مسجد سلطان احمد از زیباترین شاهکارهای معماری اسلامی و از جاذبههای شهر تاریخی استانبول است. این مسجد به دلیل وجود کاشیهای آبی رنگ در طراحی داخلی به «مسجد آبی» نیز شهرت دارد. مسجد سلطان احمد در مرکز استانبول قدیم و جنوب شرقی میدان اسبدوانی واقع شده است.
جالب است بدانید که مسجد ایاصوفیه تنها به اندازهی چند دقیقه پیاده روی به سمت شمال با مسجد آبی فاصله دارد. روایتها حاکی از آن است که این مسجد به عمد در مقابل عمارت ایاصوفیه ساخته شده تا نشان دهد که معماران عثمانی و مسلمان میتوانند رقبای سرسختی برای اجداد مسیحی خود باشند. بنابراین دو عمارت آثار تاریخی و معماری بسیار ارزندهای هستند که جلوهای منحصربهفرد را به این بخش از شهر میدهند. این مسجد در چند قدمی سرای توپکاپی قرار دارد، کاخی که تا قرن نوزدهم محل اقامت پادشاهان عثمانی بود. از طرفی این مسجد چند دقیقهای تا ساحل بسفر فاصله دارد. اگر از دریا به مسجد نگاه کنید، قبهها و منارههای مسجد در بخش قدیمی شهر برجسته هستند و هدف سازندگان هم ایجاد چنین چشمانداز زیبایی بودهاست.
تاریخچه مسجد سلطان احمد
مسجد امپراتوری سلطان احمد اول در بین سال های ۱۶۰۹ تا ۱۶۱۶ ساخته شده است. این مسجد معروف را معماری مشهور به نام محمد صدفکار ساخته است. شاید تصورش برای شما سخت باشد اما اهمیت تکمیل ساخت مسجد برای سلطان احمد اول عثمانی به قدری زیاد بود که گاهی هم خودش در مراحل ساخت مسجد مستقیما شرکت می کرد! البته باید این نکته را اضافه نماییم که سلطان احمد تنها توانست ۱ سال از این مسجد استفاده نماید و در ۲۷ سالگی، تنها یک سال پس از ساخت این مسجد از دنیا رفت. پیکر او در محوطه ی بیرونی همین مسجد به خاک سپرده شده است.
معماری
مسجد سلطان احمد پنج گنبد اصلی، شش مناره و هشت گنبد فرعی دارد. طراحی مسجد حاصل انباشته شدن دو قرن تجربه در ساخت و ساز مساجد عثمانی است. در این بنا برخی عناصر مسیحی بیزانسی مربوط به ایا صوفیه، با معماری سنتی اسلامی ترکیب شده اند و این مسجد را آخرین مسجد بزرگ دورهی کلاسیک ساخته اند. ساختار اصلی مسجد تقریباً شبیه مکعب است. در بالای مکعب مجموعهای از قبهها و شبه قبهها فضا را تسخیر میکنند و به سمت قبه اصلی اوج میگیرند. قبه اصلی ۳۳ متر قطر و ۴۳ متر ارتفاع دارد. جلوه نهایی یک هماهنگی بینایی زیباست که چشم را به سمت انتهای قبه هدایت میکند.
دور تا دور صحن مسجد در پایینترین قسمت توسط بیست هزار کاشی سرامیک دستساز ازنیکی تزیین شده است. بیش از دویست پنجره شیشهای نور را به درون صحن اصلی هدایت میکنند و از لوسترهای بزرگ نیز برای نورپردازی مسجد کمک گرفته شدهاست.
در دکوراسیون از آیاتی از قرآن استفاده شدهاست که بسیاری از آنها به خط سید کاظم غباری نوشتهاند که بزرگترین خطاط آن زمان بودهاست. صحن اصلی فرش شدهاست و این فرشها در زمان مقتضی تعویض میشوند.
مهمترین بخش صحن داخلی «محراب» است که از مرمری با تراش ظریف و کنده کاری ساخته شده و دیوارهای کناری آن از جنس سرامیک است. در سمت راست محراب «منبر» قرار دارد که امام جماعت در زمان خطابه به هنگام نماز ظهر یا در روز جمعه یا روزهای تعطیل بر روی آن میایستد. طراحی صحن اصلی به گونهای است که حتی در زمان شلوغی همه افراد بتوانند امام جماعت را ببینند و سخنانش را بشنوند.
جالب است این نکته را بدانید که بر روی لوستر های مسجد، تخم های شترمرغی قرار داده بودند تا با فراری دادن عنکبوت ها، از ایجاد تار عنکبوت در مسجد جلوگیری کنند.
درباره ی این مسجد یکی دیگر از نکات اعجاب انگیزی که درباره ی معماری آن وجود دارد این است که ورودی اصلی غربی مسجد به زیبایی طراحی و تزئین شده است اما با این وجود، برای نگه داشتن حرمت مسجد، افرادی که به قصد عبادت به مسجد سلطان احمد نیامده اند باید از ورودی شمالی وارد مسجد شوند.
برای این که هر کسی که از این مسجد می خواهد وارد شود و یا از نزدیکی آن عبور کند، زنجیرهای بزرگی از آن آویزان کرده اند تا همه حتی سلطان سوار بر اسب هم به حرمت مسجد سر تعظیم فرود آورد.