جمهوری آذربایجان که در گذشته آلبانیا و اران مینامیدند کشوری در منطقهٔ جغرافیایی قفقاز و در گذرگاه اروپا و آسیای جنوب غربی و در کنار دریای خزر است. پایتخت آن باکو است. کشورهای ایران در جنوب، ارمنستان و ترکیه در غرب، گرجستان در شمال غربی و روسیه در شمال، همسایگان جمهوری آذربایجان محسوب میشوند؛ همچنین این کشور دارای مرز آبی با کشورهای ترکمنستان و قزاقستان در کنارهٔ دریای خزر است. جمهوری خودمختار نخجوان که از خاک اصلی جمهوری آذربایجان جدا مانده و استان خودمختار قرهباغ کوهستانی نیز واحدهای فدرال جمهوری آذربایجان هستند. ناحیهٔ قرهباغ و هفت بخش پیرامون آن واقع در جنوب غربی جمهوری آذربایجان در جریان جنگ قرهباغ به اشغال نیروهای ارمنستان درآمدهاست. نوع حکومت جمهوری آذربایجان، جمهوری پارلمانی قانونگذاری است. این جمهوری سکولار بوده و از سال ۲۰۰۱ به عضویت شورای اروپا درآمدهاست.
دین و زبان
بیشتر جمعیت جمهوری آذربایجان مسلمان شیعه هستند. زبان رسمی کشور ترکی آذربایجانی میباشد. در کنار زبان ترکی آذربایجانی، زبانهای روسی، ارمنی، لزگی، کردی، تالشی و تاتی نیز صحبت میشود. ترکی آذربایجانی از نظر تقسیمات زبانی، جزئی از دسته ترکی جنوب باختری و یا ترکی اوغوز میباشد. ترکی آذربایجانی، ترکی استانبولی و ترکمنی در گروه ترکی جنوب باختری (اوغوز) قرار میگیرند.
وجه تسمیه
این کشور که تا سال ۱۹۱۸ میلادی (۱۲۹۷ش) هرگز آذربایجان نامیده نمیشد زمانی نام کهن آن آلبانیا بود. در روستای «بویوک دَکَن» واقع در بخش نوخای قفقاز نوشتهای به خط و زبان یونانی باستان به دست آمده که تاریخ آن را سده ۲ میلادی دانستهاند و در آن از «آلبانیا» یاد شدهاست. در نوشتههای مورخان باستان از جمله پلیبیوس و استرابون نیز این با نام «آلبانیا» آمدهاست. به نظر بعضی محققان، آلبانیا در منابع پارتی زبان به صورت «اردان» آمدهاست. در منابع عهد اسلامی این نام اران و «الران» نوشتهاند. این نام به احتمال قوی با نام پارتی «اردان» مرتبط است. گاه نیز از این سرزمین با دو نام اران و شروان یاد کردهاند. پس از لشکرکشیهای تیمور و داستان ترکمانهای آق قویونلو و قره قوینلو نام اران به تدریج از کتابها برداشته شد.
پس از پایان جنگ ایران و روس و ضمیمه شدن این سرزمین به خاک روسیه در سال ۱۹۱۱ م حزب مساوات در اراضی کنونی جمهوری آذربایجان تاسیس یافت. مساواتیان در مارس ۱۹۱۸ م قیامی مسلحانه در باکو ترتیب دادند که اندکی بعد به دیگر نواحی آن کشیده شد. اینان در ۲۷ مه ۱۹۱۸ در شهر تفلیس دولتی تشکیل دادند و با نام «جمهوری آذربایجان» اعلام استقلال کردند. در پایان ۱۹۱۹ و اوایل ۱۹۲۰ م دولت مساواتیان دستخوش بحران سیاسی و اقتصادی شد. در بهار ۱۹۱۹ م در نواحی مغان و لنکران دولت شوروی تاسیس یافت. در ۲۶ آوریل ۱۹۲۰ کمیته موقت انقلاب به ریاست نریمان نریمانف تشکیل گشت. در ۲۸ آوریل ۱۹۲۰ م دولت مساواتیان ساقط شد و کمیته انقلاب قدرت را در باکو در دست گرفت و خود را دولت «جمهوری شوروی سوسیالیستی آذربایجان» نامید.
