سقانفار کیجا تکیه بابل

شاید برای شما هم این اتفاق افتاده باشد زمانی که به شمال ایران سفر می کنید بعداز چند روز گشت و گذار در سواحل دیدنی و جنگل هایی که قد درختانشان به اسمان رسیده است، به دنبال دیگر جاذبه های متنوع این خطه از سرزمین ایران بگردید، در این مقاله به سراغ جاذبه ای رفته ایم که در ورای دریای سخاوتمند خزر و جنگل ها فوق العاده ی مازندران، در شهر بابل مشغول جلوه گری می باشد، ساختمانی که با اعتقادات عمیق مردمان این بوم و دیار پیوندی نا گسستنی خورده است. سقانفار کیجا تکیه بابل همان موضوع جذاب مقاله ما می باشد که تلفیقی از هنر و هوش مردمان ایران زمین است.

تاریخچه کیجا تکیه بابل

از آنجایی که عشق امام حسین (ع) و اهل بیتشان امیخته با گوشت و پوست تمام ایرانیان است دلیل اصلی ساخت تکایا و مکان های زیبا و عرفانی برای عزاداری های باشکوه می باشد و شهر قدیمی بابل نیز از این قائله مستثنی نبوده و با ساخت بنایی مجلل و باشکوه و به یادگار ماندش برگی دیگر از تاریخ و تمدن ایران رارقم زده است.

کیجا تکیه بابل که در دوره ناصرالدین شاه قاجار در سال 1306و در مرکز محله ” حمزه کلا” بنا و تبدیل به یکی از جاذبه های این محله گشت و طولی نکشید که تبدیل به محلی برای عرض عشق و ارادت عاشقان ابا عبدالله گردید باید گفت که شالوده این بنا با عشق گذارده شده زیرا دو دختر جوان با پول جهیزیه خود این مکان را بنا کرده اند و در سال 1320 این بنا دوباره احیا و بازسازی شده است.

وجه تسمیه و معنی سقانفار کیجا تکیه

اگر شما خواننده گرامی اهل بابل نباشید مطمئنن این واژه ها برایتان کمی مبهم و نامفهوم می باشند، اما باید بگوییم که در پس این واژه ها معانی و داستانی بعضا ناراحت کننده وجود دارد.

داستان این نام گذاری به انجایی بر می گردد که در سال های دور، بیماری مهلک “وبا” کل این منطقه را درگیر مرگ ومیر کرده بود و دو دختر جوان نذر می کنند که برای نابودی این بیماری پول جهزیه خود را صرف ساخت بنایی برای عزاداری امام حسین(ع) نمایند متاسفانه بعداز دو سال هر دو دختر فوت می نمایند و واژه ” کیجا” که در فرهنگ مردم طبرستان معنی دوشیزه می دهد، بر روی این تکیه گذاشته شد و اما واژه ” سقانفار” یا ” سقانپار” و ” سقاتالار” در گویش مردم مازندران به اتاقک ها و آلاچیق های چوبی اطلاق می شود که برای گورستان ها و تکایا و مساجد ساخته می شود.

معماری کیجا تکیه بابل

زمانی که به مشاهده این بنا می آیید قطعا با دنیایی از طرح، نقش، نگارو ظرافت روبرو خواهید شد. نقش هایی که گویی با بازدید کنندگانشان حرف می زنند و دنیایی از زیبایی حیرت انگیز را به همگان هدیه می دهند و انقدر معماری این بنا پیچیده و هنرمندانه می باشد که معرفی همه ی انها شاید در یک مقاله نگنجد.

در ابتدا به سراغ معرفی سقاتالارجزء اصلی تکیه می رویم; ستون های مزین شده در سقانفاراین بنا پایه های ساختمان را محکم و استوار نگه داشته و یکی از عناصر زیبا شناسی این بنا، همین ستون ها می باشند.

تزیینات ستون های سقانفار همگی با اشکال چهار گوش و یا نوار های چوبی زیبا شده اند و سرستون های کنده کاری شده نیز این بنا را شکیل تر کرده است.

سقانفار این تکیه با اشکال گوناگون دیگری از جمله: حکاکی ذکر روی قطعه های چوب و یا اژدهایی با دهان باز به سوی خورشید مزین و این مکان را تبدیل به نشانه هایی از هنر معماری ایرانی کرده است.

