارسباران، به حس رازآلودی و معماگونهی این دژ افزوده است. این بنا یکی از جاذبههای گردشگری و تاریخی آذربایجان محسوب میشود که کوهنوردها شیفتهی آن هستند. دژ جمهور و قلعه بذ نامهای دیگر این دژ افسانهای است.
این قلعه بر بلندای قله قرار گرفته و به همین دلیل ویژگی خوبی برای حفاظت و غلبه بر دشمن داشته است. نوع معماری و طراحی این قلعه نشان میدهد که میراثی از دورهی اشکانی و ساسانی است.