رهبانیت مسیحی از اوایل تاریخ کلیساهای مسیحی گسترش یافت و از نمونه ها و آرمان های کتاب مقدس، از جمله کتب عهد عتیق الگو برداری کرد. در واقع، تمام راهبان مسیحی زاهدانی بودند که به ندرت با افراد دیگر ملاقات می کردند (راهب در زبان یونانی به معنی تنها است).
اما به دلیل سختی های زیاد زندگی انفرادی، بسیاری از راهبان شکست می خوردند، به زندگی گذسته خود باز می گشتند یا از نظر معنوی فریب می خوردند. هرچه تعداد راهبان بیشتر می شد، آنها دور هم جمع شده و سرانجام در کلیساهای مسیحی زندگی کردند.
- صومعه آلکوباکا
صومعه آلکوباکا، صومعه کاتولیک رومی است که در شهر آلکوباکا، مرکز پرتغال، واقع شده است. این صومعه در سال 1153 توسط اولین پادشاه پرتغال، افونسو هنریاک، تاسیس شد و در طول تاریخ پادشاهان پرتغال ارتباط نزدیکی با این صومعه داشتند.
این کلیسا و صومعه اولین بناهای گوتیک پرتغال بودند و به همراه صومعه سانتا کروز در کویمبرا، یکی از مهم ترین صومعه های مسیحی قرون وسطایی در پرتغال محسوب می شدند.
- صومعه سوملا
صومعه سوملا، یک صومعه ارتدکس یونانی است که بر روی دامنه های شیب دار صخره ای رو به دره آلتیندره ترکیه قرار گرفته است. این صومعه در سال 386 میلادی در دوران سلطنت امپراطور روم، تئودوسیوس اول (375 تا 395) بنا شد، افسانه ای درباره این صومعه وجود دارد که طبق آن دو کشیش بعد از کشف نشانه ای از مریم مقدس در غار کوه، شروع به ساخت صومعه در این محل کردند.
در دوران تاریخ، صومعه سوملا چندین دفعه تخریب و مجدد توسط امپراطورهای رومی بازسازی شد. این سازه در قرن سیزدهم به شکل امروزی خود ساخته شد.
- صومعه اوستروگ
صومعه استروگ، صومعه ارتدکس صربستانی است که تقریبا به حالت عمودی در صخره بزرگ استروسکا گردا قرار گرفته است. این صومعه به کلیسای مقدس استروگ اختصاص دارد و از محبوب ترین زیارتگاه های مونته نگرو می باشد.
این کلیسا در قرن هفدهم تاسیس شد، و شکل امروزی آن ناشی از آتش سوزی سال های 1923 تا 1926 است که طی آن بخش عمده این بنا تخریب شد. خوشبختانه، دو کلیسای کوچک موجود در غار باقی ماندند و از مناطق مهم این بنای تاریخی هستند.
- پچرسک لاورا کی یف
پچرسک لاورا کی یف که با نام صومعه غارهای کی یف نیز شناخته می شود، صومعه مسیحی تاریخ ارتدوکس شهر کی یف اوکراین است. از زمان تاسیس لاورا به عنوان صومعه غار در سال 1015، این بنا به عنوان مرکز برجسته مسیحیت ارتدکس شرقی در اروپای شرقی محسوب می شد.
پچرسک لاورا کی یف، شامل سازه های معماری بی شماری است از جمله برج ناقوس بزرگ لاورا، ویژگی برجسته کی یف، و کلیساهای جامع غارهای زیرزمینی و استحکامات دیواری سنگی.
- صومعه گلاتی
صومعه گلاتی یک مجموعه رهبانی در جورجیای غربی است. این مجموعه شامل، کلیسای مریم مقدس که در سال 1106 توسط دیوید پادشاه جورجیا تاسیس شد و کلیساهای قرن سیزدهم سنت جورج و سنت نیکلاس می باشد. برای مدت طولانی، صومعه گلاتی یکی از مهم ترین مراکز فرهنگی و فکری جورجیا محسوب می شد.
این صومعه دارای آکادمی است که برخی از شناخته شده ترین دانشمندان، فیلسوفان و متکلمان جورجیا را استخدام کرده است.
- کوه آتوس
کوه آتوس، کوهستان و شبه جزیره ای در شمال یونان است. این شبه جزیره شرقی ترین بخش شبه جزیره بزرگتر هالکیدیکی می باشد و 1400 راهبه در 20 صومعه ارتدکس شرقی این شبه جزیره زندگی می کنند.
