جاذبه های گردشگری تبریز | شهر اولین ها

اگر میخواهید به تبریز سفر کنید و بدانید دیدن کدام یک از جاذبه های گردشگری آن در اولویت است، شما بهترین مطلب را برای این کار انتخاب کرده اید. تبریز به شهر اولین‌ها شهرت دارد. این شهر با زیبایی‌ها و جاذبه‌های تاریخی و گردشگری فراوانی که دارد، همواره یکی از برترین مقاصد گردشگری برای گردشگران داخلی و خارجی است. تبریز فرهنگ و تمدنی غنی دارد و مردمانش در رویدادهای سرنوشت‌ساز نقشی مهم و کلیدی ایفا کرده‌اند.تبریز شهری تاریخی است که می‌توانید در هر گوشه و کنار آن، جاذبه‌های گردشگری و تاریخی بیابید که شما را مسحور کند. جاذبه های گردشگری تبریز آنقدر بنای تاریخی دارد که برای سفر به تبریز، حداقل یک هفته زمان در نظر بگیرید.

چرا تبریز؟

تبریز مرکز استان آذربایجان شرقی و یکی از مهم‌ترین کلان‌شهرهای ایران است. تبریز از گذشته تاکنون همواره یکی از مهم‌ترین قطب‌های صنعتی، اقتصادی، تجاری، ارتباطی و فرهنگی کشور محسوب می‌شده و از این رو تاریخ و حوادث پرپیچ و خمی را پشت سر گذاشته است. تبریز، یکی از آن شهرهایی است که اتفاقات تاریخی زیادی را به چشم دیده است، فراز و فرودهای زیادی را تجربه کرده و خلاصه این که این شهر یک تاریخ زنده است. تبریز همچنان به عنوان یکی از زیباترین شهرهای ایران شناخته می شود.

تنوع جاهای دیدنی تبریز

تبریز، شهر شعر، ادب، فرهنگ و صنعت است. اگر به ادبیات علاقه دارید، می‌توانید به مقبره‌الشعرا بروید، اگر عاشق بناهای تاریخی هستید، در خانه‌های قدیمی و تاریخی تبریز به روی شما باز است، اگر دوست دارید از موزه بازدید کنید، ۱۷ موزه انتظار شما را می‌کشند، اگر دوست دارین به تفریح و پیک‌نیک بپردازید، تفرجگاه‌های این شهر جای مناسبی برای شما است. خلاصه تبریز برای هرکسی، با هر سلیقه‌ای جای جذابی دارد که بتواند لحظات به یاد ماندنی را برایش خلق کند.

مقبره‌ الشعرا

مقبره‌الشعرا در محله‌ی سرخاب تبریز واقع شده و یکی از گورستان‌های تاریخی این شهر است. طبق اسناد تاریخی، این قبرستان قبل از قرن هشتم هجری وجود نداشت. این گورستان در گذشته نام‌های مختلفی داشت که از آن جمله می‌توان به حظیره‌الشعرا، حظیره‌القضاه و قبرستان سرخاب اشاره کرد. بعد از زلزله‌های سال‌های ۱۱۹۳ و ۱۱۹۴ هجری قمری، این قبرستان متروک شد. اما چون شاعران و عارفان زیادی در آن مدفون هستند و از این حیث از اهمیت زیادی برخوردار است، در شهریور ۱۳۵۰ شمسی مسابقه‌ای توسط روزنامه‌ی اطلاعات، کیهان و مجله‌ی یغما برگزار شد تا بهترین طرح پیشنهادی برای احداث بنای یادبود برای مقبره‌الشعرا انتخاب شود. در نهایت طرح «غلامرضا فرزان‌مهر» انتخاب شد و اجرای آن را آغاز کردند. امروزه این بنای یادبود، به یکی از نمادهای تبریز بدل شده است. 

