تاجیکستان، یکی از پنج جمهوری آسیای مرکزی، به پایتختی شهر دوشنبه. این کشور تا قبل از استقلال در سال ۱۹۹۱م یکی از جمهوریهای پانزدهگانه شوروی بود. بیشتر مردم تاجیکستان سنی حنفی هستند. شیعیان تاجیکستان به دو دسته امامیه و شیعیان اسماعیلیه تقسیم میشوند. حدود ۹۰ درصد شیعیان تاجیکستان ساکن بدخشان در شرق و جنوب شرقی تاجیکستان در کوهپایههای پامیر، پیرو مذهب اسماعیلیه، و ۱۰ درصد از آنها شیعه دوازده امامی هستند.
جغرافیا و جمعیت
تاجیکستان در جنوب شرقی آسیای مرکزی قرار دارد و داشتن مرز مشترک با چین و افغانستان و نزدیکی آن به پاکستان و هندوستان، این جمهوری را دروازه آسیای مرکزی با کشورهای چین و هند و افغانستان و پاکستان قرار داده است. تاجیکستان با ۱۴۳۰۰ کیلومتر مربع مساحت و پنج میلیون نفر جمعیت، یکی از پنج جمهوری آسیای مرکزی است. این کشور، کوهستانی و زلزلهخیز است. ۹۳ درصد آن را کوههای مرتفع پوشانده است. به علت کوهستانی بودن، آب و هوای آن در ارتفاعات و مناطق پست، متفاوت است. زمستانها کوتاه و سرد، و تابستانها گرم و مرطوب است. تاجیکستان رودهای بسیاری دارد.
این کشور، ۱۸ شهر و ۴۹ شهرک دارد. از نظر اداری تاجیکستان به چهار ولایت تقسیم میشود:
۱.ولایت سغد در شمال به مركزیت خجند. شهرهای مهم: كانی بادام، پنجكنت، اوراتپه.
۲.دوشنبه و نواحی تابعه مركز.
۳.ولایت ختلان در جنوب به مركزیت قرقان تپه. شهرهای مهم: كولاب و دنغره.
۴.ولایت خودمختار بدخشان كوهی در شرق به مركزیت خاروق.
پایتخت تاجیکستان دوشنبه است که از نظر تاریخی سابقه نام دوشنبه به سبب تشکیل (دوشنبه بازار) در قدیم در این محل است. دومین شهر تاجیکستان، شهر خجند در شمال این کشور است. زبان ملی این جمهوری، تاجیکی و متعلق به گروه زبانهای جنوب شرقی ایران است. زبان فارسی با زبان تاجیکی قرابت نزدیک دارد و هر دو وارث خصوصیات و ادبیات مشترکی هستند. در اکثر مدارس تاجیکستان، زبان تاجیکی تدریس میشود و دوره کامل تحصیلی با این زبان صورت میگیرد.
رسم الخط مردم تاجیک تا سال ۱۹۳۰ عربی بود و در این سال رسمالخط لاتین جانشین رسمالخط عربی شد.
جاهای دیدنی تاجیکستان
دریاچه علاءالدین
این دریاچه در درهای به همین نام قرار دارد. علاءالدین دریاچهای وسیع، بسیار بسیار آبی و با منظرهای بینظیر است. از ویژگیهای خاص این درباچه آب همیشه ختک و بدون ماهیاش است. همین ویژگیها آن را به بهترین مکان برای آبتنیهای تابستانی و بهاره تبدیل کرده است. اطراف این دره را جنگلهای تنک و بسیار بانشاط و سرسبزی را پوشاندهاند. این جنگلها چشمانداز فوقالعادهای به دریاچه بخشیدهاند و آن را مکان مناسبی برای مسافرتهای آرامشبخش در پائیز و زمستان تبدیل کرده است.
کوهستان فان و دریاچهی اسکندرکول: یکی از پربازدیدترین جاهای دیدنی تاجیکستان این کوهستان زیبا است. این کوهستان در حدفاصل سمرقند و دوشنبه قرار دارد.
دالان واخان
این درهی عریض و طویل در مناطق مرزی بدخشان قرار دارد و قسمتهایی از آن در کشور افعانستان پیش رفته است. راسته کوههای هندوکش از این دالان قابل مشاهده و منظرهای بسیار نفسگیر به آن بخشیده است. در اطراف دالان واخان چشمههای اب گرم بسیار مشهوری وجود دارند. همچنین، بازارهای افغان در مناطق مرزی گسترده شدهاند و کالاهایی بسیار جذابی را به مسافران عرضه میکنند. تنوع طبیعی و فرهنگی این منطقه به قدری بالاست که عکاسان بسیاری هوس سفر به آن منطقه و عکاسی از آن را در سر دارند.
پارک ملی پامیر
تا به حال شاید تصور می کردید که قاره های اروپا و آمریکا تنها دارای شگفت انگیز ترین پارک های ملی در جهان هستند ولی در نزدیکی ایران و در کشور تاجیکستان پارک ملی فوق العاده زیبایی به نام پامیر (pamir national park) وجود دارد که می تواند از حیث زیبایی در آسیا جز بهترین ها قرار بگیرد. البته باید به این نکته اشاره کرد که هیچگاه نمی توان طبیعت هر نقطه از سیاره ی زمین را با یکدیگر مقایسه کرد زیرا هرکدام ویژگی های خاص خودشان را دارند و متناسب با محل قرار گیری جغرافیایی از پوشش گیاهی و جانوری منحصر به فردی برخوردار می باشند.
