روستاهای دیدنی یزد؛ روستاهای تاریخی و دیدنی در دل کویر

زمانی که صحبت از شهر یزد به میان می‌آید، اولین چیزی که به ذهن هر فردی خطور می‌کند، مناطق کویری و بی‌نظیر این استان، مردمان خون‌گرم و جاذبه‌های تاریخی پرشمار یزد است. استان یزد به دلیل بهره‌مندی از تاریخی غنی و پربار، مکان‌های دیدنی پرشماری را در دل خود جای داده است. از جمله جاهای دیدنی این شهر روستاهای یزد است. در این مطلب با بررسی روستاهای دیدنی یزد تلاش می‌شود تا قدری بیش‌تر با این استان تماشایی آشنا شوید.

روستای سریزد

یکی از محبوب‌ترین روستاهای دیدنی اطراف یزد، روستای تاریخی سریزد است که تنوع بناها در بافت تاریخی آن گردشگران را مجذوب خود کرده است. روستای سریزد در مسیر جاده یزد به کرمان و در فاصله 5 کیلومتری مهریز قرار گرفته است. گوشه گوشه این روستای تاریخی پر است از بناهای مختلف که از دوره‌های تاریخی متفاوتی به جا مانده است. بسیاری از گردشگران از این روستای دیدنی شهر یزد به عنوان بهشت تاریخ‌ دوستان یاد می‌کنند. از اصلی‌ترین جاذبه‌های روستای سریزد می‌توان به دروازه سریزد یاد کرد که با نام فرافر نیز شناخته می‌شود. این دروازه تاریخی در گذشته، در نزدیکی جاده ادویه و مرکز تجارت جهانی قرار داشته است و همه‌ساله کاروانیان و تجار پرشماری از آن عبور می‌کردند. عبور این کاروانسراها در طول دوره‌های تاریخی مختلف موجب شده تا آب‌انبارهای متعددی در روستای سریزد ایجاد شود. در حال حاضر بسیاری از کاروانسراهای تاریخی منطقه سریزد به اقامت‌گاه‌های بو‌م‌گردی تبدیل شده است و این اقامتگاه‌ها خدمات پذیرایی و رفاهی را به مهمانان و گردشگران ارائه می‌دهند. از زیباترین کاروانسراهای به جا مانده از روستای سریزد می‌توان به رباط کهنه اشاره کرد. این کاروانسرا با قدمتی هزار ساله، از دوران سلجوقیان به جا مانده است و به عنوان یکی از کهن‌ترین اقامتگاه‌های بوم‌گردی خشت و گلی در جهان محسوب می‌شود. ابعاد کاروانسرای رباط کهنه 25 در 25 متر بوده و در معماری آن عرض جرز سقف و هم‌چنین دیوارها در ارتفاع بالا در نظر گرفته شده‌اند. دیگر کاروانسرای روستای سریزد نیز که شما می‌توانید از آن برای استراحت و تفریح بهره ببرید، کاروانسرای رباط نو است. قدمت این کاروانسرا به دوران صفویه باز می‌گردد و در حال حاضر با نام هتل شاه عباسی شناخته می‌شود. از دیگر جاذبه‌های بی‌نظیر این مورد از روستاهای دیدنی یزد می‌توان به کاروانسرای سمنبر سفر کرد. این کاروان‌سرای تاریخی دارای امارتی از جنس خشت و گل بوده و در گذشته قناتی پرآب از آن عبور می‌کرد. در سفر به منطقه سریزد می‌توانید علاوه بر بازدید از کاروانسراهای مختلف این مورد از روستاهای توریستی یزد از جاذبه‌های دیگری نظیر قلعه سریزد نیز بازدید کنید. قدمت این قلعه به دوران ساسانیان باز می‌گردد و در گذشته به عنوان یکی از بزرگ‌ترین اماکن بانکداری در جهان مورد استفاده قرار می‌گرفت. در این ارگ دیدنی علاوه بر اموال نقدی، اشیاء ارزشمند نظیر: طلا، غلات و آذوقه نیز نگهداری می‌شد. دورتادور قلعه سریزد خندقی بزرگ حفر شده بود تا از ورود دشمنان به این قلعه جلوگیری شود. ارگ سریزد در سال 1354 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. در سال‌های اخیر بخش‌های مختلفی از روستای سریزد مورد بازسازی قرار گرفته است و تعداد گردشگران در این منطقه به شکل قابل توجهی افزایش یافته است. با توجه به فاصله اندک سریزد تا شهر یزد، شما می‌توانید به سادگی با خرید بلیط هواپیما یزد به سادگی به روستاهای دیدنی یزد دسترسی داشته باشید.

