موزه مردم شناسی سرایان یکی از تخصصیترین موزههای خراسان جنوبی در زمینه مردم شناسی است. ساختمان موزه مردم شناسی سرایان که قبلا همان «رباط شاه عباسی» بوده است در ۴۰ کیلومتری شهر بیرجند و کویر سه قلعه قرار دارد و مجموعه بینظیری از آثار تاریخی، به خصوص کاروانسراهای مختلف را در خود جای داده است.
تاسیس موزه مردم شناسی سرایان
فاز اول موزه ساخت مردم شناسی سرایان در سال ۱۳۸۴ با مرمت و بازسازی «رباط شاه عباسی» مهمترین کاروانسرای خراسان جنوبی در مسیر جاده ابریشم آغاز شد. موزه مردم شناسی سرایان در نهایت با متراژی حدود ۸۰۰ متر مربع با حفظ قدمت بنای تاریخی رباط شاه عباسی در سال ۱۳۸۸ افتتاح شد. در مورد موزه مردم شناسی سرایان نکتهای باید مدنظر داشته باشید تاریخچه این بنا است که به دوران صفوی باز میگردد. به محض ورود به دنیای خانههای سرخرنگ و طاقیها و شاه رواقها سبک معماری کاروانسرا شما را به یاد داستانهای تاریخی میاندازد که پر بیراه نیست. این موزه یکی از آثار به نام و مشهور دوره صفوی است که به صورت دو ایوانی ساخته شده است.
تاریخچه موزه مردم شناسی سرایان
رباط شاه عباسی در سال ۱۳۸۲ به ثبت آثار ملی ایران رسید. این کاروانسرا که بزرگترین آب انبار شهر و منطقه را داشته است، به دلیل رونق و جذابیت فراوان در طراحی و کاربردی بودنش نیز از جمله مهمترین کاروانسراهای ایران نیز به شمار میرود. بنای موزه مردم شناسی سرایان یا همان رباط شاه عباسی شامل بخشهای مختلفی مانند اشترخو یا شترخانه، حمام، بارانداز، دو ایوان، سردر ورودی، هشتی، اتاقهای فرعی و حجرههای متعدد و اصطبل چهارپایان و آب انبار است. سردر بنا که در ضلع جنوبی قرار دارد که دارای طاقیهای جناغی و ضربدری با تزئینات مخصوص این منطقه است. پس از آن ورودی هشتی بنا را خواهید دید که از اطراف به حجرهها و اتاقهای فرعی و در نهایت صحن و رواق کارونسرا راه دارد.
در اطراف این صحن حجرههایی را خواهید دید که زمانی برای استراحت بودند. دو ایوان بنا نیز در دو ضلع شمالی و جنوبی ساخته شدهاند و قوس آنها بلندتر از سایرین است که نشان میدهد این کاروانسرا حتی اتاقهای مرفه نیز برای انواع مسافران داشته است. در چهارگوشه صحن نیز راهروهایی خواهید دید که به پشت ایوانها و حجرهها میروند. اینجا فضایی مجزا برای بارگیری یا باراندازی، استراحت انواع چهارپایان و دلیجانها است. چنین دقت بینظیری در ساخت رباط شاه عباسی و در نظر داشتن حمام برای مهمانان در مجموع این کاروانسرا را تبدیل به یکی از بهترین هتلهای صفوی کرده است.
اشیا درون موزه مردم شناسی سرایان
این موزه، یکی از تخصصیترین موزههای مردم شناسی استان خراسان جنوبی است که بازدیدکنندگان در فضایی که به زیبایی با ویترینها و طاقیهای ضربی شکل آراسته شدهاند ابزار کار مانند قالی بافی و نخریسی، پارچه بافی و زنگوله سازی یا ابریشم بافی و شال بافی را مشاهده کنند. همچنین در بخشهای مختلف تالار موزه مردم شناسی سرایان لوازم آشپزی، ظروف، وسایلی که برای جادو استفاده میشدند یا در مراسمات مذهبی به کار میرفتند، وسایل روشنایی، پارچههای محلی و دست نوشتهها و نسخ خطی و نمایشگاهی از عکسهای قدیمی است. در این موزه شما با زندگی، فنون و صنایع دستی مردم سرایان در گذشته آشنا میشوید و در فضایی جادویی میان قرنها پیش و امروز گام برمیدارید.
بازدید از موزه مردم شناسی سرایان
شما میتوانید همه روزه از ساعت ۹ صبح تا ۷ بعد از ظهر، به غیر از ایام تعطیل و جمعهها با تهیه بلیط از موزه مردم شناسی سرایان دیدن کنید.
آدرس موزه مردم شناسی سرایان
ورودی از سمت بیرجند: میدان شهداء، میدان آزادی، خیابان امام ، امام ۲۶، میدان کوثر، کاروانسرای سرایان
ورودی از سمت فردوس: میدان ولیعصر، میدان بسیج، بلوار ولیعصر، میدان قدس، خیابان امام، کوچه روبروی مسجد جامع، بازار میثم، میدان کوثر