کاسکاد ایروان در ارمنستان معروف به هزارپله پارک تامانیان

کاسکاد ایروان (ارمنی: Կասկադ) یا هزار پله یکی از جاذبه‌های گردشگری شهر ایروان، ارمنستان است. این مجموعه که به صورت راه‌پله و پلکان می‌باشد دارای ارتفاعی به طول ۱۱۸ متر می‌باشد که در سال ۱۹۷۱ شروع به ساخت و در سال ۱۹۸۰ تکمیل شده‌است.

کاسکاد یا هزار پله ارمنستان، راه پله باشکوه و عظیمی است که در کشور ارمنستان واقع شده‌است و مرکز شهر ایروان را به پارک هافتناک (Haghtanak) و خیابان مانیومنت (Monument) پیوند می‌دهد. درون این مجموعه سیستم پله‌برقی متناسب با ارتفاع بنا تعبیه شده و گزینه مناسبی برای آن دسته از گردشگرانی است که به بالا رفتن از پله‌ها علاقه‌ای ندارند، این کار را بسیار خسته‌کننده می‌دانند یا فاقد توانایی لازم برای راهپیمایی هستند. در حال حاضر در فضای داخلی این بنای بسیار بزرگ که نزد ایرانیان به بنای هزار پله شهرت دارد، موزه هنری کافسجیان (Cafesjian) دایر است.

کاسکاد

کاسکاد واژه ای ارمنی به معنای آبشار کوچک است. واژه ای که به درستی برازنده این راه پله زیبا و مدرن است. راه پله ای که در ناحیه کنترون شهر ایروان قرار گرفته و بافت قدیمی و مسکونی ایروان را به مرکز این شهر متصل می نماید. آنچه در ابتدا در برابر چشمانتان هویدا می شود خیابانی عریض است که در دو سوی آن ساختمان هایی قدیمی با معماری جذاب و اصیل قرار گرفته اند. درخت های بلندبالا دو طرف خیابان را فراگرفته اند و نیمکت هایی سفید و بلند در دو طرف خیابان جاخوش کرده اند. سایه سار درختان بر فراز این نیمکت ها خیلی ها را برای لحظاتی هرچند کوتاه به نشستن در این خیابان زیبا و پارک جذابش ترغیب می نماید.

درست در میانه خیابان فضای سبزی هنرمندانه قرار گرفته است که با گل کاری و چمن آرایی منظره جذابی را خلق کرده است. در وسط این باغچه های سرسبز و گل های خوش نقش ونگار حوض هایی بزرگ و کوچک تعبیه شده است. فواره ها و آب نماها از دیگر عناصر تشکیل دهنده این منظره زیبا هستند. اما در این منظره زیبا تعداد زیادی مجسمه برنزی مدرن به چشم می خورد که در همان نگاه اول چشمتان را می گیرد. مجسمه هایی با مفاهیم مختلف که کار هنرمندان و مجسمه سازان به نامی است و قرار است تاریخ، فرهنگ، هنر، طبیعت و به طور کلی سرگذشت ایروان و رامنستان را روایت کنند.

هریک از مجسمه ها نیز نامگذاری شده و دارای هویت مشخصی است. این ترکیب جذاب که پارک تامانیان نامیده می شود سبب شده تا این منطقه در بین مردم و اهالی ایروان و همچنین مسافرین این شهر بسیار پرطرفدار باشد. اما اگر این پارک زیبا را پشت سر بگذارید سازه ای بلندبالا و غول پیکر در برابر چشمانتان ظاهر می شود که در همان نگاه اول تحسینتان را برمی انگیزد. سازه ای سنگی و سفیدرنگ که در واقع یک راه پله است و شما را از این پایین یکراست به بالای شهر ایروان رهنمون می کند.

راه پله ای که علاوه بر اتصال دو بخش از شهر به یکدیگر حالا یکی از مراکز تفریحی و توریستی جذاب شهر ایروان است که قدمتش به نیم قرن هم نمی رسد اما حسابی خودش را در دل مردم این دیار جاکرده است. در همان نگاه اول مفهوم آبشار بودن این بنای مدرن و سنگی را به خوبی درخواهید یافت.

