کشور ترکیه و شهر استانبول به دلیل ارتباط مستقیمی که با تمدن روم باستان داشتهاند و از آثار باقیمانده آنها بهره بردهاند به عنوان کشوری باستانی و توریستی مطرح شده است و با حمایت از آثاری مانند آب انبار باسیلیکا استانبول زمینه را برای جذب گردشگران خارجی فراهم آوردهاند. آب انبار باسیلیکا از جاهای دیدنی استانبول، یکی از سازههای باستانی خارقالعاده این کشور است که از خصوصیات منحصر به فردی برخوردار است.
آب انبار باسیلیکا استانبول به عنوان بزرگترین آب انبار این شهر در دوران امپراتوری بیزانس و بین سالهای 527 تا 565 ساخته شده است. این آب انبار در جنوب غربی مسجد ایاصوفیه قرار دارد و به عنوان یک سازه بزرگ و معرف در این منطقه شناخته میشود. ستونهای بزرگ و مرمری آب انبار باسیلیکا در کشور ترکیه زبانزد است.
آب انبار باسیلیکا در طول 140 متر و عرض 70 متر ساخته شده است و به صورت یک سازه عظیم مستطیلی شکل بخش عظیمی را پوشش میدهد. مخزن این آب انبار با استفاده از 52 مرحله در دسترس قرار میگیرد. در این مخزن از 336 ستون استفاده شده است که ارتفاع هر کدام از آنها به 9 متر میرسد و به نوعی سازه عجیب تبدیل شده است.
ستونهای آب انبار باسیلیکا به فاصله 8/4 متر از یکدیگر قرار گرفتهاند و 12 ردیف را تشکیل دادهاند که هر کدام از آنها 28 ستون را شامل میشود. اکثر ستونهایی که در این آب انبار استفاده شدهاند باستانی هستند و از سنگ مرمر در ساخت آنها استفاده شده است و برخی از آنها یکپارچه و برخی دیگر به صورت دو تیکه هستند.
داستان کشف باسیلیکا
در دوران عثمانی به این بنا چندان اهمیت داده نمیشد و امپراطورهای عثمانی آب روان را ترجیح میدادند و این سازه خارقالعاده به دست فراموشی سپرده شد تا اینکه در اواسط قرن شانزدهم دانشمند فرانسوری به نام پتروس جولیوس به فرمان پادشاه وقت فرانسه برای تحقیق در مورد نسخ خطی و باستانی روم شرقی به قسطنطنیه فرستاده شد. یک روز به طور اتفاقی که جولیوس در اطراف ایاصوفیه در حال گشت و گذار بود چیزهایی در مورد چاهی که محلیها از آن برای برداشت آب و حتی گاهی ماهیگیری استفاده میکنند به گوشش خورد. این قضیه به شدت کنجکاوی جولیوس را برانگیخت و در پی آن برآمد که راز این چاه مرموز را کشف کند. پس از تحقیق و بررسی چاه، راه ورود به زیرزمین را در حیاط ساختمانی چوبی یافت.پس از پایین رفتن از پلهها با سردابی بسیار عظیم و مرمرین مواجه شد که ستونهای بسیاری در آن خودنمایی میکردند. بعدها جولیوس جزئیاتی از اندازه و ابعاد باسیلیکا و تعداد ستونهای آن را در سفرنامه خود منتشر کرد و توجه بسیاری را در دنیای غرب به خود جلب نمود.
آب باسیلیکا از کجا تامین میشود؟
آب این مجموعه زیرزمینی وسیع از مرکز توزیع آبی در 19 کیلومتری شمال شهر تامین میشد و آب آن از طریق دو مجرای قنات با طول 970 و 115 متری به شهر انتقال میدادند.
با توجه فاصله زیاد مرکز تامین با آب انبار و امکان آلوده شدن آب، رومیها در جهت حفظ سلامت آن راهکار هوشمندانهای را اتخاذ کردند. همانطور که گفته شد از دیرباز در این آب انبار از ماهی نگهداری میکردند بنابراین در صورتی که دشمن قصد جان افراد را میکرد و تصمیم داشت که آب را مسموم کند، مسئولان آب انبار با مردن ماهیها متوجه این موضوع میشدند.
ستونهای مدوسا در باسیلیکا
در گوشه شمال غربی آب انبار با دو ستون مواجه خواهید شد که روی پایههای آنها چهرهای برعکس از مدوسا یکی از شخصیتهای افسانهای یونان باستان نقش بسته است. مدوسا یکی از سه گورگون افسانه ای یونانی است که صورتی کریه و بدنی بالدار داشت و در قسمت سرش به جای گیسو، مارهای بسیاری زندگی می کردند. گورگون ها در واقع موجودات نیم انسان، نیم حیوان و ترسناکی بودند که نسبت خواهری با یکدیگر داشتند.
بسیاری از گردشگران استانبول صرفا جهت دیدن این دو سر ستون افسانهای به آب انبار میروند و دلیل آن هم فرم عجیب و حضور مرموز آنها در این مکان است که داستانهای مختلفی در مورد آنها روایت میشوند.
اکنون نیز از آب انبار باسیلیکا به عنوان موزهای زیرزمینی استفاده میشود که برای گردشی یکی دو ساعته مناسب است. در گوشهای از آن کافهای نقلی وجود دارد که انواع نوشیدنیهای گرم و سرد را سرو میکند.
