1 – شهر باستانی بیشاپور
شهر باستانی بیشاپور در استان فارس و در شهرستان کازرون واقع شده است. این شهر در زمان ساسانیان به دستور شاپور اول پادشاه ساسانی ساخته شده و معمار آن فردی به نام آپاسای از اهالی سوریه آن زمان بوده است، در این شهر بخش‌های مختلفی وجود دارد مانند حجاری‌های عصر ساسانی، معبد آناهیتا یا همان الهه آب، جایگاه نذورات، تالار تشریفات و سایر قسمت‌ها.
شاپور اول پس از پیروزی بر والرین امپراتور روم دستور ساخت این شهر را در ناحیه‌ای خوش آب و هوا که بر سر راه تخت‌جمشید به تیسفون بوده است را صادر کرده، در کنار شهر تاریخی بیشاپور و در مجاور دره چوگان حجاری‌های زیبایی بر دو طرف تنگ چوگان انجام گردیده است که شامل شش نقش‌برجسته می‌باشد، این نقش‌برجسته‌ها هرکدام بیانگر داستانی مخصوص به خود می‌باشد که سه نقش آن بیانگر پیروزی شاپور بر والرین امپراتور روم است و سه نقش دیگر مربوط به پیروزی بهرام دوم بر یاغیان، پیروزی شاپور دوم بر شورشیان و تاج‌گذاری بهرام اول از اهورامزدا.
معبد آناهیتا که در شهر بیشاپور ساخته شده است در کنار خیابان شرقی – غربی که از مرکز شهر می‌گذرد و خیابان شمالی – جنوبی را قطع می‌کند واقع شده است. معبد آناهیتا یا همان الهه آب جایی بوده برای نذورات و انجام مناسک مذهبی شاهان ساسانی که برای رضایت خاطر اهورامزدا و جلب‌توجه مردم انجام می‌گردیده است.
2 – حافظیه
خوشا شیراز و وضع بی‌مثالش، خداوندا نگهدار از زوالش
خواجه شمس‌الدین محمد شیرازی ملقب به حافظ شیرازی در سال ۷۲۷ هجری قمری متولد و در سال ۷۹۲ هجری قمری از دنیا رفت به دلیل الهام گرفتن اشعارش از آیات قرآن به لسان‌الغیب مشهور بود. از دیگر عناوین و القاب خواجه حافظ می‌توان به ترجمان الاسرار، لسان العرفا و ناظم العلیا اشاره کرد او در قرن هشتم هجری قمری در شیراز زندگی کرده است. قالب شعرهای او غزل است و از مهم‌ترین تأثیرگذاران بر شاعران زبان فارسی بعد از خود به شمار می‌آید.
حافظ در زمان حکومت فرمانروایی آل اینجو، مظفریان و تیموریان زندگی می‌کرده و اشعار وی به دگرگونی‌های معنایی معروف است، به طوری که سبک غزل او را پریشانی نام نهاده‌اند. این پریشانی بدین معناست که هر بیت موضوعی جداگانه از بیت دیگر را معنا می‌کند که در ظاهر به نظر می‌رسد اشعار در ابیات مختلف دارای معانی مختلف هستند ولی شاید این‌چنین نباشد.
حافظ از صوفیان و درویشان سخنان بسیاری گفته است ولیکن خود در زمره آنها نبوده است. آرامگاه حافظ در طول زمان چندین بار مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است و آرامگاه کنونی‌اش در دوره پهلوی بین سال‌های 1314 تا 1317 شمسی بر مقبره‌اش بنا نهاده شده است، هم‌اکنون مقبره حافظ در شیراز مقصد زیارت عموم مردم ایران می‌باشد.