از دیگر ابزار ها و معماری های به کار رفته در این بنا می توان به : نال بالای سرستون، پلور، دهان اژدری، پتک، هلا، تخته و تخته پوشاننده سقف بنا اشاره کرد که در رابطه با هرکدام به توضیح مختصری بسنده خواهیم کرد.

نال بالای سرستون:همان گونه که از نامش پیداست به بخشی از بالای سرستون اطلاق می شود که در دورتا دور بنا قرار می گیرد و با تزییناتی از قبیل نقاشی و خطاطی مزین شده است.

پلور: همه ما بارها انها را در معماری خانه های شمالی دیده ایم، “پلور” همان تیر های چوبی قطوراست که شاکله اصلی سقانفار را تشکیل می دهد.

دهان اژدری: سرستون ها که جزئی جدا نشدنی از سقانفار ها به شمار می روند، دارای فرمی به شکل دهان اژدها می باشند که تیر های افقی و عمودی بنا را به هم متصل می نمایند و این گونه معماری برگرفته از معماری اسیای شرقی و کشور چین می باشد.
پتک: ابزاری که درز بین تخته های سقانفار را می پوشاند ” پتک” نام دارد.
هلا: بخشی دیگر از سقانفار “هلا” می باشد که از تیر های چوبی اریب تشکیل شده و بر روی همه انها تخته کوبی انجام می شود.
تخته: تخته نیز وظیفه پوشاندن پلورها را بر عهده دارد.

تخته پوشاننده سقف: این تخته ها همراه با سفال و گالی، سقف سقانفار را می سازند و تخته ها جنسشان از چوب های نازکی است که با نقوشی از جمله: تصاویر گیاهان، حیوانات و نقش های اساطیری مزین شده است.

نقاشی های حک شده بر پیکره بنا: طرح ها و نقاشی های گوناگونی که همگی حامل پیامی از فرهنگ و سنن گذشته می باشند وبعضا بر گرفته از فرهنگ و معماری کشور چین است، بر روی تخته های چوبی تکیه به چشم می خورد.

این نقاشی ها عبارتند از: خورشید، دیو، جبرئیل، بدن انسان با سرهای شغال، سگ، ماهی و پرندگان، مرد قلیان به دست، شکارچی باتفنگ، مالک عذاب، رستم ودیو سفید، دختری که گاو می دوشد، اسرافیل مشغول دمیدن در صور، ماری که به دور مرغی می پیچد و همچنین مرثیه محتشم کاشانی نیز با خطی هنرمندانه و زیبا بر پیکره این بنا نقش بسته است

تمام این اجزا و اشکال روی هم رفته بنایی چهارگوش در دوطبقه را ساخته اند، بنایی که جای جای ان نشانه هایی از هنر خطاطی، منبت کاری، نقاشی و سفال گری به چشم می خورد.

این بنای دوطبقه که در یک طبقه ی آن زنان برای عزاداری گرد هم می ایند و در طبقه دیگر مردان مشغول سوگواری می شوند با یاد و نام حضرت ابوالفضل(ع)که سقای دشت کربلا می باشد ساخته شده و در زیر سقانفار این بنا، زیر تخت و طبقه هم کف می باشد که روی هم رفته تکیه ای چشم نواز را شکل داده است.کارکرد های دیگرسقانفار کیجا تکیه بابل: همان گونه که بیان شد این تکیه با نام امام حسین (ع) و اهل بیت مطهرش بنا شده و به همین علت در گذشته که مردمان روستا از امکانات اب لوله کشی برخوردار نبوده اند در این مکان ظرف بزرگی که حجم فراوان اب را در برمی گرفته قرار داده می شده تا مردم از اب اشامیدنی بنوشند و سیراب گردند.امکانات سقانفار کیجا تکیه بابلاز زمانی که این تکیه علاوه بر کارکرد های متعددش تبدیل به قطب گردشگری نیز گشته امکانات فراوانی از جمله: سرویس بهداشتی، اقامتگاه، رستوران، دسترسی به وسایل نقلیه و بوفه نیز در این مکان تعبیه شده است.