شهر قزوین پر از بناهای قدیمی و تاریخیست که نظر بسیاری از گردشگران را به خودش جلب میکند. گردشگری در شهر قزوین بیشتر برای کسانی که علاقه زیادی به تاریخ ایران دارند میتواند جذابتر باشد، چرا که از هر دوره تاریخی بناهایی موجود است که میتوان با تماشای آن پی به رویدادهای بسیار مهم آن زمان برده و با سبک زندگی گذشتگان و نیاکانمان بیشتر و بهتر آشنا شد.
آرامگاه حمدالله مستوفی مربوط به دوره ایلخانی است و در قزوین، خیابان طالقانی، خیابان ملکآباد سابق، کوچه مستوفی واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۰ بهمن ۱۳۱۸ با شمارهٔ ثبت ۳۳۲ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیدهاست.
حمدالله مستوفی کیست؟
حمدالله مستوفی یا، حمدالله ابن ابی بکربن حمدالله مستوفی قزوینی، در سال ۶۸۲ هجری قمری در شهر قزوین به دنیا قدم گذاشت و در سال ۷۵۰ هجری قمری در همان شهر از دنیای فانی رخت بر بست و برای همیشه راهی دیار باقی شد. این مرد بزرگ در مدت ۶۸ سال زیستن خود در این دنیا توانست چند کتاب شایسته و قابل توجه را به تحریر درآورد و به واسطۀ همان کتابهای ارزنده تا جاودان نام خود را در دنیا زنده نگه دارد. کتابهای ارزشمندی که به قلم حمدالله مستوفی نگاشته شدهاند عبارتند از: تاریخ گزیده، نزهةالقلوب و ظفرنامه. شاید جالب باشد بدانید که مضمون هر سه کتاب سرگذشت ایلخانان مغول است. حمدالله مستوفی که در روزگار ما به عنوان مورخی نامی و شاعری محبوب و نویسندهای معروف و جغرافیدانی خبره شناخته میشود در خانوادۀ اصیل مستوفیان قزوین به دنیا آمد و اگر شجرهنامۀ ایشان را بیشتر مورد توجه قرار دهیم خواهیم دید که پس از ۱۴ پشت اصل و نسب ایشان به حرّ بن یزید ریاحی میرسد.
تاریخچه آرامگاه حمدالله مستوفی
همانطور که گفته شده قدمت این بنای بسیار قدیمی به زمان ایلخانیان باز میگردد که حمدالله مستوفی یکی از افراد متفکر و بسیار مهم آن زمان به شمار میرفت. او یک جغرافیدان و شاعر بسیار قدر و نامآشنایی بود که در سال ۶۸۲ تا ۷۵۰ قمری میزیست و دارای شغل دیوانی بود.
لازم به ذکر است که آرامگاه حمدالله مستوفی در بیستم بهمنماه سال ۱۳۱۸ به عنوان یک اثر ملی با شماره ثبت ۳۳۲ در فهرست آثار ملیمان قرار گرفت.
معماری آرامگاه حمدالله مستوفی
دورتادور محوطه آرامگاه حمدالله مستوفی توسط حفاظهای آهنی احاطه شده که بیشتر برای محافظت از این بنای نفیس تعبیه شده است. اما زمانی که وارد حیاط آرامگاه میشوید گنبد فیروزهای شکل آن نظر شما را به خودش جلب میکند که دورتادور آن توسط کاشیهای بسیار زیبا تزئین شده است. قسمت پایینی گنبد نیز با آجرهای قدیمی نماکاری شده که البته به لطف مرمتگران ماهر کشورمان اینچنین زیبا و استوار گشته است. چرا که سعی شده آجرکاریها همانگونه به سبک ایلخانیان باقی بماند و از طرفی دیگر مقرنسهایی که زیباییِ دورتادور پایین گنبد را دو چندان کردهاند نیز حاصل تعمیر و بازسازی متخصصان مرمت آثار باستانی کشورمان بوده است. چنین گفته میشود که آرامگاه حمدالله مستوفی در قرن چهاردهم شمسی صدمه دیده که توسط اهالی آنجا، دورتادورش دیواری کشیده میشود و تا حدودی این بنا تعمیر میگردد. اما در نهایت طبق توضیحاتی که در بالا دادیم کار اساسی مرمت آرامگاه حمدالله مستوفی در سال ۱۳۱۹ انجام شده است.
