قلعه علی بیگ در نوار مرزی ارس و در دل منطقه بکر و زیبای کمتال (کنتال – کمتال) واقع شده است. قلعه در منطقه حفاظت شده قرار دارد و گفته می‌شود وقتی در زمان فتحعلی شاه قاجار، منطقه خاروانا توسط روس ها اشغال شد شخصی به نام علی بیگ از اهالی خاروانا این قلعه را تعمیر کرد و با همراهانش در آنجا مخفی شد تا با روس ها مقابله کند.
در حال حاضر طایفه‌ای تحت عنوان علی بیگلو یا علی بگلو در شهر خاروانا زندگی می‌کنند که گفته می‌شود از نوادگان علی بیگ هستند.
این قلعه در محدوده شهر خاروانا واقع در دیزمار ارسباران و در دامنه کوه پرآوازه کمتال یا کامتال واقع شده که مسیرش جیب رو بوده و در منطقه حفاظت شده قرار دارد.
گفته می‌شود وقتی در زمان فتحعلی شاه قاجار خاروانا توسط روسها اشغال شد شخصی بنام علی بیگ از اهالی خاروانا این قلعه را تعمیر کرده و در منطقه به روسها ضربه می‌زده و با همراهانش در آنجا مخفی می‌شده است.
در حال حاضر طایفه‌ای تحت عنوان علی بیگلو یا علی بگلو در شهر خاروانا زندگی می‌کنند که گفته می‌شود از نوادگان علی بیگ میباشد.
در غربی ترین نقطه کوهستانی قراداغ یا ارسباران و در یکی از جالب ترین مناطق دیدنی آذربایجان در ساحل جنوبی رود ارس و در میان کوهستان زیبا و کم نظیر و سر بفلک کشیده کامتال (کمتال) دربلندترین نقطه اش بنام ( بزداش) قلعه معروف و قدیمی و تاریخی آذربایجان را در خود جای داده است که در میان مردم و علاقمندان به طبیعت و تاریخ آذربایجان بنام علی بیک قلعه سی یا قلعه علی بیک معروف میباشد .
به عقیده اکثر محققان و قلعه شناسان ,قلعه علی بیک یکی از ۵۵ قلعه ها و استحکامات بابک خرم دین دلاور آذربایجان بوده است که در نبر خود با اعراب و سربازان خلفای ستمگر عباسی از این قلعه و استحکامات آن ,استفاده نظامی کرده و و یکی از پادگالن های مهم بابک محسوب شده است .
فاصله قلعه علی بیک به ارتفاع ۱۵۰۰ متر و کوهستان کامتال از تبریز ۲۲۲ کیلومتر , از مرند ۱۴۷ و از هادیشهر ۸۲ کیلومتر است و مسافت آن از روستای دستجرد ۱۲ کیلومتر می باشد.
علی بیک رهبری مبارزات مردم قسمتی از قفقاز را بر علیه دولت تزاری روس و ظلم و ستم امپراطوران آن زمان بعهده داشته است . آنچه مسلم است علی بیک شخص راه زن و دزد نبوده است .
سبک بنا و نوع معماری قلعه علی بیک تا حدودی شبیه قلعه بابک و قلعه قهقهه و آوارسین است. ارتفاع قله در بلندترین نقطه کوهستان کانتل بنام (بزداش) ۲۱۵۰ متر از سطح دریا بوده و از دامنه و از دره پتک لی (محل کندو عسل) در حدود ۹۵۰ متر می باشد .
معروف ترین دره کامتال بنام پتک لی دره ای است که علاوه بر کارگذاشتن کندوهای عسل توسط مردم محل عسل طبیعی در شکاف سنگ ها و سخره های کوهستانی از گلهای معطر کوهستانی تولید می شود که معروفیت خاص دارد .
قلعه علی بیگ در منطقه حفاظت شده کیامکی و در دل منطقه بکر و زیبای کمتال واقع شده است . پتک لی دره سی ( دره کندو ) مسیر مشرف به قلعه است که از دو سمت خروانق و سیه رود به قلعه راه دارد .
وجود گونه ای از گلهای لاله که مخصوص کوه کمتال است به وفور در این منطقه رشد می کند و اهالی این منطقه کندوهای زنبور عسل را در فصول مناسب سال به این دره می آورند البته آنها را در داخل اتاقک های روباز قرار می دهند تا کندوها از دست خرسها در امان باشند … دره پتک لی دارای دیواره های بلند سنگی و فرسایشی بوده که در اثر سیل های شدید در طول تاریخ مناظر بکر و طبیعی بسیار زیبایی ایجاد شده است.
مسیر دسترسی به قلعه علی بیگ
مسیر دسترسی به این قلعه را باید با جیپ طی کنید و در تمام گشت و گذارتان در منطقه باید مجهز به امکانات صخره نوردی و کوه نوردی حرفه ای باشید.
به عقیده اکثر محققان و قلعه شناسان قلعه علی بیک یکی از ۵۵ قلعه ها و استحکامات بابک خرم دین بوده است که در نبر خود با سربازان خلفای ستمگر عباسی از این قلعه و استحکامات آن استفاده نظامی کرده است.
فاصله قلعه علی بیک و کوهستان کامتال از تبریز ۲۲۲کیلومتر، از مرند ۱۴۷ و از هادی شهر ۸۲کیلومتر است و مسافت آن از روستای دستجرد ۱۲کیلومتر است.
