ارگ راین (قلعه راین ) یکی از بزرگترین بناهای خشتی جهان است. این بنای تاریخی بزرگ با مساحتی بیش از بیست و دو هزار مترمربع، دومین بنای خشتی بزرگ جهان بعد از ارگ بم است که هرساله میزبان هزاران گردشگر داخلی و خارجی است.
ارگ راین در جنوب غربی شهر کنونی راین در استان کرمان ایران قرار دارد. این بنای خشتی تا حدودی به ارگ تاریخی بم شبیهاست و بر بالای تپهای قرار دارد.
ارگ راین یک از دژهای فرمانروایی میرزا حسین خان(راینی)بوده که در زمان نادر شاه افشار و پسر او محمد علی خان در زمان زندیه بودهاست. این ارگ پس از سرنگونی زندیه به دست آغا محمد خان قاجار جای زندگی نوادگان میرزا حسین خان نامی به میرحسینی بوده که هنوز گروهی از انان در این شهر و بیشترشان در شهر کرمان باشنده هستند.فرمانروایی پدر و پسر در این ولایت نشان از رخنه و محبوبیت آنان در این سرزمین دارد.تا انجا که این ارگ در بسیاری از منابع با نام ارگ میرزا حسین خان نامیده شدهاست.
دومین بنای خشتی جهان
ارگ راین یکی از مهمترین آثار تاریخی کهن راین است و بر موجودیت راین قبل از اسلام مهر تأیید مینهد. گفته میشود قدمت آن به دوره ساسانیان بر میگردد. در تاریخ کرمان، از قلعه راین در قرن اول ه.ق نام برده شدهاست. قلعههایی با قدمت و سابقه بیشتر در این محل وجود داشته که بر اثر حوادث طبیعی از بین رفتهاند.
قلعه راین تقریبا مربع شکل است و چند برج آن را احاطه کرده. حصاری که در اطراف قلعه کشیده شده است بیش از 10 متر ارتفاع دارد و تنها ورودی ارگ از قسمت شرقی آن است که با سردری بزرگ به محوطه داخلی راه دارد. این ارگ با این دید طراحی شده است که ورود به داخل ارگ را برای دشمنان تقریبا غیر ممکن کند. این بنا از قسمتهای مختلفی همچون بارانداز، سرباز خانه، ساختمان قرنطینه، مکتبخانه، مسجد و انبار ساخته شده و چندین برج دیدهبانی بر اطراف و اکناف این قلعه تسلط داشتهاند، به گونهای که از این قلعه به ارگی تسخیر ناپذیر یاد میکنند.
درون این ارگ همچنین عناصری همانند بازار، اصطبلهای زمستانی و تابستانی، زورخانه، اعیان نشین و عام نشین وجود دارد. در قسمت حکومتی خانه، اعیان و خوش نشینان واقع شده است.
در نحوه ساخت و معماری و مصالح به کار رفته بین این قسمت با قسمت عامه نشین تفاوت محسوسی وجود دارد. باتوجه به اسناد و مدارک موجود این ارگ تا 150 سال قبل نیز قابل سکونت بوده است.