روستای چم

از دیگر روستاهای گردشگری یزد می‌توان به روستای چم اشاره کرد. این روستای قدیمی در نزدیکی شهرستان تفت قرار دارد و به دلیل آب و هوای مطلوب، مردمان خون‌گرم، سبک زندگی ساده و هم‌چنین طبیعت سرسبز از محبوبیت بالایی در میان گردشگران برخوردار است. این روستا در میان محلیان با نام «پایتخت زرتشت‌نشینان» نیز شناخته می‌شود. روستای تاریخی چم از توابع دهستان پیشکوه تفت است و در فاصله حدودا 15 دقیقه‌ای شهر یزد قرار دارد، به همین دلیل بسیاری از گردشگران در هنگام بازدید از یزد، از این روستای زیبا نیز بازدید می‌کنند. اصلی‌ترین جاذبه تاریخی روستای چم یزد، درخت سرو کهن سالی است که قدمتی 3 هزار ساله دارد و در فهرست میراث طبیعی کشور به ثبت رسیده است. درخت تاریخی سرو چم در حیاط آتشکده زرتشتیان این روستا قرار دارد و در نزدیکی تنه آن جایگاهی برای شمع روشن کردن و نیایش بازدیدکنندگان در نظر گرفته شده است. شهر یزد همواره به عنوان یکی از میعادگاه‌های اصلی زرتشتیان در ایران به شمار می‌آید، یکی از مشهورترین مراسمات زرتشتیان، جشن سده است. زرتشتیان با برپایی یک آتش بزرگ قلب زمین را گرم کرده و تلاش می‌کنند تا از آسیب سرمای زمستان در امان باشند. روستای چم به عنوان یکی از اصلی‌ترین مراکز زرتشتیان محسوب می‌شود و همه ساله در دهم بهمن‌ماه در آنجا جشن سده برگزار می‌شود. در این جشن زرتشتیان با خواندن سرودهای گوناگون، آرزوی کوچ سرما و آمدن گرما می‌کنند. این مراسم در آتشکده زرتشتیان چم برگزار می‌شود. این آتشکده تاریخی در سال 1386 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

روستای شواز

یکی دیگر از روستاهای قدیمی یزد روستای شواز است. این روستا جاذبه‌های پرشماری از جمله سنگ‌نگاره‌ها، قلعه شواز، قبرستان تاریخی و آبشار را در دل خود جای داده است. روستای تاریخی شواز در جنوب غربی استان یزد در منطقه پشتکوه قرار دارد و فاصله‌ آن تا شهر یزد حدود 95 کیلومتر است. به همین دلیل شما می‌توانید با خرید بلیط هواپیما زاهدان یزد ، به سادگی از روستای شواز بازدید کنید. نام این روستا از باد الهام گرفته شده است و در اصطلاح محلی معنای وزش باد در شب را دارد. در این آبادی وزش باد در شب به شدت افزایش می‌یابد به همین دلیل این روستا شواز نام گرفته است. در بازدید از این روستا، علاوه بر جاذبه‌های تاریخی و طبیعی، می‌توانید از آداب و رسوم کهن مردم و هم‌چنین مراسمات آیینی، اجرای موسیقی و صنایع دستی نیز لذت ببرید. یکی از مهم‌ترین جاهای دیدنی روستاهای یزد می‌توان به سنگ‌نگاره‌های شواز اشاره کرد. سنگ‌نگاره‌های اسبقته در روستای شواز بر روی 17 صخره مختلف حکاکی شده‌اند و قدمت آن‌ها به بیش از 7 هزار سال قبل بازمی‌گردد. در این سنگ‌نوشته‌ها نمادهای مختلفی از جمله بز کوهی، قوچ، انسان، اساطیر، خورشید و… به چشم می‌خورد. دیگر جاذبه‌ شناخته‌شده در این مورد از روستاهای دیدنی یزد، قطعه شواز است. این قلعه به عنوان مهم‌ترین اثر تاریخی روستای شواز محسوب می‌شود که در سال 1395 در فهرست میراث ملی کشور به ثبت رسیده است. قلعه روستای تاریخی شواز یزد در گذشته به عنوان دژی مستحکم برای محافظت از این منطقه به کار می‌رفته است. این قلعه بر اساس الگوهای معماری ساسانی ساخته شده است و مساحتی در حدود 5000 متر دارد. جنس قلعه شواز از نوع رسوبی بوده و در اطراف آن فضاهایی برای جلوگیری از نفوذ دشمنان در نظر گرفته شده است. قطعا بازدید از این قلعه تاریخی یزد می‌تواند تجربه‌ای منحصر به فرد را برای شما رقم بزند. اگر به بازدید از جاذبه‌های طبیعی یزد نیز تمایل دارید می‌توانید از آبشار شواز بازدید کنید. این آبشار فاصله اندکی از روستای شواز داشته و با نام تلخ و شور شناخته می‌شود. دلیل نام گذاری آبشار و چشمه شواز به این نام، به طعم آب این آبشار مربوط می‌شود. در طول دوره‌های زمانی مختلف، فرسایش زمین موجب شده تا مسیر گذر چشمه تلخ و شور حالتی دره‌مانند به خود گرفته به همین دلیل آب این چشمه هم‌چون آبشار جاری شده است.