در این بنا بیش از ۴۰۰ شاعر، عارف و مردان بنام کشور و همسایگان ایران، از بیش از ۸۰۰ سال پیش دفن شده‌اند؛ از این افراد می‌توان به حکیم اسدی طوسی، خاقانی شروانی، شاپور نیشابوری، قطران تبریز، همام تبریزی، لسانی شیرازی، ثقه‌الاسلام تبریز، سید محمد حسین شهریار و … نام برد. این بنا در حوالی تکیه‌ی حیدر در تقاطع خیابان ثقه‌الاسلام و عارف× در سمت شرقی بقعه‌ی سید حمزه و مقبره‌ی قائم مقام و ملاباشی قرار دارد. مقبره‌الشعرا با شماره‌ی ۲۵۱۹۱ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

ائل گلی (شاه گلی)

ائل گلی یکی از جاهای دیدنی تبریز است که در شمال این شهر قرار دارد. ائل گلی (که قدیم آن را شاه گلی می‌نامیدند و همچنان مردم این شهر به همین نام صدا میزنند.) استخر بزرگی به مساحت ۵۴ هزار و ۶۷۵ متر مربع است. در وسط این استخر عمارتی زیبا قرار گرفته که زیبایی آن را دوچندان کرده است. این عمارت کلاه‌فرنگی، هشت ضلعی بوده و در سال ۱۳۴۶ توسط شهرداری تبریز ساخته شده است. قبل از آن به جای این عمارت مقاوم، یک بنای خشتی بود و شهرداری وقت تصمیم بر تخریب آن و ساخت عمارت فعلی را کرد. امروزه عمارت ائل گلی به عنوان تالار پذیرایی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

این گردشگاه یکی از برترین تفرجگاه‌های تبریز است. عمق این دریاچه ۱۲ متر است و در طول سال پرآب بوده و در آن قایقرانی هم انجام می‌شود. گفته می‌شود این مکان در دوران آق قویونلوها ایجاد و در زمان صفویان گسترش یافته است. در کنار این گردشگاه، لونا پارک هم وجود دارد که می‌تواند بازدید از ائل گلی را برای کودکان جذاب‌تر کند. هتل پارس هم در نزدیکی ائل گلی واقع شده و چشم‌انداز بسیار زیبایی بر این مکان دارد.

ائل گلی یکی از بهترین مکان ها برای فرار از شلوغی شهر و لذت بردن از طبیعت است. این پارک مکانی عالی برای پیاده روی، دوچرخه سواری، قایقرانی و ماهیگیری است. همچنین مکانی عالی برای پیک نیک و استراحت است. اگر به تبریز سفر می کنید، حتما از ائل گلی دیدن کنید. این پارک زیبا مکانی عالی برای لذت بردن از طبیعت و فرار از شلوغی شهر است.

ارگ تبریز (ارگ علیشاه)

بنای اولیه‌ی ارگ تبریز بین سال‌های ۷۱۸ تا ۷۳۹ هجری قمری ساخته شد تا در صحن مسجد علیشاه، آرامگاه بزرگی ساخته شود. البته با فرو ریختن سقف این بنا و فوت علیشاه، ساخت آن ناتمام ماند و بعدها در زمان جنگ ایران و روسیه و جنگ ایران و انگلیس، محوطه‌ی آن را به سرعت به ارگی نظامی تبدیل کردند. عباس میرزا هم در دوران قاجار دستور داد تا در محوطه‌ی ارگ، سربازخانه، ستاد فرماندهی جنگ ارتش ایران، کارخانه‌ی ریخته‌گری و توپ‌ریزی ساخته شود. زمانی که روس‌ها در دوران مشروطه به تبریز حمله کردند، ارگ مرکز مدافعان تبریزی بود. مدافعان توپی را بالای ارگ گذاشتند تا هنگام دفاع از آن استفاده کنند. زمانی که تبریز سقوط کرد، قوای روس دیوار ارگ را به توپ بستند.