در دوطرف این بنای سنگی که چیزی قریب به 50 متر عرض دارد دو راه پله تعبیه شده است که به سمت بالا و بر سینه کش کوه می خزند. از همان ابتدای مسیر دو راه پله در سمت چپ و راست قرار دارند که با عرض کمشان بالارفتن از پله ها را سهولت می بخشند. درست در میانه پله ها فضایی سبز قرار گرفته است. در میان این فضای سبز سازه هایی تماما سنگی تعبیه شده است که آب با جریانی کنترل شده از آن ها بیرون می زند.

فواره ها و آبنماهایی هوشمندانه که صدای نرم آب را در دل سنگی این سازه عظیم به زیبایی طنین انداز می کنند. در میان حوض و باغچه و آب نماها و فواره های جذاب این بخش مجسمه ای برنزی و مدرن نیز تعبیه شده است. از پله ها که بالاتر برویم به طبقه دوم این راه پله می رسید. در این طبقه نیز در میان فضای بین راه پله ها باغچه ای زیبا به همراه آب نماها، فواره ها، مجسمه های سنگی و گل کاری های زیبایی به چشم می خورد که بسیار جذاب است. در این قسمکت نیمکت های سنگی و چوبی در قسمت های مختلف تعبیه شده است که اجازه می دهد لختی در این باغچه زیبا بیاسایید.

سمفونی نرم و برنده آب اینجا نیز به گوش می رسد و با نوای پرندگان به زیبایی آمیخته می شود اگر به پشت سرتان نگاه کنید اینجا از فراز طبقه دوم مسیر آمده درست زیرپایتان قرار دارد و کم کم شهر را از منظره بالا خواهید دید. پارک زیرپایتان هم با زیبایی تمام حالا بیشتر در معرض دید قرار دارد و جذابیتش را بیشتر به رخ می کشاند.

پله ها را به سمت بالا ادامه می دهیم و در هر طبقه با منظره ای متفاوت از باغچه ها، حوض ها، مجسمه های برنزی و … روبرو می شویم. هرچه بالاتر می رویم منظره زیباتری از شهر در زیرپاهایمان به چشم می خورد. کوهی بلندبالا که شهر را دربرگرفته نیز از این منظره به خوبی هویداست.

هرچه که بالاتر می روید سکوت و آب بیشتر در هم می آمیزند و مناظر زیرپایتان نیز جذاب تر می شوند. اینجا پاتوق آن هایی است که گاه به دنبال کنج خلوتی می گردند و یا قرار ملاقاتی عاشقانه تدارک می بینند. معماران و طراحان این راه پله جذاب تمام تلاشان را کرده اند که مفاهیمی همچون آبشار به زیبایی تمام در این بنا نمود پیدا کند. نگاهی دقیق تر به فضاهای سبز و باغچه های این بنا که بیاندازید خواهید دید که هر کدام از سازه های سنگی این مجموعه مفهومی از دنیای طبیعی را یادآور می شوند. برخی سازه ها آبشار و برخی چشمه ها را به یادتان می آورند و درآخر این نوای دل انگیز آب است که خستگی راه را از دل و جانتان می زداید و شما را به آرامش می رساند.
572 پله را که پشت سر بگذارید به انتهای این راه پله خواهید رسید. از اولین پله تا آخرین پله این مجموعه چیزی بین 302 متر اختلاف ارتفاع وجود دارد و در بین مسیر طبقات متعددی با مناظری زیبا و سرسبز تعبیه شده است. به انتهای مسیر که برسید پارک زیبای الکساندر تامانیان که در ابتدای مسیر با آن روبرو شدیم به زیبایی در میان انبوه ساختمان های قدیمی و درختان سرسبز و بلند این مجموعه به چشم می خورد و شما درست حال و هوای ایستادن بر بلندای یک آبشار را خواهید داشت. آبشاری که گویی به یکباره به خیابان های قدیمی ایروان سرازیر می شود.