3 – باغ ارم
باغ ارم شیراز یک باغ گیاه‌شناسی بسیار زیبا با تنوع گیاهان مختلف و غالباً کمیاب می‌باشد این باغ دارای قدمت چندصدساله بوده و در قدیم به فردی به نام نصیرالملک شیرازی تعلق داشته است در وسط این باغ عمارتی بسیار باشکوه بنا شده است که بر بالای نمای این ساختمان و بر روی کاشی‌های رنگی نقوش مختلفی هک شده است و هرکدام از این نقوش مربوط به یک داستان تاریخی می‌باشد.
در وسط آن یک تصویر از ناصرالدین‌شاه قاجار بر روی اسبی سفید و نیمتاجی در جلو کلاه بر سر به تصویر کشیده شده است. بالای تصویر ناصرالدین‌شاه، جلوس سلیمان نبی و بلقیس همسر او بر روی تخت نشان‌داده‌شده و در پشت سر آنها نیز دیوهایی با دو شاخ و در مقابل آنها تصویر فیل و شتر و اسب و سایر حیوانات دیگر وجود دارد که این صحنه حکایت سلیمان نبی و ملکه صبا است، در سمت راست نقش ناصرالدین‌شاه، صحنه‌هایی از قصه عاشقانه شیرین و خسرو را می‌توان مشاهده کرد.
در کاشی‌کاری سمت چپ تصویر ناصرالدین‌شاه، مجلس دعوت زلیخا و زنان مصر از یوسف است که هر یک از آنها در حال پوست گرفتن ترنج بوده و زلیخا نیز در بالای مجلس جلوس کرده است، درحالی‌که زیبایی یوسف را به تماشا نشسته‌اند به‌جای ترنج، انگشتان خود را بریده‌اند.
از نقش و نگارهای عمارت که بگذریم مهم‌ترین نقطه در باغ ارم که آن را معروف کرده است وجود سروناز در این باغ می‌باشد، این سروناز که در اشعار شعرا از آن به نماد زیبایی و تعادل اندام معشوق یاد شده است بلندترین و مرتفع‌ترین سرو شیراز می‌باشد، بازدید از این باغ در همه فصول لذت بخش است ولی که پیشنهاد ما برای بازدید از این باغ در فصل اردیبهشت که بهترین و معتدل‌ترین فصل برای شکوفایی گل‌ها و گیاهان در شیراز است می‌باشد.
4 – نقش‌رستم و نقش رجب
در نزدیکی تخت‌جمشید یکی از شاهکارهای بزرگ تاریخی به نام نقش‌رستم و نقش رجب وجود دارد. در مجموعه نقش‌رستم تعدادی قبر که بر بالای کوه صخره‌ای واقع شده است را مشاهده خواهید کرد و بنا به اعتقاد باستان‌شناسان این قبور به ترتیب از چپ به راست متعلق به داریوش دوم، اردشیر اول، داریوش اول و خشایارشا اول می‌باشد.
از پایین که به بالای صخره‌ها و به محل این مقبره‌ها نگاه می‌کنیم داخل آن پیدا نمی‌باشد ولی گفته شده که دارای چندین اتاق برای دفن استخوان‌های مردگان وجود دارد. در کنار این صخره‌ها نقوش برجسته ساسانی را خواهید دید که موضوعات مختلفی را به تصویر کشیده‌اند، موضوعاتی از قبیل فتوحات در جنگ‌ها، مراسم سلطنتی و مذهبی. در مقابل این نقش‌برجسته‌ها در نقش‌رستم، یک عمارت مکعبی شکل را مشاهده خواهید کرد که به کعبه زرتشت معروف است، باستان‌شناسان و مورخین در قدیم بر این باور بوده‌اند که این بنا آتشگاهی متعلق به هخامنشیان بوده است، اما امروزه باستان‌شناسان معتقدند که از این ساختمان برای محلی برای نگهداری اسناد استفاده می‌شده است.