در آرامگاه حمدالله مستوفی از چه چیزهایی میتوان بازدید کرد؟
شما میتوانید در ابتدا از فضای آزاد ۲۸۰ متر مربعی این آرامگاه دیدن کنید که توسط چند پله کوچک میتوانید وارد آرامگاه شوید. علاوه بر تماشای گنبد مخروطی شکل و آجرهای زیبای ایلخانی، میتوانید از کتیبههای قدیمی که به خط نستعلیق نگاشته شده و بیانگر تاریخ و زندگی حمدالله مستوفی است نیز دیدن کنید. یکی از جذابترین بخشهای این آرامگاه مقبره اصلی حمدالله مستوفی است که برای تماشا کردن آن باید وارد یک زیرزمین شوید. پس از آنکه چند پله آجری را به سمت پایین طی کردید هم از مقبره حمدالله مستوفی دیدن خواهید کرد و هم متوجه خواهید شد که سطح خیابان قدیمی قزوین چقدر پایینتر از سطح کنونی بوده و چند قرن گذر زمان چقدر میتواند تغییرات بالقوه و بسزایی را در سطح شهر ایجاد بکند.
چرا از آرامگاه حمدالله مستوفی دیدن کنیم؟
بیشک اگر شما هم بدانید مقبرهای متعلق به یکی از م؟همترین افرادِ چند قرن پیش بوده و بیش از ۷۰۰ سال قدمت دارد حتما وسوسه خواهید شد از آن دیدن کنید. شما در آرامگاه حمدالله مستوفی از مقبره یک ادیب و جغرافیدان ایلخانی دیدن خواهید کرد که البته چند متر پایینتر از سطح کنونی خیابان قرار دارد. همین امر ممکن است سوالات متعددی را برای شما ایجاد کند که چرا این مقبره انقدر پایینتر از سطح خیابانهای فعلی سطح شهر قزوین قرار دارد؟ در واقع این نکته اشاره به تغییر سطح زمین و به خصوص خیابانهای قزوین دارد که به مرور زمان طی چند قرن گذشته شکل گرفته و ما را متعجب میکند. تماشای سبک زیبای معماری و آجرهای قدیمی و کاشیکاریهای فیروزهای جذاب، ما را با خود به قعر تاریخ برده و تمام توجهمان را به سمت خودش جلب میکند.
آرامگاه حمدالله مستوفی کجاست؟
معمولا بهترین راه پیدا کردن اکثر اماکن تاریخی و گردشگری در قزوین در ابتدا پیدا کردن چهارراه ولیعصر (عج) است. چرا که در ابتدا از آنجا میتوانید به تمامی مراکز مدنظرتان دسترسی داشته باشید و ثانیا اکثر اماکن تاریخی در آن نزدیکی قرار دارند. پس در نتیجه اولین کاری که باید بکنید این است که چهارراه ولیعصر (عج) را پیدا کنید، سپس همان مسیر را مستقیم به سمت بلوار آیتالله طالقانی بروید و بعد سمت راست، یعنی به سمت خیابان باغ تشریف برده و همان مسیر را مستقیم ادامه بدهید تا به اولین تقاطع برسید. سمت راستتان خیابان حمدالله مستوفی خواهد بود که اگر همان مسیر را طی کنید چند متر بعد به آرامگاه حمدالله مستوفی خواهید رسید. ناگفته نماند که میتوانید به جای بلوار آیتالله طالقانی از خیابان شاهد به عنوان مسیر میانبر نیز استفاده کنید. به عبارت دیگر، میتوانید به جای طی کردن مسیر مستقیم به سمت بلوار آیتالله طالقانی، از چهارراه ولیعصر (عج) به سمت چپ رفته و خیابان شاهد را پیدا کنید و همان راه را ادامه بدهید تا به تقاطع حمدالله مستوفی برسید.
