حرم مطهر رضوی هر روزه، میزبان خیل عظیم زائران داخلی و خارجی است که از جای‌جای این کره خاکی برای عرض ارادت به پیشگاه امام رئوف(ع)، مهمان صحن و سرای حرم مطهر رضوی می‌شوند.
در بین شمار کثیر این زائران شیفته حضرت علی‌بن‌موسی‌‌الرضا(ع)، کم نیستند عاشقانی که آثار نفیس خود را وقف روضه رضویه می‌کنند. اشیای ارزشمندی که گاه میراث خانوادگی و یا هنر دست‌شان است.
اگر قصد سفر به مشهد را دارید پیشنهاد ما برای شما برای گردش فرهنگی قطعا موزه مرکزی و دیگر موزه های آستان قدس رضوی می باشد که خوشبختانه دسترسی به آن نیز بسیار آسان است.
موزه‌های آستان قدس رضوی یکی از مجموعه‌های بزرگ موزه‌ای در ایران است که بناهای تاریخی آن جلوه گر شش قرن تزئینات و معماری دوره اسلامی و اشیای تاریخی آن نشان دهنده انواع هنرها و صنایع دستی ساخته شده طی ده قرن گذشته می‌باشد.
تاریخچه ساخت موزه امام رضا
پس از تصمیم گیری برای ساخت بنایی برای موزه آستان قدس رضوی، نقشه آن را آندره گدار ترسیم نمود و در سال ۱۳۱۶ سنگ بنای آن با حضور مسئولین و مدیران وقت گذاشته شد.
این بنا توسط «مهندس کنتراتیف» و «بیوک قهرمانی» در سه طبقه، یک طبقه زیرزمین و دو طبقه فوقانی به مساحت ۱۰۳۴ مترمربع ساخته و در سال ۱۳۲۴ شمسی افتتاح شد( سند شماره ۱۱۸۸۳۳, مورخ ۱۳۳۰/۰۴/۲۲ش). همزمان با ساخت بنای موزه از «مهدی بهرامی» مدیر وقت موزه ایران باستان برای انتخاب و آماده‌سازی اشیای موجود در خزانه، دعوت شد. وی ۱۹۸ اثر تاریخی و فرهنگی منقول از مجموعه نفایس موجود در مخزن و حرم مطهر انتخاب کرد و برای نمایش آماده کرد. ساختمان این موزه تا سال ۱۳۵۰ش مورد استفاده بود اما با توجه به برنامه ریزی برای تغییر مکان موزه آثار به محل جدید منتقل شد.
در سال ۱۳۵۵ش ساختمان جدیدی برای موزه و کتابخانه آستان قدس رضوی با نقشه مهندسی و نظارت داریوش بوربور ساخته شد. این موزه شامل دو تالار در یک طبقه، به مساحت حدود ۱۳۰۰ متر مربع بود که دکوراسیون داخلی و تجهیز آن توسط «شرکت فرانسوی ژانسن» اجرا شد( سند شماره ۱۰۷۸۴۵و ۱۰۸۴۹۹) و اشیا متنوعی مانند: قالی، ظروف، سلاح ها و برخی اشیا و اجزای معماری حرم مطهر مانند وسایل روشنایی و محراب ها و درهای حرم در آن به نمایش گذاشته شد. پس از انقلاب اسلامی این موزه به مرور توسعه یافت و با تفکیک موضوعی، آثار متنوع وقفی در بخش های تخصصی به نمایش درآمد.
آشنایی با موزه مرکزی آستان قدس رضوی
موزه مرکزی آستان قدس رضوی که یکی از مهم‌ترین دیدنی های استان خراسان رضوی در مشهد به شمار می‌آید، ۱۱ گنجینه از موزه‌های حرم را در خود جای داده است و یکی از مهم‌ترین موزه‌های این مجموعه است. ساختمان این موزه چهار طبقه دارد که شامل زیرزمین، طبقه همکف، اول و دوم می‌شود.