اما اگر حال و هوای بالارفتن از پله ها را ندارید خودتان را از فرصت دیدن این مناظر زیبا محروم نکنید. در همان ابتدای امر ساختن این مسیر پلکانی جذاب و کاربردی پلکانی برقی نیز تعبیه شده است که به راحتی شما را از ابتدا تا انتهای مسیر جابجا می کند. پله برقی ها که خودشان از میان مجموعه ای جادویی از مجسمه ها و سازه های خاص عبور می کنند شما را بین طبقات مختلف این مجموعه جابجا می کنند و شما می توانید در هر طبقه ای که خواستید متوقف شده و با عبو از درب های تعبیه شده رو به باغچه های مختلف هر یک از طبقات خودتان را به تماشای این مناظر زیبا برسانید.

در این بخش ها که پله های برقی تعبیه شده است کافه ها و رستوران هایی نیز قرار دارد که با انواع غذاها و نوشیدنی ها همانند یک قهوه خوش طعم ارمنی از شما پذیرایی می کنند. تابستان فصل شلوغ و پرغوغای کاسکاد ارمنستان است و گاهی جای سوزن انداختن نیز در این مجموعه پیدا نمی شود. زمستان اما خلوت ترین فصل این مسیر پلکانی دوست داشتنی است اما بازهم توریست ها و یا اهالی ایروان را خواهید دید که در میان طبقات مختلف مسیر به تماشای شهر نشسته اند. گاهی اوقات در برخی از این طبقات کنسرت هایی برگزار می شود که حال و هوای کل مجموعه را عوض می کند و نظر خیلی ها را به سوی کاسکاد جلب می نماید.

در انتهای مسیر اما بنای یادبودی قرار دارد که ارتفاع کلی این مجموعه از نخستین پله تا تراس یادبود را به بیش از 450 متر می رساند. اما کاسکاد تنها یک راه ارتباطی و یا فضای سبزی دلچسب نیست. کاسکاد بخشی از موزه هنر ارمنستان است که بعد از سقوط اتحادیه جماهیر شوروی و تشکیل کشور مستقل ارمنستان یکی از باشکوه ترین بناهای ساخته شده در این دیار است. این موزه هنری جذاب که با نام گالری هنری کافسجیان شناخته می شود در واقع از یک بخش بیرونی و یک بخش درونی و سربسته تشکیل شده است. بخش بیرونی مملو از مجسمه های جذاب و زیبایی است که در فضای باز بیرون موزه قرار گرفته اند و بخش درونی درست در زیر راه پله کاسکاد و در دل زمین ساخته شده است. این موزه جذاب و بسیار زیبا و مدرن از بخش های مختلفی تشکیل شده است.

موزه هنری کافسجیان
این موزه زیبا و مدرن از شش سالن مجزا و بزرگ تشکیل شده است که تماما در زیر مجموعه راه پله قرار دارد. موزه ای با رویکردهای مدرن که دارای طراحی جذاب و زیبایی است و در آن آثار مختلفی به نمایش درآمده است. در هر یک از سالن های موزه آثار مختلفی از هنرمندان بزرگ و صاحب نامی به نمایش گذاشته شده است و با نام های مختلفی نامگذاری شده اند.

بخشی از این موزه به نمایش آثار مجسمه سازان بزرگ جهان و ارمنستان اختصاص یافته و با نام موزه مجسمه ها شناخته می شود که برخی از این مجسمه ها نیز در فضای بیرونی موزه به نمایش گذاشته شده است. آثار شیشه ای و آبگینه از دیگر آثار به نمایش درآمده در این موزه مدرن و جذاب است که پای خیلی ها را به این موزه می کشاند.

در گالری این مجموعه نیز می توانید کلسیونی از تابلوهای نقاشی ارمنی به همراه کلکسیون شخصی برخی از هنرمندان و شخصیت های بزرگ ارمنی را از نزدیک ببینید. این مجموعه مدرن و باشکوه در درون سالن های متعددش آثاری از هنرمندان بزرگ و صاحب نامی همانند مجسمه ساز شهیر انگلیسی لین چادویک، زوج هنرمند آبگینه ساز معروف استانیسلا ولیبنسکی و یاروسلا بریختوا از جمهوری چک، ربورت الیباکیان نقاش ارمنی، نقاش و مجسمه ساز کلمبیایی فرناندو بوتیرو، هنرمند اسپانیایی جیوما پلنسا و پل کاکس مجسمه ساز انگلیسی را در دل خود جای داده است.