در کنار نقش‌رستم به فاصله اندکی از آن نقش رجب واقع شده است، در محوطه آن چهار نقش‌برجسته مربوط به دوره ساسانیان وجود دارد که اولین نقش مربوط به اردشیر بابکان، دومین نقش مربوط به قائم‌مقام اردشیر یعنی شاپور اول، سومین نقش تاج‌گذاری شاپور اول و چهارمین مربوط به کرتیر یا موبد موبدان می‌باشد. لازم به ذکر است که مجموعه نقش‌رستم جزء کاندیداهای یونسکو بوده است.
5 – تنگ رغز
تنگ رغز واقع در استان فارس و در نزدیکی شهر داراب می‌باشد این تنگ به دلیل زیبایی‌های خاص و منحصربه‌فردی که دارد به عروس تنگ‌های ایران معروف است و یکی از مقصدهای مهم طبیعت‌گردی مخصوصاً در فصول گرم سال می‌باشد.
این منطقه در ۳۰ کیلومتری شمال غربی شهر داراب و در نزدیکی روستای رقز قرار دارد اگر بخواهیم بیشتر در مورد لوکیشن این نقطه اطلاع داشته باشیم، باید بدانیم که این تنگه در منطقه حسن‌آباد در جنوب شرقی استان فارس واقع شده که از شمال به شهرستان‌های نی‌ریز و استهبان از غرب به شهرستان فسا از جنوب به شهرستان زرین‌دشت و لار و از شرق به استان هرمزگان مجاور می‌شود.
اگر از مسیر دسترسی به تنگ رغز بخواهیم بگوییم ابتدا باید خود را به منطقه‌ای که ذکر شد برسانید، سپس به گردنه دراکو ای می‌رسیم که مسیر خاکی شروع می‌شود، با استفاده از وسایل نقلیه‌ای که وجود دارد و پس از طی‌کردن دو ساعت مسیر با وسیله نقلیه به پایان می‌رسد و ابتدای پیاده‌روی شروع می‌شود، در ابتدا به چشم بیدک می‌رسیم ادامه مسیر شیب تندی ندارد ولی به‌مرور شیب بیشتر می‌شود و باید ازروی سنگ‌ها و سخره‌های بزرگ رد شویم، تا به چشمه برسیم، آبی که در این تنگه جریان دارد از چشمه‌ای که از جنگل بیرون می‌آید جاری شده و در طول مسیر در یک دره حرکت می‌کند.
در حدود شصت حوضچه بسیار دیدنی و تعدادی آبشار و آبگیر کوچک و بزرگ در مسیر خواهید دید، حوضچه‌های این تنگه عمقی بین ۶ تا ۲۰ متر دارند و طول آنها نیز گاهی به ۱۰۰ متر نیز می‌رسد.
6 – تخت‌جمشید
تخت‌جمشید یا پارسه یا پرسپولیس، نام یکی از شهرهای قدیمی و باستانی ایران است و شکوه و عظمت امپراتوری هخامنشیان را به رخ می‌کشد. این شهر در شمال استان فارس و ۵۷ کیلومتری شیراز و در نزدیکی شهرستان مرودشت واقع شده است، تخت‌جمشید در فهرست سازمان یونسکو به ثبت رسیده است و از افتخارات تاریخی و فرهنگی سرزمینمان ایران می‌باشد.
ساخت تخت‌جمشید در زمان داریوش بزرگ شروع گردید و پس از او پسرش خشایارشا و نوه‌اش اردشیر یکم با افزودن بناهای دیگر این مجموعه را توسعه دادند بیشترین اطلاعاتی که در مورد تاریخچه هخامنشیان و فرهنگ آنها به دست ما رسیده است، ازروی سنگ‌نوشته‌ها و گل نوشته‌هایی است که در این مجموعه بر روی دیواره‌ها و لوحه‌های آن حکاکی گردیده است.
