خانه تاریخی توکلی از خانه های سنتی شهر مشهد

نویسنده:

حسین یوسفی

در تاریخ:

بی شک منطقه ای که شاعر وطن دوستی مثل:  فردوسی را پرورش داده، همیشه برای گردشگران و دوستداران تاریخ، اصالت، زبان و ادب فارسی جذاب بوده است در کنار همه این جاذبه های بی نظیر، وجود خانه های تاریخی و سنتی نیز مزید بر علت شده و بیش از پیش مشهد را تبدیل به قطب گردشگری کرده است.

یکی از خانه های سنتی شهر مشهد که در این مقاله به معرفی آن خواهیم پرداخت، خانه تاریخی توکلی می باشد.

تاریخچه خانه توکلی

خانه تاریخی توکلی از خانه های سنتی شهر مشهد

شاید در دو قرن پیش که این خانه بنا می شد، کمترکسی گمان می کرد که این بنا روزی تبدیل به یک آثار باستانی ارزشمند درزمانی که خانه های آپارتمانی در سطح شهرها جولان می دهند و جایی برای خانه های حیاط دار نگذاشته، می شود.

خانه توکلی توسط بازرگان معروفی به نام ” کشمشیان” که تاجر خشکبار بوده، ساخته و پس از فوت این بازرگان، خانه به شخص دیگری به نام ” توکلی” فروخته شد و این عمارت سنتی نیز با نام صاحب جدیدش معروف گشت.

خانه توکلی یا خانه جنیان

خانه تاریخی توکلی از خانه های سنتی شهر مشهد

شایعات و افسانه های گوناگون و گاها ترسناکی حول و محور این اثر تاریخی وجود دارد، مردم بومی محله خانه توکلی معتقدند که جنیان در این خانه رفت و امد داشته اند و همین موضوع دلیل متروکه ماندن بنا تا مدت ها بوده است، شاید بتوان گفت: روشنایی بسیار کمی که عمارت دارد و یا تعداد اتاق ها و نوع ساخت خانه که فضاهای پنهان زیادی را دارا است و یا ورود و خروج افراد بسیاری در عمارت، باعث پیدایش چنین تفکری در میان مردم آن منطقه شده است.

معماری خانه توکلی

خانه تاریخی توکلی از خانه های سنتی شهر مشهد

در هر دوره با تغییر آداب و رسوم و خلقیات مردم، معماری و ساختمان سازی نیز تغییر می کرد و معماری بناها نمادی از یک دوره خاص می شد، در دوره قاجار نیز معماری متفاوتی روی کار امد و هنرمندان ایرانی این معماری را به بهترین نحو به کار می گرفتند و بناهای زیبا و دیدنی را می ساختند.

یکی از ویژگی هایی که در ساختن بنا در دوره قاجار مرسوم شد، وجود پله های متعدد به اشکال گوناگون بود، ویژگی که می توان در همه آثار مربوط به دوره قاجار مشاهده کرد.

خانه تاریخی توکلی از خانه های سنتی شهر مشهد

یکی دیگر از مشخصه های معماری دوره قاجار وجود ایوان ها و ستون های گچ بری شده بود که همه این مشخصه ها منجر به شکل گیری بناهای بسیار چشم نواز و شکیل گشت و خانه توکلی هم جزئی از این بناهای شکیل به شمار می رود.

کاشی کاری های چشم نواز و تزیینات آجرها و ایینه کاری هم جزء مشخصه های لاینفک معماری دوره قاجار و خانه تاریخی توکلی می باشد. همچنین نوعی معماری که الهام گرفته از معماری اروپایی می باشد، در این خانه به چشم می خورد.

ایوان های ستوندار

خانه تاریخی توکلی از خانه های سنتی شهر مشهد

با ورود به خانه دو طبقه توکلی بعد از حوضچه زیبا و درختان تنومند و سر به فلک کشیده بنا، این ایوانها و ستونهای عمارت است که جلب توجه می کند.

عمارت که در دو طبقه بنا شده است دارای پنج ستون با تزیینات و گج بری های خلاقانه و بسیار ظریف می باشد که خود به عنوان دانشگاهی، هنر معماری ایران زمین را اموزش و به رخ همگان می کشد.

کاشی کاری های خانه توکلی

خانه تاریخی توکلی از خانه های سنتی شهر مشهد

یکی از مواردی که جلوه خاصی به عمارت توکلی داده کاشی کاری ها و اجر کاری های بنا می باشد که با ظرافت خاصی، اشکال جذابی بر پیکره دیوار ها از درون تا بیرون عمارت طراحی شده است و این معماری قدیمی و البته هنرمندانه مانند ماشین زمان شما را به گذشته و دوره قاجار خواهد برد و صمیمیت و همدلی آن زمان را با گوشت و پوست خود احساس خواهید کرد، همچنین معماری دلپسند عمارت شما را در این همه زیبایی مثال زدنی غرق و مجذوب خود خواهد کرد.

خانه تاریخی توکلی از خانه های سنتی شهر مشهد

کاشی کاری ها در تمام قسمت های بنا خود نمایی می کند، درورودی بنا آیه « انا فتحنا لک فتحا مبینا» و آیه « و ان یکاد» به شکلی زیبا با کاشی های چشم نواز مزین شده است.

شیشه های رنگی مشبک و پنجره های کشویی چوبی که ” ارسی” نام دارد و فضاهای داخلی خانه را از هم جدا کرده از دیگر ویژگی های خاص خانه توکلی می باشد.

موقعیت مکانی خانه توکلی

خانه تاریخی توکلی از خانه های سنتی شهر مشهد

این بنا در کوچه های فرعی خیابان نواب صفوی واقع شده است و خیابان نواب به حرم امام رضا( ع) منتهی می شود. همچنین خانه توکلی در مجاورت یک خانه تاریخی دیگر به نام ” خانه داروغه” قرار دارد که دیدن این اثر قدیمی نیز خالی از لطف نمی باشد.

بازار سنتی مسگر ها نیز نزدیک این عمارت واقع شده و در کل مجموعه ای سنتی و دیدنی را شکل داده است.

خانه تاریخی توکلی از خانه های سنتی شهر مشهد

نتیجه ی این همه هنرمندی به وجود امدن بنایی به غایت دیدنی می باشد که در سال 1384 به ثبت اثار ملی ایران درامده و همچنین در سال های 1389 و 1391 توسط شهرداری مرمت و بازسازی شده است. یکی دیگر از دلایلی که افراد زیادی را به این مکان می کشاند نزدیکی این خانه با حرم امام رضا (ع) می باشد.

آدرس: خراسان رضوی- مشهد- خیابان نواب صفوی، خانه تاریخی توکلی

محصولات سفر

دیدگاه خود را بنویسید