روستای خرانق

روستای خرانق یکی از قدیمی ترین روستاهای یزد است که در فاصله 85 کیلومتری از شهر اردکان قرار دارد. این روستا دارای قدمتی در حدود 4500 سال است و در طول تاریخ از آن به عنوان زادگاه خورشید یاد شده است. یکی از اولین جاذبه‌هایی که احتمالا در ورود به روستای خرانق با آن مواجه خواهید شد، قلعه تاریخی این روستا است. این قلعه بر روی تپه‌ای مرتفع ساخته شده به شکلی که از داخل آن می‌توان به تمام اراضی اطراف احاطه داشت. این قطعه با هدف دفاع در برابر مهاجمان، با دیواره‌هایی از جنس خشت و گل و سقفی از جنس تیرهای چوبی و حصیرهای الیافی پوشانده شده است. در داخل این قلعه تاریخی 80 خانه با تعداد طبقات مختلف ساخته شده است و علاوه بر آن بناهای دیگری از جمله، حمام، حسینیه و مسجد نیز در آن به چشم می‌خورد. کوچه‌های این قلعه با هدف محافظت در برابر گرمای هوا به صورت مسقف ساخته شده که از آن با نام کوچه گرگ یاد می‌شود. قطعه خرانق در سال 1383 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. از زیباترین آثار به جامانده از قطعه خرانق می‌توان به منارجنبان این روستا اشاره کرد. این بنا در 3 طبقه با استفاده از خشت و گل ساخته شده و قدمت آن بنا بر شواهد به دوران صفویه بازمی‌گردد. امارت منارجنبان یزد، دارای 2 راهروی پلکانی حلزونی شکل بوده که از این مسیر برای اقامه اذان و هم‌چنین نگهبانی استفاده می‌شد. در طبقه بالای این امارت می‌شدن بوسیله زور دست امارت را به لرزش درآورد که به همین دلیل از آن به عنوان منارجنبان یاد می‌شد. از دیگر امارت‌های تاریخی انی مورد از روستاهای دیدنی یزد می‌توان به کاروانسرای خرانق یاد کرد که از دوران قاجار به جای مانده است. این کاروانسرا به دستور فرزند فتحعلی شاه قاجار ساخته شده و در گذشته از آن برای استقرار کاروان‌های مشهد مورد استفاده قرار می‌گرفت. امروزه از این کاروانسرا بیش‌تر برای رصد ستارگان استفاده می‌شود. کاروانسرای خرانق در حال حاضر محلی برای اقامت مسافران محسوب می‌شود. آخرین بنای تاریخی روستای خرانق که در این مطلب به آن اشاره می‌شود، پل خرانق است. این پل تاریخی با بهره‌مندی از طولی 40 متری در نزدیکی قلعه خرانق قرار دارد و به عنوان تنها پل انتقال آب در استان یزد شناخته می‌شود. پل خرانق دارای 4 دهانه مختلف با پایه‌های قطور و طاق‌های تماشایی بوده که به یکدیگر متصل شده‌اند. سبک معماری بی‌نظیر این پل موجب شده تا با گذشت قرن‌ها از ساخت‌ آن هم‌چنان پابرجا بماند.

