ده آباد روستایی در ۲۵ کیلومتری شمال نطنز است که در حاشیه کویر و سر راه بادرود و ابوزیدآباد و کاشان واقع است . از لحاظ تقسیمات کشوری جزو شهرستان نطنز بوده و در بخش امامزاده بادرود قرار دارد .
روستا ده آباد بر روی طول جغرافیایی ۵۱ درجه و ۵۶ دقیقه و عرض جغرافیایی ۳۳ درجه و ۴۳ دقیقه قرار گرفته است و در شیبی بسیار ملایم واقع است معماری روستا اغلب قدیمی است و بیشتر خانه ها دارای ورودی دالان مانند هستند.
مصالح ساختمانی روستا در گذشته خشت و گل بوده و اکنون آجر و آهن و سیمان است مطابق با سرشماری خانه بهداشت ، روستا بیش از ۴۱۰ خانوار و ۱۸۰۰ نفر جمعیّت دارد شغل بیشتر مردم کشاورزی و دامداری است و بیش از ۱۵۰ خانوار نیز از طریق اشتغال در ادارات دولتی و کارخانه ی ریسندگی ده آباد و کارگاه ها و کارخانجات مستقر در شهرستان امرار معاش میکنند .
در خصوص وجه تسمیه این روستا گویند در قدیم دارالعباد یا قریه‌العباد بوده که به معنای خانه عبادت و راز و نیاز شمرده می‌شده. «البته در دوران پس از اسلام تا اواخر دوره قاجار به این نام خوانده شده‌است»
وجود قلعهٔ بزرگ سه‌طبقه و منازل تاریخی و سنگ قبری متعلق به دوران صفویه و حسینیه مرکزی که نقاشیهای از واقعه کربلا در سقف آن به تصویر کشیده شده نشان از قدمت این دیار می‌باشد. (نقاشیهای سقفی دوران صفویه این حسینیه در باز سازی‌های دوره پهلویه اول و دوم از بین رفته‌است و هم‌اکنون چیزی از آن باقی نمانده)
قلعه اصلی ده آباد که هم‌اکنون وجود دارد بر پایه‌های قلعه چند هزار ساله قبلی ساخته شده‌است که در دوران قاجار توسط یکی از یاغیان آن زمان به نام (ماشاالله خان کاشی ملقب به سردار کاشی) و به طمع یافتن گنج‌های قدیمی تخریب گردید و مجدد باز سازی شد.
گویش بیش از ۸۰ درصد جمعیّت ، ده آبادی است و بقیّه نیز به زبان فارسی محلّی سخن میگویند و همین عامل سبب تاثیرگذاری بر این گویش و تاثیرپذیری فارسی محلّی از گویش ده آبادی شده است .
” ده آباد ” از جمله روستاهایی است که قدمت آن به قبل از اسلام میرسد . قدیمی ترین مأخذی که از دهآباد نام برده دیوان ” سیّد ابوالرضا راوندی ” مربوط به اوایل قرن ششم هجری است. ”
سیّد ابوالرضا راوندی ” در این مأخذ از ده آباد با نام ” قریه عبّاد ” یاد کرده است . ده آباد ، مانند بسیاری از شهرها و روستاهای دیگر ایران در گذشته گویش مخصوص به خود داشته . این گویش تا حدودی تحت تاثیر فارسی قرار گرفته و به تدریج مفردات و ترکیبات فارسی در آن راه یافته است .
