کوهها، از متنوعترین جاذبههای گردشگری محسوب میشوند که از ایام دور، بیشترین اوقات فراغت گردشگران در مناطق کوهستانی را به خود اختصاص داده و هرروزه علاقه و درخواست آنها را برای انجام ورزشهای مهیج و بازدید از اکوسیستمهای کوهستانی و جاذبههای آن بیشتر کردهاند.
معرفی شیرکوه تفت
شیرکوه، قلهای در شهرستان تفت از توابع استان یزد است. قلهٔ شیرکوه یکی از ۱٬۵۱۵ قله بسیار برجسته جهان بهشمار میرود.
گرچه از نظر تقسیمبندی کوههای منفرد ایران از آن یاد شده اما در حقیقت بخشی از رشتهکوه مرکزی میباشد. ارتفاع بلندترین نقطهٔ آن از سطح آب آزاد در حدود ۴٬۰۷۵ متر است.
روستای باغ مهدی در غرب، روستای بردستان در جنوب غرب، روستای ده بالا در شرق و روستای دره شیر هم در شمال غرب قله شیرکوه واقع شده است.
وجهتسمیه شیرکوه
وجهتسمیه شیرکوه یزد را دو دلیل میدانند؛ اول اینکه، قله این كوه در بیشتر ایام سال پوشیده از برف و به رنگ شیر سفید است و دوم، به علت شباهت بسیار آن به یک شیر خفته بر دستانش میباشد که این نام، آدمی را به این باور میرساند که گویا در روزگاران دور، واقعاً شیری با یال و کوپال بوده و اینک در این دیار، به خواب زمستانی رفته است.
برای دیدن این کوه باشکوه، مردم به روستای ییلاقی و خوش آبوهوای ده بالا میروند؛ روستایی که همیشه سرسبز و خنک است با مردمانی مهربان و سازگار که حتی باوجود سرمای سخت زمستانیِ روستا، هرگز این شیر اصیل را تنها نگذاشتهاند.
شیرکوه تامین کننده آب یزد
شیرکوه، تأمینکننده آب قنات های تفت و قنات های مهریز و روستاهای پشتکوه و پیشکوه و همچنین بخشی از آبهای زیرزمینی شهر یزد میباشد و سایر بارندگیهای شهرستانهای اطراف نیز به دلیل نقش شیرکوه در ایجاد مانع برای تودههای بارانزا است. بهطورکلی، کوهها غنیترین کانونهای تنوع زیستی به شمار میروند و شیرکوه، در خشکسالیهای دورهای تنها مأمن رویشگاههای مطلوب استان یزد میباشد.
ویژگی های زمین شناسی شیرکوه یزد
شیرکوه یزد، دارای زیربنای گرانیتی است که زمین شناسان در مورد سنّ آن، هنوز به توافقی نرسیدهاند و بیش از ۱۰۰۰ متر دولومیت و سنگآهک که متعلق به دوره کرتاسه میباشد، بر روی این گرانیتها قرار گرفته است. قسمت عظیمی از این تشکیلات آهکی بهخصوص در بخشهای جنوبی شیرکوه یزد، دچار فرسایش گشته و از بین رفته است. در زیر رسوبات دولومیتی و آهکی کرتاسه، چندلایه سرخرنگ پراکنده و در حاشیه جنوبی کوه، تشکیلات آذرین خروجی دیده میشوند که به اواخر دوره سوم و چهارم تعلق دارند؛ البته همراه با تشکیل این رسوبات، لایههایی از تراورتن نیز شکل گرفته است. لازم به ذکر میباشد که از بین پدیدههای زمینریختشناسی شیرکوه، تراسهای رودخانهای، بیشترین جلبتوجه بازدیدکنندگان را به خود اختصاص دادهاند.
مسیر صعود به قله شیرکوه یزد
در انتهای روستای ده بالا و از کنار مسجد محله شیخ علیشاه، نقطه آغاز صعود به قله شیرکوه یزد شروع میشود که تا اینجا و ۱ کیلومتر بالاتر از آن را میتوان با ماشین رفت؛ ولی بقیه مسیر خاکی است و باید آن را پیاده طی کرد. از این نقطه، ارتفاع صعود حدود ۲۵۰۰ متر است. در مسیر صعود، ۳ چشمه همیشه پُر آب قرار دارد که چشیدن آبخنک و زلال آنها، انرژی ادامه راه را تأمین میکند. چشمه اول، در کنار درختان تبریزی بلند واقع شده و این منطقه را در بین محلیها، به تابستانخانه مشهور ساخته است.
پیمایش تمامی مسیر، بهصورت افقی و بدون تغییر مسیر (تراورس) از کنار دیوارههای سنگی است و دارای پاکوب و کاملاً مشخص میباشد که پایان آن، به دره نجیب میرسد. تنها در دره نجیب به دلیل سنگی بودن، مسیر کمی نامشخص است، چون این دره بین حسینیه و جانپناه قرار دارد و سختترین قسمت مسیر میباشد. در انتهای دره به سمت غرب تا جانپناه هم کاملاً تراورس است و شیب کمی دارد. ۳ جانپناه مجهز به سرویس بهداشتی در آنجا وجود دارد که یکی از آنها، تازهساز و فلزی با ۳ بخش مناسب برای خواب ۴۰ تا ۴۵ نفر میباشد و کف آن با موکت پوشیده شده است. ۲ جانپناه بتونی بزرگ با ظرفیت ۲۰ نفر و بتونی کوچک با ظرفیت ۸ نفر هم مفروش به موکت و پتو است که گرمتر و عایقتر از نوع فلزی آن میباشد.
ادامه مسیر صعود به قله شیرکوه یزد از جانپناه تا قله، مسیری کاملاً مشخص با شیب ملایم است و تنها، سرعت بسیار بالای باد و مسافت ۵.۴ کیلومتری پوشیده از برف، کمی ادامه راه را ناملایم میکند؛ ولی رسیدن به قله، تمام خستگی را از تن آدمی به درمیآورد و شوق فتح قله، بس وصفناپذیر همچون حقّ کشف گنجی باارزش میباشد.
پوشش گیاهی شیرکوه
عمده گیاهان دارویی بومی استان یزد را گل ختمی، قدومه، زیره سیاه، کاسنی، هندوانه ابوجهل، گل حسرت، زیره سبز، خاکشیر، شکر تیغال، آنغوزه، وشاء، شیرین بیان، بالنگو، پنیرک خبازی، مورد، مرزنجوش، بارهنگ، ریواس، مریم گلی، تاجریزی، آویشن، گل ماهور و کاکوتی تشکیل می دهند.
گوناگونی جانوری :قوچ و میش، آهو ، کل ، بز و گرگ