تخت‌جمشید دارای قسمت‌های مختلفی از جمله دروازه ملل، خزانه، کاخ تچر، کاخ شورا، کاخ صد ستون، کاخ هدیش، کاخ ملکه و موزه می‌باشد. در بین مورخان و باستان‌شناسان معروف است که تخت‌جمشید به دست اسکندر مقدونی در ۳۳۰ سال قبل از میلاد مسیح به آتش کشیده و تمام بناهای آن به‌صورت ویرانه درآمده است. اولین کاوش‌های باستان‌شناسی در تخت‌جمشید توسط ارنست آلمانی در سال ۱۹۳۱ تحت‌نظر رضاشاه صورت گرفت، وی به‌وسیله مؤسسه خاورشناسی دانشگاه شیکاگو فرستاده شده بود و نتیجه کاوش‌های وی هنوز در این مؤسسه نگهداری می‌شود، هرتزفلد معتقد بود علت بنای تخت‌جمشید نیاز به مکانی شاهانه و پرشکوه برای نمادی از امپراطوری پارس و همچنین مکانی برای جشن‌ها و وقایع خاص به‌خصوص نوروز بوده است.
7 – شاه‌چراغ
شاه‌چراغ یا همان سید میر احمد بن موسی الکاظم یکی از هفده برادران حضرت امام رضا علیه‌السلام است که پس از هجرت امام رضا (ع) به طوس، ایشان نیز برای حضور در کنار امام رضا (ع) به ایران سفر کردند ولیکن توسط خلیفه وقت در شیراز به شهادت رسیدند.
حضرت احمد بن موسی برادر بزرگ‌تر امام رضا بودند و در نزد پدرشان امام موسی کاظم (ع) از مقام و احترام خاصی بهره‌مند بودند. نوشته‌اند که حضرت شاه‌چراغ مردی کریم، بزرگوار، زاهد و جلیل و قدر بود و به دلیل علاقه‌ای که امام موسی کاظم (ع) به ایشان داشت ملکی را به ایشان هدیه نمود که بعدها حضرت شاه‌چراغ (ع) آن را فروخت و با هزینه آن هزار برده را آزاد کرد.
ماجرای شهادت شاه‌چراغ را این‌گونه روایت کرده‌اند که قتلغ خان، سربازان را به پناهگاه ایشان هدایت کرده و مبارزه‌ای بین سربازان و آن حضرت درگرفته و به دلیل اینکه سربازان نتوانستند از عهده مبارزه با ایشان برآیند دیوار پشت خانه را خراب کرده و به داخل خانه نفوذ کردند و از پشت سر با شمشیر بر فرق مبارک آن حضرت ضربه زدند و سپس خانه را بر بدن ایشان ویران کردند.
در طول سال‌های مختلف بارها افراد گوناگون بر روی آرامگاه ایشان بناهای مختلفی را بنا کردند، از جمله مادر شاه شیخ ابواسحاق اینجو، پادشاه فارس اقدامات خوبی بر بارگاه ایشان انجام داد و نسبت به بهسازی آن در عرض پنج سال از سال ۷۴۵ تا ۷۵۰ هجری قمری اقدام نمود.
همچنین در کنار آرامگاه مدرسه‌ای بررسی بنا نمود و تعداد زیادی از دکان‌های بازار نزدیک حرم و املاک میمند فارس را وقف بر این آستان نمود، از سال ۱۳۶۰ خورشیدی با حکمی از سوی حضرت امام خمینی (ره)، سید محمدمهدی دستغیب به تولیت آستان مقدس احمدی و محمدی منسوب شد و در این مدت توسعه و بازسازی‌های مداوم در آرامگاه و اطراف آن تاکنون ادامه داشته است.
8 – مسجد وکیل
از بناهای زیبایی که در مجموعه زندیه به دستور کریم‌خان زند ساخته شد می‌توان به مسجد وکیل اشاره کرد این مسجد تنها مسجد اصلی شهر در آن دوره بوده است که از اواخر زندیه تا به امروز باقی‌مانده است. در کنار در ورودی به سمت شمال و جنوب یک حیاط با عظمت که اطراف آن با شاه‌نشین و هشتی‌های کاشی‌کاری شده مزین شده، می‌باشد و یک شبستان مخصوص نمازگزاران که دارای چهل و هشت ستون مارپیچ می‌باشد.