روستای خویدک

روستای خویدک یکی دیگر از روستاهای دیدنی یزد است که در فاصله 20 کیلومتری شهر یزد قرار دارد. آب و هوای این روستا صحرایی و نیمه‌ صحرایی است، به همین دلیل در تابستان دارای آب و هوای گرم بوده و زمستان‌های آن نیز سرد و خشک است. روستای باستانی خویدک دارای قدمتی در حدود 3000 سال بوده و در طول دوره‌های مختلف آثار باستانی مختلفی از جمله: مسجد جامع قدیم، آسیاب آبی، آب انبار حاج سید حسن و … به جا مانده است. اصلی‌ترین اثر تاریخی به جا مانده در روستای خویدک قلعه خویدک است که معماری آن از جنبه‌های زیادی به دیگر قلعه‌های تاریخی یزد شباهت دارد. 4 برج مختلف در اطراف این قلعه قرار دارد. دیواره‌های قلعه دارای ارتفاعی در حدود 8 متر بوده که با تزییناتی زیبا در بیرون قلعه ساخته شده‌اند. علاوه بر موارد ذکر شده خندقی با عرض 10 متر نیز اطراف قلعه را فرا گرفته تا از آن در مقابل حمله دشمنان پیش‌گیری شود. در نزدیکی قلعه خویدک بقایایی از یک آسیاب بادی مشاهده می‌شود که در مسیر قنات خویدک قرار دارد. وجود این آسیاب می‌تواند نمایانگر وجود یک سیستم آب‌رسانی در داخل قلعه باشد. قلعه تاریخی خویدک در سال 1384 در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است. دیگر اثر باستانی روستای خویدک مسجد جامع و قدیمی این روستا است. قدمت این مسجد به قرون اولیه دوران پس از اسلام باز می‌گردد. متاسفانه در گذر زمان ایوان‌های شمالی و جنوبی این مسجد تخریب شده است. شما می‌توانید در گذر از روستای خویدک از آب انبار حاج حسین خویدکی نیز بازدید کندی. این آب انبار جزو آثار وقفی استان یزد بوده و از دوران قاجار به جای مانده است. بنای آب انبار خویدک دارای 4 بادگیر بلند به ارتفاع 10 متر بوده که گنبد آن بوسیله آجر پوشانده شده است. اشکال هندسی مختلف و نقوش زیبا بر روی دیواره‌های آب‌انبار خویدک نیز به جاذبه این بنای تاریخی افزوده است.

روستای فهرج

روستای فهرج یزد، سکونت‌گاهی 5 هزارساله است که در فاصله‌ای اندک از شهر یزد قرار دارد. بومیان منطقه فهرج با بهره‌مندی از 8 حلقه چاه عمیق به مشاغلی از جمله دامداری، معدن، زراعت و باغداری مشعولند. این روستا به بهره‌مندی از جاذبه‌های طبیعی و تاریخی مختلف و هم‌چنین مردمانی خون‌گرم بسیاری از گردشگران را به سوی خود کشانده است. روستای فهرج منبعی غنی از آثار تاریخی به شمار می‌آید و در این روستا بیش از 100 یادگار تاریخی مختلف از دوره‌های مختلف از جمله: هخامنشیان و ساسانیان به جا مانده است. مسجد جامع فهرج یکی از جاهای دیدنی یزد است که قدمت آن به دوران ساسانیان باز می‌گردد. این مسجد تاریخی دارای 8 سکون مستحکم بوده و دو شبستان تابستانی و زمستانی نیز دارد. مناره گلی این مسجد از فواصل دور نیز قابل مشاهده است. مسجد جامع فهرج به دلیل عدم وجود محراب، گنبد، کتیبه، کاشی کاری و دیگر تزئینات، از سایر روستاها متمایز بوده و نظر گردشگران را به خود جلب کرده است. این مسجد دارای درب چوبی بزرگ و سرخ زنگ بوده که زیبایی این مسجد را دوچندان کرده است. این مسجد بزرگ در سال 1349 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است. دیگر اثر باستانی که می‌توانید در گذر از روستای فهرج از آن بازدید کنید، مجموعه شهدای فهرج است. این بنا به جا مانده از قرن 9 هجری شمسی بوده و از خشت و گل ساخته شده است. بنای شهدای فهرج در فاصله 2 کیلومتری این روستا قرار دارد و حدود دو دهه قبل به فهرست آثار ملی ایران افزوده شده است. مجموعه شهدای فهرج، از مقبره، مدرسه و خانقاه تشکیل شده است که متاسفانه در حال حاضر قسمت‌های اندکی از آن سالم باقی مانده است. از جمله ویژگی‌های این بنا می‌توان به ورودی رومی بنا، طاق‌های ضربی، ایوان، قرینه بودن جبهه شمالی و … اشاره کرد. در یکی از 3 حیاط این مجموعه درخت سروی کهن‌سال قرار گرفته است که دارای قدمتی تاریخی بوده و از آثار ارزشمند استان یزد محسوب می‌شود.

سخن پایانی

استان یزد همواره به عنوان یکی از محبوب‌ترین مقاصد گردشگری در کشور شناخته شده است. در طول دوره‌های مختلف آثار دیدنی پرشماری در این استان به جا مانده است که امروزه بسیاری از آن‌ها در روستاهای تاریخی یزد قرار گرفته‌اند. شما می‌توانید در بازدید از روستاهای دیدنی یزد تاریخ مصور کشور را ورق زده و از تماشای این مناظر بی‌نظیر لذت ببرید. اگر قصد سفر به استان یزد را دارید می‌توانید همین حالا با خرید بلیط هواپیما یوتراوز ، بلیط سفر خود را تهیه کرده و روایتی به یادماندنی را برای خود به ارمغان بیاورید.