گنجینه تاریخی حرم رضوی
آثار به نمایش درآمده در این گنجینه شامل آثار تاریخی حرم مطهر می‌باشد که در طی بیش از ۱۰ قرن گذشته برای استفاده در آن نصب بوده یا وقف شده‌است. برخی از مهم‌ترین اشیای آن عبارتند از: ضریح فولادی جوهردار (مربوط به دوره صفوی) و ضریح طلا و نقره (مربوط به دوره پهلوی)، کتیبه‌های طلای مشبک وقفی شاه طهماسب صفوی، کتیبه‌های طلای قلمزنی وقفی شاه عباس صفوی، کتیبه‌ها و سنگ قبرهای تاریخی مربوط به دوره سلجوقی تا دوره صفوی، همچنین درهای چوبی بسیار نفیس و منحصر به فرد از دوره مغول تا عصر حاضر، وسایل روشنایی حرم مطهر از دوره سلجوقی تا عصر حاضر، قفل‌های حرم از دوره صفوی تا عصر حاضر، آیینه‌های گچبری، وسایل تطهیر، پنجره‌های فولادی و نقره و برنجی، محراب‌های کاشی زرین فام حرم مربوط به قرن هفتم هجری، و کاشی‌های زرین فام ازاره بقعه مطهر مربوط به قرن هفتم و نمونه‌هایی از کاشی‌های به کار رفته در سایر قسمت‌های حرم مطهر و سنگاب تاریخی حرم مربوط به اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم هجری.
گنجینه تمبر و اسکناس
این گنجینه در سال ۱۳۶۹ ش افتتاح شد و در حال حاضر از نظر تعداد و دارا بودن آثار نفیس و منحصر به فرد، غنی‌ترین مجموعه تمبر و اسکناس در کشور محسوب می‌شود. آثار به نمایش درآمده در این بخش حدود ۳۰۰۰ قطعه تمبر و اقلام پستی شامل؛ نامه‌ها، پاکت نامه‌های تمبردار و پاکت‌های مهر روز، کارت پستال‌ها و دیگر اقلام پستی از ایران و کشورهای خارجی عضو در اتحادیه جهانی پست و حدود ۵۰۰ برگ اسکناس‌های کشورهای مختلف است. مجموعه تمبرها و اسکناس‌های ایرانی موجود در این بخش مربوط به دوره‌های قاجار، پهلوی و جمهوری اسلامی می‌باشد. همچنین تعدادی مدال‌های نمایشگاه‌های منطقه‌ای و بین‌المللی «تمبر و تاریخچه پستی» و تعداد بسیار زیادی تمبر و اقلام پستی توسط مجموعه داران ایرانی و خارجی به این موزه اهدا شده‌است.
گنجینه نجوم و ساعت
این بخش در سال ۱۳۷۸ ش. افتتاح شد و بیشتر آثار به نمایش درآمده در آن اهدایی سید جلال‌الدین تهرانی است که شامل اسطرلاب‌های تخت، کروی، حلقوی، انواع تلسکوپ‌های انعکاسی و شکستی، کره‌های جغرافیایی و آسمانی، ابزارهای اندازه‌گیری و همچنین مجموعه‌ای از ساعت‌های آفتابی، وزنه ای، دیواری و رومیزی می‌باشد. قدیمی‌ترین آثار این بخش مربوط به دوره صفوی و دو اسطرلاب تخت، ساخت استاد عبدالائمه و استاد عبدالعلی جزء میراث وقفی آستان قدس می‌باشد.
گنجینه سلاح‌های سرد و گرم
این بخش با نمایش منتخبی از سلاح‌های سرد و گرم شامل: زره فولادی مشبک، سپر از پوست کرگدن، شمشیرهای فولاد جوهردار، کارد، تبرزین‌های نقش دار و طلاکاری شده، کمان‌های لاکی روغنی، کلاه خود فولاد زرنگار، نیزه چوبی منقوش (لاک کاری)، تفنگ‌ها و تپانچه‌های سرپر با لوله‌های زرکوب و باروت‌دان‌های عاج، چرمی و فلزی مربوط به دوره صفوی تا قاجار، و یک لباس پارچه‌ای طلسمات (رزم) مربوط به دوره زندیه در سال ۱۳۷۸ ش. افتتاح شد.
گنجینه ظروف
این بخش با نمایش منتخبی از مجموعه ظروف سفالی، سلادن، چینی‌های آبی و سفید، چینی‌های پنج رنگ و بلور و بارفتن که بخشی از میراث آستان قدس بود و برخی از آن‌ها اهدا یا وقف شده، و تعدادی حاصل کشفیات علمی و اتفاقی در حرم مطهر بود، در سال ۱۳۷۸ ش. افتتاح شد.
گنجینه هنرهای تجسمی
این بخش در سال ۱۳۷۸ ش. با نمایش منتخبی از آثار نقاشی هنرمندان ایرانی و خارجی افتتاح شد. از آثار مهم این بخش تابلوهای استاد کمال الملک(۱۲۹۲ ق)، معراج (دوره زندیه)، پرتره پیرمرد (قرن ۱۷ م)، تفرجگاه (۱۶۶۷ م) است.