در داخل این صحنه مهرابی از سنگ مرمر یک‌تکه ساخته شده است که از آذربایجان به این مکان آورده شده است. در وسط حیاط این مسجد یک عدد حوض مستطیل شکل جهت وضو و شستن دست و صورت برای نمازگزاران ساخته شده است. شبستان این مسجد در حدود پنج هزار مترمربع است و در سمت شمال مسجد به بلندی وجود دارد که به طاق مروارید معروف است و اطراف این طاق با قلم درشت و خط ثلث زیبا یکی از سوره‌های قران به‌صورت هلالی نوشته شده است
تا چند دهه اخیر از این مسجد برای برقراری نمازهای جمعه استفاده می‌گردید ولی اکنون به‌عنوان یک سایت تاریخی و گردشگری صرفاً برای بازدید علاقه‌مندان و گردشگران می‌باشد.
9 – حمام وکیل
یکی دیگر از بناهای مجموعه زندیه که توسط کریم‌خان زند، دستور ساخت آن داده شده استحمام وکیل می‌باشد، این حمام هم از لحاظ معماری و محاسبات علمی قابل‌توجه بوده و هم به لحاظ زیبایی و جلوه حرف اول را می‌زند، اگر از معماری مهندسی بخواهیم بگوییم می‌توان به ورودی حمام که کوچک در نظر گرفته شده و با زاویه خواص و پس از طی این مسیر در یک دالان به محوطه رخت‌کن می‌رسد، می‌توان اشاره کرد.
این زاویه ورودی مسافت دالان باعث می‌شود که هوای سرد به یکباره وارد حمام گرم نشود و باعث اذیت شدن افراد داخل حمام نگردد، همچنین افرادی که از محیط گرم حمام به بیرون می‌روند، به‌یک‌باره در معرض هوای سرد قرار نمی‌گیرند. از دیگر مشخصات این حمام می‌توان به جلوه فرهنگی و زیبایی آن اشاره کرد چنانچه در سقف‌های این حمام نگاه کنید چندین نقش را بر آن خواهید دید که هرکدام از آنها قصه‌های بسیار زیبا را از فرهنگ و سنت و مذهب مردمان ایران بیان می‌کند.
همچنین لازم به ذکر است که این بنا هرچند که به‌عنوان حمام شناخته می‌شود لیکن از آن برای بسیاری از امور اجتماعی دیگر مانند اصلاح موی، سر تجارت و کسب، عقد کردن، دندان کشیدن و برخی دیگر از فعالیت‌های اجتماعی استفاده می‌شده است.
10 – آبشار مارگون
آبشار مارگون در ۱۵۱ کیلومتری شیراز واقع شده است. این آبشار در ارتفاع ۲۲۰۰ متری از سطح دریا قرار دارد و در نزدیکی شهرستان سپیدان قرار دارد. ارتفاع این آبشار هفتاد متر و عرض آن در حدود یک‌صد متر می‌باشد و همین مختصات باعث شده که آن را یکی از باشکوه‌ترین آبشارهای ایران بدانند. اگر قصد مسافرت به این منطقه گردشگری را دارید باید در ساعات ابتدایی صبح به این منطقه بروید زیرا به دلیل کم عرض بودن جاده دسترسی، پارکینگ و پارک کردن خودرو در این منطقه به‌آسانی میسر نیست.
به دلیل نوع آب‌وهوای این منطقه و همچنین مرتفع بودن آن در فصول سرد سال قندیل‌هایی از یخ در کنار این آبشار مشاهده می‌شود برخلاف بیشتر آبشارهای ایران راه رسیدن به آبشار مارگون آسان می‌باشد. تا مسافت ۸۰۰ متر مانده به آبشار را می‌توان با وسیله نقلیه طی طریق کرد و بعد از آن باید پیاده تا خود آبشار مسیر را ادامه دهید.
