یكی از روستاهای زیبا و گردشگرپذیر در سروآباد، روستای پایگلان است، نام این روستا از 2 كلمه پای و گلان گرفته شده است به این معنی كه یك روستای پای كوهی است و كوه های مشرف بر روستا در فصل بهار پوشیده از گل های زیباست و در روایتی دیگر از (پای كلان) یعنی پای كوه ها گرفته شده است.
روستای پایگلان مركز دهستان پایگلان و از توابع بخش مركزی شهرستان سروآباد در استان كردستان است كه در 40 كیلومتری جنوب شرق شهر سروآباد و حد فاصل شهرهای سروآباد و كامیاران و 20 كیلومتری جاده اصلی مریوان – سنندج واقع شده و فاصله آن تا سنندج مركز استان 90 كیلومتر است.
این روستا که از جاذبه های گرشگری سروآباد می باشد، قدمت آن به یك هزار و 500 سال پیش بر می گردد و ساكنان این روستا قبل از ظهور دین مبین اسلام پیرو آیین زردشت و مسیحیت بوده و همگام با فتح كردستان توسط سپاه اسلام و نبوغ دین اسلام، مردمان این دیار نیز به دین اسلام گرویدند.
از مركز بخش یعنی شهر سروآباد تا روستای پایگلان به طول 40 كیلومتر مسیر به صورت آسفالته است اما حد فاصل روستای پایگلان تا روستای تفین به سمت كامیاران به طول 10 كیلومتر جاده خاكی است.
روستای پایگلان دارای امكانات گاز، برق، تلفن، گیرنده تلویزیون، پاسگاه انتظامی، پایگاه مقاومت بسیج، مركز بهداشتی و درمانی، فروشگاه تعاونی مصرف روستایی، شعبه نفت، دفتر ترویج كشاورزی، سالن سرپوشیده ورزشی، آتش نشانی، دهیاری، خانه بهداشت، 2 مسجد، دبستان، مدرسه راهنمایی و دبیرستان شبانه روزی است.
كارهای مربوط به مطالعه طرح هادی روستایی انجام شده اما تا به حال اجرا نشده البته جدول كشی و خیابان كشی پایین روستا توسط جهاد سازندگی در دهه 70 انجام شده است.
براساس نتایج سرشماری نفوس و مسكن سال 95 جمعیت روستای پایگلان شامل 505 خانوار و 1486 نفر است كه از این تعداد، 719 نفر مرد و 726 نفر زن هستند.
تعداد افراد باسواد در روستای پایگلان بیش از یك هزار و چهار نفر است كه از این تعداد، 600 مرد و 406 زن هستند.
طوایف روستای پایگلان شامل علی، محسن، كریم، میران، خدر، كدخدایان (قیخایان)، آغایان، اكبری و مسگرها و محلات این روستا شامل قیخایان، میران، پیر و چقاله، لیژه خانه، تفاویه زانی، ده ره و باغچه ی، فارس آوا، لاده گا، محله یانه و شیخی است.
ساكنان پایگلان به زراعت، باغداری، كشاورزی و مشاغل نظامی و انتظامی و تعدادی نیز به كارهای ساختمانی مشغول هستند.
نوع كشت كشاورزی در روستای پایگلان به صورت دیمی و آبی است و مهمترین محصولات زراعی آن گندم، جو، سیب زمینی، پیاز، لوبیا و نخود است، و مهمترین محصولات باغی شامل توت فرنگی، گردو، انگور، زردآلو، آلو، سیب، گلابی و توت درختی است.
خولی، هاجی وه تان، باخو عه وه لی، لا قه لا، هانه مه راو، آران، گیسانه، شی خه له، خانه گا، سی سولی، الیا چه پان، دوالی، سلیمان جو، یه رجو، نایبین، ونه و سانه، دیوه زله، كه س نه زان، سن جین، نه خشیه و وه ر گازان از مزارع مهم این روستا است.
مهمترین كوه های اطراف روستای پایگلان شامل كوری مه ریه م، كوری گاوه ل، هشیاره، حه شه به نا، كه لامه سیاو، چه ها رگا و مله كه وه است.
چشمه های گریان میرد، سن جین، هانه مه راو، هانه شیخ، هانه ویل، هانه ریز، هانه تریشقه و هانه سه رده نیز در این روستا قرار دارند و روستا دارای یك مرغداری 20 هزار قطعه ای است كه در فاصله 2 كیلومتری روستا و در مسیر پایگلان – تفین قرار دارد.
نام روستا در فهرست سرشماری و مركز آمار ایران پایگلان است كه دارای ویژگی های طبیعی كوهستانی و دره ای و آب و هوایی معتدل كوهستانی است.
مهمترین گونه های درختی در روستای پایگلان ارغوان، كیكف، بید، بلوط، بنه، گلابی وحشی، آلبالوی كوهی، انجیر كوهی و زالزالك است و گیاهان دارویی چون گل ختمی، گل گاوزبان، بومادران، شیرین بیان، خاكشیر و شاتره و گیاهان علوفه ای چون لوشین، جولاف، گندم گیاه، تلخه بیان كما، لو و سیپه ره در این منطقه می روید.
منابع آب روستای پایگلان از آب چشمه، چاه و آب های سطحی فصل بهار تامین می شود.