این شبه جزیره ایالتی مستقل تحت حاکمیت یونان است که ورود به آن به شدت کنترل شده و فقط با قایق قابل دسترسی است. تنها مردها اجازه ورود به کوه آتوس را داشته و فقط راهبان مرد می توانند در آنجا زندگی کنند.
از 20 صومعه یکی روسی، یکی بلغاری، یکی صربستانی و بقیه یونانی اند. همچنین جامعه زاهدان مسیحی بلغاری و رومانیایی در این کوه زندگی و از قانون رهبانیت (به نام اسکتا) پیروی می کنند. صومعه های خارجی و قانون اسکتا توسط کشورهای مربوطه حمایت می شوند.
- صومعه ریلا
صومعه سنت ایوان ریلا که بیشتر به نام صومعه ریلا شناخته شده است، بزرگترین و معروف ترین صومعه ارتدکس شرقی در بلغارستان می باشد. این صومعه در کوه های شمال غربی ریلا در دره عمیق رودخانه ریلسکا واقع شده است. در گذشته تصور می شد که این صومعه توسط زاهد سنت ایوان ریلا، کسی که نام او بر روی صومعه گذاشته شده، و در زمان حکومت تزار پیتر اول (927 تا 968) تاسیس شد.
در حقیقت این زاهد بدون هیچ دارایی در نزدیکی محل تاسیس صومعه زندگی می کرد، و این مجموعه توسط دانش آموزان راهب که برای کسب دانش به کوه آمده بودند، ساخته شد.
- صومعه سنت کاترین
صومعه سنت کاترین در شبه جزیره سینای مصر، و در دهانه دره ای در دامنه کوه سینا قرار دارد. این صومعه ارتدکس قدیمی ترین صومعه مسیحی دنیا است اگرچه صومعه سنت آنتونی که در دریای سرخ صحرای جنوب قاهره قرار گرفته نیز مدعی این عنوان است. این صومعه به دستور امپراطور روم شرقی، جاستینین اول ( سلطنت از سال 527 تا 565)، در محلی که قرار بود حضرت موسی سرزمین سوخته را ببیند، ساخته شد.
در کتابخانه صومعه دومین مجموعه از رمزنگاری ها و دست نوشته های اولیه نگهداری می شود که تعداد آنها از تعداد نسخه های کتابخانه واتیکان بیشتر است.
- ال اسکوریال (گورستان)
صومعه شناخته شده سان لورنزو دی ال اسکوریال ( به طور خلاصه ال اسکوریال)، در دامنه کوه سیرا دو گواداراما اسپانیا واقع شده و مرکز سیاسی امپراطوری اسپانیا در زمان حکومت فیلیپ دوم محسوب می شد. فیلیپ در سال 1559، خوان باتیستا د تولدو را به عنوان معمار این بنا منصوب کرد.
خوان باتیستا بیشتر زندگی حرفه ای خود را در روم گذرانده بود و در آنجا روی کلیسای سنت پیتر کار می کرد. خوان باتیستا و فیلیپ ال اسکوریال را به عنوان یادبود نقش اسپانیا در مرکز جهان مسیحی طراحی کردند. امروزه این کلیسا یکی از مکان های سلطنتی اسپانیا است و به عنوان یک مدرسه، موزه، کاخ سلطنتی و صومعه استفاده می شود.
- متئورا
متئورا (معلق در هوا) یکی از بزرگترین و مهم ترین مجموعه صومعه های ارتدکس شرقی یونان است و پس از آن کوه آتوس قرار دارد. شش صومعه مسیحی در ستون های صخره سنگی یوانا مرکزی ساخته شدند. در قرن چهاردهم، آتاناسیوس کوئینوویت از کوه آتوس صومعه بزرگ مئوترا را در صخره ای عظیم ساخت.
مکان صومعه برای راهبان مناسب بود؛ آنها از تحولات سیاسی در امان بودند و کنترل کامل ورود به صومعه ها در اختیار آنان بود. دسترسی به صومعه ها بسیار دشوار بود و به نردبان های طولانی به هم چسبیده و یا شبکه های بزرگی که برای حمل و نقل مردم و کالاها استفاده می شد، نیاز داشت. ورود به صومعه نیاز به ایمان کامل داشت، طناب ها فقط زمانی تعویض می شدند که خدا به آنها اجازه شکستن می داد.