قلعه حصار
علاوه بر تماشای گوشهای از هنرنمایی طبیعت تاجیکستان، میتوانید سری هم به دیدنی های دوشنبه همچون قلعه حصار بزنید. قلعهای باشکوه که در میان درهای به همین نام قرار گرفته است. شاید برایتان جالب باشد که حصار در طول تاریخ به نامهای گوناگونی شناخته میشده است که شامل شومان، حصار شومان و حصار شادمان میشود. در حال حاضر از این شهر تاریخی تنها یک دژ قدیمی مانده که همان قلعه حصار است.
کوهستان فان
قله های کوهستان فان معمولا بیشتر از پنج هزار متر ارتفاع دارند و معروف ترین آنها قله های چپدره، بادخانه، ماریا، میرعلی و زندان هستند. حوزه اسکندرکول یکی دیگر از دیدنی های این کوهستان است که تنوع درخت و بوته های پیرامون آن از مهم ترین انگیزه های سفر گردشگران به این منطقه محسوب می شود.
موزه تاجیکستان
در این میان بازدید از موزه تاجیکستان نیز خالی از لطف نیست. این موزه در سال ۲۰۱۰ میلادی به مناسبت دهمین سالگرد استقلال تاجیکستان تاسیس شده است. جالب ترین و عظیم ترین اثر موزه، مجسمه ۲۰ متری بودای خوابیده ای است که سبب شگفتی هر بازدیدکننده ای می شود.
تئاتر اپرا و باله تاجیکستان
این تالار به دلیل معماری داخلی زیبا و منحصربفردش در تمام دنیا شهره است. در این مجموعه رقص باله، اپرا و تئاتر در سالنهای مختلف به نمایش در میآید. فضای بیرونی ساختمان محوطهسازی بسیار زیبایی دارد. آبنماها، باغچهها و فوارههای درخشانی فضای خارجی را زینت بخشیدهاند و آن را به محیطی جذاب برای گپ و گفت علاقمندان به هنرهای نمایشی تبدیل کرده است. مردم تاجیکستان بسیار علاقمند به هنر و فرهنگ هستند، بنابراین این سالن از شلوعترین مراکز در شهر دوشنبه به حساب میآید.
شهر دوشنبه
پایتخت تاجیکستان بزرگترین شهر این کشور نیز است. بلندترین خیابان این شهر خیابان رودکی نام دارد و به نوعی مهمترین خیابان کل کشور هم به حساب میآید. تمامی ساختمانهای اداری و فرهنگی تاجیکستان در دو سوی این خیابان چیده شدهاند. معماری این شهر مخلوطی از معماری سنتی تاجیکی، معماری ایرانی و معماری کمونیستی اتحاد جماهیر شوروی است.
شهر مورغاب
مورغاب در مناطق مرتفع کوهای پامیر ساخته شده است. این شهر مرتفعترین شهر تاجیکستان است. به دلیل همین ارتفاع، تابستانهای مورغاب بسیار گرم و سوزان و زمستانها خیلی سردی و کولاک است. زندگی جاری در آن منطقه چندان به زندگی مدرنی که ما در شهرهای بزرگ میشناسیم شباهت ندارد. جمعیت آن متشکل از بومیهای پامیر و قرقیز است. اختلاط این دو فرهنگ، این شهر را به مرکزی با فرهنگی غنی و پویا بدل کرده است. بازار محلی این شهر از جمله دیدنیترین جاهای تاجیکستان به حساب میآید و میتوانید خاصترین صنایع دسنی منطقه را آنجا با قیمتهای بسیار خوب پیدا کنید. همچنین گشت و گذار در میان بورتها، نوعی خیمه سنتی مدرو، بسیار جذاب و خاطرهانگیز خواهد بود. در دشتهای وسیع منطقه هنوز بومیان به شکل سنتی گلههایشان را به چرا میبرند.
پارک رودکی دوشنبه
اگر روزی بخت با شما یار شد و به تاجیکستان سفر کردید، حتما از پارک رودکی در شهر دوشنبه دیدن کرده و یاد این شاعر پارسی گو را گرامی بدارید. در این پارک میتوانید درختان و فوارههایی را ببینید که با زیبایی تمام درکنار یکدیگر طراحی شدهاند و همچنین مجسمهی رودکی که در بهترین نقطهی پارک خودنمایی میکند را نظاره کنید.
آرامگاه سید علی همدانی
آرامگاه سید علی همدانی در کنار خیابان اصلی شهر کولاب، در فاصله حدود ۱۹۰ کیلومتری شهر دوشنبه قرار دارد. بنای آرامگاه را در سالهای اخیر تعمیر کردهاند.
آرامگاه رودکی
آرامگاه ابوعبدالله رودکی در روستای پنج رود سمرقند قرار دارد. ساختمان کنونی آن در سال ۱۹۵۸م با حضور نمایندگان ۳۸ کشور گشایش یافت.
آرامگاه ابواسحاق ختلانی
آرامگاه ابواسحاق ختلانی در ۱۵ کیلومتری شهر کولاب قرار دارد و مورد احترام بسیار مردم است. آرامگاه دارای ایوان بلند و آجری میباشد. خواجه اسحاق سر سلسله شیخهای ذهبیه بوده است که سه تن از پیشوایان این سلسله و بازماندگان خواجه اسحاق در مشهد و پیرامون آن مدفوناند: سید عبدالله برزش آبادی در برزش آباد، شیخ محمد المقتدی کارندهی مشهور به پیر پالاندوز و شیخ محمد مومن عارف.