جغرافیا
جمهوری آذربایجان در جنوب رشته کوههای قفقاز و شمال رودخانه ارس و در کنار دریای خزر واقع شدهاست. سه رشتهکوه قفقاز بزرگ در شمال، قفقاز کوچک در غرب، و کوههای تالش در جنوب این کشور را احاطه کردهاست. این کوهها ۴۰ درصد از مساحت جمهوری آدربایجان را در برگرفتهاست و قله کوه بازاردوزو (Bazardüzü) با ارتفاع ۴۴۶۶ متر بلندترین نقطه آن است. نواحی میانی شامل جلگههای آران مرکزی، مغان و میل و سواحل دریای خزر کم ارتفاع و پست بوده و ارتفاع در پستترین قسمت ۲۸ متر پایینتر از سطح دریاهای آزاد است. جمهوری آذربایجان یک کشور محاط در خشکی است. این کشور در پیرامون دریای خزر، که یک دریای بستهاست، واقع شده و طول خط ساحلی آن ۸۰۰ کیلومتر است. تنوع زیستی و گیاهی آذربایجان به دلیل تنوع آبو هوا بسیار زیاد است به گونهای که تنها بیش از ۴۵۰۰ گونه گیاه در کوهستانهای آذربایجان دیده میشود.
جاذبه های گردشگری آذریابجان
باکو
باکو یکی از زیباترین مقصدها در آذربایجان است. مرکز شهر کاملا مدرن و امروزی است و مناطق قدیمی و تاریخی هم دارد. برجهای شعله یکی از مهمترین دیدنیهای باکو است که بعد از غروب آفتاب، دیدنیتر میشود. ایچریشهر، قلعههای قدیمی شهر است که نشانههایی از معماری اسلامی دارد. بهترین جاذبههای شهر در کنار بلوار باکو قرار دارند، یک گردشگاه طولانی در کنار دریای خزر.
شهر قدیم باکو
یکی از جاهای دیدنی آذربایجان ، شهر قدیم باکو است. در مرکز باکو، منطقهای با معماری بینظیر و برجهای متعلق به سدهی دوازدهم میلادی قرار دارد که بخشی از شهر قدیمی باکو بهحساب میآید. این منطقه با دیوار محصور شده است. آنجا میتوانید به دیدن کاخ «شیروان شاه» (Shirvanshah) بروید که قدمتش به سدهی ۱۳ میلادی برمیگردد. شهر قدیم نه تنها بهدلیل معماری خاصش، بلکه به علت آنکه میتوانید صنایع دستی درجه یکی را آنجا پیدا کنید، دیدنی است. مثلا سرامیکهای تزئینی و فرشهای سنتی آذربایجان که بسیار زیبا و پررنگ و لعاب است را آنجا میتوانید پیدا کنید. اینجا سوغاتیهای خوبی پیدا میشود. پیشنهاد میکنیم پس از خرید سوغاتی یک عکس از نمای نزدیکی از شهر قدیمی و نمای دوری از برجهای شعله که از آنجا هم زیبایی خود را نشان میدهند، بگیرید.
پارک ملی آبشرون
پارک ملی آبشرون در ۶۰ کیلومتری شرق باکو قرار دارد. این پارک ملی پر از جاذبههای دیدنی طبیعی است. بیش از ۵۰ گونه از حیوانات بومی در این پارک ملی زندگی میکنند. اگر از علاقهمندان به طبیعت و حیات وحش هستید، از گشتوگذار در این پارک لذت میبرید.
آتشفشان گاراسو
بسیاری از کسانی که به آذربایجان سفر میکنند نمیدانند که این کشور چیزی در حدود ۳۵۰ «گلفشان» درون خود دارد! گلفشان یک پدیدهی طبیعی بینظیر است و یکی از عجیبترین جاهای دیدنی آذربایجان بهحساب میآید. گلفشان، گل سردی است که از زمین بهصورت چشمه به سطح میآید و شکلهای عجیبوغریب، زیبا و منظمی را اطراف خود بهوجود میآورد. در یکی از بهترین آنها، گلفشان «گاراسو» است. این گلفشان حدود هزار متر گل به هوا پرتاب میکند! کسانی که گاراسو را میبینند، آن را شبیه کره ماه توصیف میکنند. حدود ۳۵۰ گلفشان در جمهوری آذربایجان قرار دارد. سابقه این گلفشانها به ۲۵ میلیون سال قبل باز میگردد.
دریای کاسپین
دریای کاسپین، بزرگترین دریاچه دنیا است و یکی از بهترین جاهایی که در آذربایجان میتوانید برای دیدن آن برنامهریزی کنید. خط ساحلی خزر حدودا ۵۰۰ کیلومتر در آذربایجان ادامه دارد. متاسفانه بیشتر سواحل باکو و نزدیکی آن، آلوده هستند ولی در منطقه Sumgait میتوانید از ریزورتهای ساحلی تمیز لذت ببرید.