همین نام های بزرگ سبب شده تا این موزه اسم و رسمی برای خودش برهم بزند و در بین موزه های هنری جهان اعتبار زیادی برای خودش دست و پا کند. هنرهای معاصر ارمنستان نیز بخشی دیگر از این موزه را به خود اختصاص داده است که طرفداران خاص خود را دارد. برخی از آثاری که در این موزه می بینید به طور موقت به این موزه انتقال داده شده اند اما برخی دیگر از آثار همیشه در این موزه و در معرض دید عموم قرار دارند.

چند سالی است که موزه هنری کافسجیان به محلی برای برگزاری کنسرت ها، پخش فیلم، همایش ها و جلسات سخنرانی نیز مبدل شده است. کتابخانه هنری این مجموعه نیز بسیار زبانزد است. این موزه در طی سال های افتتاحش پذیرای بیش از یک میلیون بازدیدکننده بوده است. اگر قصد خرید سوغاتی و یا یادگاری منحصربفردی را دارید حتما سری به مجموعه فروشگاه های این موزه هنری بزنید.

تاریخچه کاسکاد

ماجرای ساخت این راه پله به دوران اتحاد جماهیر شوروی بازمی گردد. در آن روزها الکساندر تامانیان معمار شهیر آن روزهای ارمنستان طرحی را ارائه داد که بر طبق آن مسیری بین منطقه مرکزی و منطقه شمالی شهر ایجاد شده و دسترسی بین این دو بخش ساده تر می شود. مسیری پلکانی که دارای محوطه هایی سبز با نمای یک آبشار بزرگ بود.

این طرح اما قریب به نیم قرن بر روی کاغذ ماند تا اینکه در سال های پایانی دهه هفتاد میلادی معمار دیگری با نام “جیم توروسیان” بار دیگر این ایده با تاکید بر طرح اولیه تامانیان بر سر زبان ها انداخت. او ایده های خود را با طرح اولیه آمیخت و راه پله ای جذاب را خلق کرد که در کنار آن یک مسیر پلکانی برقی نیز قرار داشت. با آغاز دهه هشتاد میلادی ساخت این مسیر پلکانی عظیم نیز آغاز شد اما وقوع زلزله ویرانگر سال 1988 کار را متوقف کرد و با سقوط اتحاد جماهیر شوروی طرح برای مدت زمان مدیدی به دست فراموشی سپرده شد.

ارمنستان که به تازگی استقلال یافته بود با مشکلات فراوانی دست و پنجه نرم می کرد تا اینکه بالاخره با آغاز قرن بیست ویک بازهم مسئله اتمام این طرح بزرگ مطرح شد. این بار یک سرمایه دار ارمنی آمریکایی که “جرارد کافسجیان” نام داشت مسئولیت تامین هزینه های این طرح عظیم را با تاسیس بنیاد هنری کافسجیان در سال 2002 بر عهده گرفت.

بخش هایی که قبلا ساخته شده بود به طور اساسی بازسازی شد و بخش های دیگری نیز همانند موزه کافسجیان به این طرح عظیم افزوده شد. حالا دیگر کاسکاد و مجسمه های به نمایش درآمده در آن بخش بیرونی این موزه محسوب شده و باغ تندیس کافسجیان نام داشت. طراحی موزه نیز به گروه معماری هوستون نیویورک سپرده شد و در سال 2009 کار ساخت آن به پایان رسید و در نهایت در سال 2011 به روی عموم گشوده شد.

بسیاری از آثار هنری به نمایش درآمده در این موزه نیز توسط خود جراردکافسجیان جمع آوری شده است. این موزه هم اکنون تحت نظارت دولت ارمنستان است. ساخت و ساز اما هنوز هم ادامه دارد و بنیاد کافسجیان در نظر دارد تا بر فراز مجموعه زیبای کاسکاد یک ساختمان تمام شیشه ای منحصربفرد نیز بسازد.