گنجینه صدف و حلزون‌های دریایی
این بخش با اهدای کلکسیون صدف‌ها و حلزون‌های دریایی، اهدایی «محمد سعید فؤاد وهبه» در سال ۱۳۷۸ ش. افتتاح شد. این مجموعه بی‌نظیر از از سواحل آسیا و اروپا و آمریکا جمع‌آوری و خریداری شده بود. آثار به نمایش درآمده در این بخش مورد استقبال بازدید کنندگان موزه قرار دارد و به مرور صدف‌ها و حلزون‌ها و جانوران دریایی از سواحل ایران نیز به موزه اهدا شده‌است.
گنجینه سکه
مجموعه سکه ابتدا به‌همراه مدال‌های اهدایی به نمایش گذاشته شده بودند تا اینکه در سال ۱۳۸۸ گنجینه‌ای جداگانه برای آن در نظر گرفته شد. در این گنجینه نمونه‌هایی از دوران مختلف تاریخ ایران و ۵۰ کشور جهان دیده می‌شود و یکی از غنی‌ترین موزه‌های سکه در ایران و خاورمیانه است. مجموعه سکه‌های ایران پیش از اسلام، سکه‌های دوره اسلامی و سکه‌های حکومت‌های نیمه مستقل ایرانی از جمله آن‌ها است.
گنجینه مدال
ابتدا در طبقه همکف موزه مرکزی مدال‌های اهدایی جهان پهلوان تختی؛ اسطوره تاریخ کشتی ایران به نمایش گذاشته شده بود. اما با استقبال ورزشکاران و قهرمان و اهدای مدال‌ها و کاپ‌های خود، در سال ۱۳۹۲ گنجینه تخصصی مدال‌ها در طبقه دوم افتتاح شد. از مدال‌های این مجموعه می‌توان به مدال‌های پهلوان سوخته سرائی، جام قهرمانی بیستمین دوره مسابقات قهرمانی تکواندوی جهان در سال ۲۰۱۱ میلادی، مدال‌های قهرمانی جانبازان و معلولان در عرصه‌های بین‌المللی اشاره کرد.
ساعت بازدید موزه مرکزی آستان قدس همه روزه به‌جز ایام تعطیل، از ساعت ۸ صبح تا ۱۸ عصر است که در ایام تابستان و عید نوروز از ۸ صبح تا ۲۰:۴۵ شب به روی زوار و بازدیدکنندگان باز است.
مکان: موزه مرکزی در مجموعه حرم امام رضا (ع) و در ضلع شرقی صحن کوثر قرارد. سریع‌ترین مسیر رسیدن به این موزه ورودی خیابان شهید نواب صفوی با ورودی صحن کوثر است.
سایر موزه‌های آستان قدس رضوی
- قرآن و نفایس: این موزه اولین گنجینه قرآن جهان با ماهیت دینی و هنری است. قرآن‌های خطی منتسب به ائمه اطهار، قرآن بابری و سایر نسخ خطی از دیدنی‌های این گنجینه است. این موزه در ضلع شرقی روضه منوره قرار دارد.
- موزه هدایای مقام معظم رهبری: آثار هنری چون خط و تذهیب، نقاشی، فرش و مدال‌ها که درطی سال‌ها به مقام معظم رهبری هدیه داده شده است را در این محل می‌توانید ببینید. این موزه در طبقه همکف موزه قرآن و نفایس قرار دارد.
- موزه فرش: موزه فرش آستان قدس به‌لحاظ وسعت بزرگ‌ترین موزه تخصصی فرش ایران است. در این گنجینه فرش‌های نفیسی چون فرش‌های شاه عباسی، هفت شهر عشق، معراج به نمایش گذاشته شده است. از طریق صحن کوثر و موزه مرکزی می‌توانید به این موزه دسترسی داشته باشید.
- تالار استاد فرشچیان: در این تالار ۱۵ تابلو از آثار اهدایی استاد فرشچیان را می‌توانید ببیند. پنجمین روز آفرینش، ضامن آهو، پناه و عصر عاشورا از جمله این تابلوهای نفیس هستند.
- موزه مردم شناسی: این موزه در سال ۱۳۸۵ در حمام تاریخی و عصر صفوی مهدی قلی بیک افتتاح شد. این حمام به نام‌های حمام شاهی و حمام رضوی نیز شناخته می‌شود تا دهه ۶۰ دایر بوده است. در این موزه آثاری چون شمعدانی‌ها، اشیای لاکی و خاتم‌کاری در معرض نمایش است. موزه مردم‌شناسی خارج از حرم در سمت راست سردر غربی صحن جامع رضوی یا باب الهادی واقع است.