حمام نفت
در جمهوری آذربایجان میتوانید حمام نفت بگیرید! Naftalan Oil Resort نام جاییست که با حمام نفت، توریستها را بهسوی سلامتی میبرد! حمام نفت، برای از میان بردن دردهای مزمن توصیه شده و طرفدارهای زیادی در سراسر دنیا دارد. حتما به این مکان سر بزیند و برای یکبار هم شده حمام نفت را امتحان کنید. شاید شما هم یکی از طرفدارانش شدید.
پارک ملی Agh Gol
دریاچه Aggol دومین دریاچه بزرگ آذربایجان است. این دریاچه در این پارک ملی قرار دارد. این پارک یکی از مکانهایی است که معمولا هر ساله میزبان پرندگان مهاجر است. خود دریاچه نیز پر از ماهی است. چشماندازهای این پارک بسیار زیبا و دیدنی است. دریاچهای به رنگ سبز و آبی را تصور کنید که با درختان سرسبز و کوستان احاطه شده است.
دریاچه Goygol
دریاچه Goygol یکی از دیدنیترین جاذبههای آذربایجان است. نام این دریاچه به معنای دریاچه آبی است. در حدود هزار سال پیش بر اثر یک زمینلرزه ایجاد شده است. در این منطقه در مجموع ۱۹ دریاچه کوچک و بزرگ وجود دارد که هشت تای آنها در ارتفاع ۱۵۰۰ متری قرار دارند.
گوبوستان
«گوبوستان» از مهمترین جاهای دیدنی آذربایجان است. حکاکیهای انسانی روی صخره که به عصر نوسنگی باز میگردد. این مکان به «استون هنج» آذربایجان معروف است و جزو تعداد معدودی از بازماندههای شاخص دوران قبل از تاریخ بهشمار میرود. این نقاشیهای روی صخره نشاندهندهی وجود تمدن پیش از تاریخ در منطقهی آذربایجان است. تعداد این نقاشیها به عدد خارقالعاده ۶ هزار نزدیک است که چیزی حدود ۵۳۷ هکتار را در بر میگیرند!
پارک نبران
نبران پارکی آبی است که با باکو ۳ ساعت فاصله دارد. در آنجا میتوانید از استخر، آبشار و فضاهای درجه یک برای تفریحهایی مثل رستوران و مراکز تفریحی زیاد، لذت ببرید. در تابستان میتوانید از آفتاب و هوای بینظیرش هم استفاده کنید و زندگی شبانه را درون آن تجربه کنید.
پارک ملی شیروان
این پارک ملی نیمه بیابانی، در صد کیلومتری از جنوب غربی باکو واقع شده است. اگر میخواهید خط ساحلی، شن و حیات وحش را همزمان با هم ببینید، حتما به این پارک سر بزنید. تنوع پوشش گیاهی و جانوری در این پارک ملی، توجه دوستداران طبیعت را جلب میکند. بیش از ۲۰۰ گونه پرنده در پارک ملی شیروان زندگی میکنند. کلبههای جنگلی و کمپهایی برای اقامت شبانه در پارک وجود دارد.
شهر تاریخی Sheki
این یکی از قدیمیترین جاهای دیدنی آذربایجان و قدیمیترین سکونتگاهها در منطقهی قفقاز است که قدمتش به ۲ هزار ۵۰۰ سال قبل میرسد. شهر «شکی» روی جادهی ابریشم است و تولید ابریشم هم دارد! اگر به شکی بروید با طبیعتی بدون مثال و خانههایی بسیار زیبا مواجه خواهید شد. توصیه ما این است که دیدن قصر «خانهای شکی» را از دست ندهید. قصری با نقاشیهای دیواری و پنجرههای منقوش.
کوه Goyazan
این کوه فاصله کمی تا منطقه Qazakh در شمال آذربایجان دارد. این کوه ۸۵۷ متر ارتفاع دارد و در پسزمینهای مسطح قرار گرفته است. چشمانداز زیبای این کوه، سوژه جهانگردان علاقهمند به عکاسی است. زیبایی بینظیر کوه باعث شده که نام آن در فهرست زیباترین دیدنیهای آذربایجان قرار بگیرد.
قوبا
قوبا در شمال شرقی آذربایجان قرار دارد و یک مقصد فرهنگی جذاب است. این شهر باستانی کوهستانی، فاصلهی کمی تا روستاهای تاریخی دارد. کوهستانهای صخرهای و درههای زیبا، این منطقه تاریخی را احاطه کرده است.
شهرستان قبله
این منطقه، ترکیبی جذاب و دیدنی از آثار تاریخی و زیباییهای طبیعی است. قدمت مناطق باستانی اطراف آن به ۲۵۰۰ سال قبل برمیگردد. درهها، آبشارها و حتی پیست اسکی آن باعث شده که این منطقه جزو مناطق درطرفدار توریستی در آذربایجان باشد.