در دوران پهلوی قسمت‌های اضافه شده به ارگ تخریب شد و بعد از انقلاب اسلامی هم، متاسفانه بخش‌هایی از آن از بین رفت. امروزه تنها دیواره‌ی جنوبی ارگ به جا مانده است اما اگر مسئولان باز هم غفلت کنند، دیگر اثری از این بنا در قلب تبریز بر جای نخواهد ماند؛ این روزها به دلیل خاک‌برداری در نزدیکی آن، باعث تهدید ارگ تبریز شده و احتمال تخریب و آسیب دیدن آن وجود دارد. این بنا در ۱۵ دی ماه ۱۳۱۰ با شماره‌ی ۱۷۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

مسجد کبود

مسجد کبود یا مسجد جهانشاه از مساجد تاریخی تبریز است که قدمت آن به دوران قراقویونلوها (قرن نهم هجری) بازمی‌گردد. کاشی‌کاری بی‌نظیر آبی رنگ و معرق این مسجد باعث شده که آن را فیروزه‌ی جهان اسلام بنامند. بنای اصلی مسجد کبود آجری است و دو گنبد دارد: گنبد اصلی و گنبد جنوبی. به علاوه‌ی این دو گنبد بزرگ‌تر، ۷ گنبد کوچک‌تر وجود دارد که روی سقف شبستان‌های جانبی در شرق و غرب صحن اصلی و ورودی مسجد قرار دارند. در بخش جنوبی مسجد، یعنی جنوب صحن کوچک سردابه‌ای وجود دارد که هنگام بازسازی مسجد، در آن دو مقبره کشف شده است. احتمال می‌رود این مقبره‌ها مربوط به جهانشاه و همسر او باشد، با این حال این قبرها خالی هستند.

مسجد کبود، که به دلیل کاشی‌های آبی‌رنگش به این نام معروف است، یکی از محبوب‌ترین جاذبه‌های گردشگری تبریز است. این مسجد در قرن 14 میلادی توسط سلطان محمد خدابنده ساخته شد و یکی از مهم‌ترین آثار معماری دوره ایلخانیان است.

مسجد کبود یک بنای زیبا و باشکوه است که در آن از تزئینات کاشی‌کاری و گچ‌بری استفاده شده است. این مسجد همچنین دارای یک مناره بلند است که یکی ازجاهای دیدنی تبریز است.

متاسفانه این روزها کمتر به حفاظت و نگهداری از این مسجد می‌پردازند. در مسجد مراسمات مذهبی برگزار کرده و از میکروفون و بلندگوهای بزرگ استفاده می‌کنند که می‌تواند به مسجد آسیب برساند. همچنین در چند سال گذشته به مسجد گازکشی کرده‌اند که این امر نیز می‌تواند آسیب‌رسان باشد. این اثر در ۱۵ دی ماه ۱۳۱۰ با شماره‌ی ۱۶۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

بازار تبریز

بازار قدیمی تبریز بزرگ‌ترین بازار سرپوشیده‌ جهان است که در مرداد سال ۱۳۸۹ در فهرست میراث جهانی یونسکو هم به ثبت رسیده است. بازار تبریز حدود ۳۰۰ سال پیش در سال ۱۱۹۳ بعد از وقوع زمین‌لرزه‌ تاریخی تبریز توسط نجفقلی خان دنبلی بازسازی شد. این بازار بازارچه‌ها، دالان‌ها، تیمچه‌ها، سراها و کاروان‌سراهای متعددی دارد و به دلیل قرار گرفتن تبریز در مسیر جاده‌ ابریشم، بازار این شهر هم بسیار پررونق بود. بازار سر پوشیده در لیست جاهای دیدنی تبریز قرار دارد و بازدیدکنندگان علاوه بر خرید کالا میتوانند از گردشگری در آن نیز لذت ببرند و دل خود را به سالیان دور بسپارند.

بازار تبریز ۵۵۰۰ باب حجره و مغازه دارد و کسبه در ۴۰ گونه شغل، در این حجره‌ها مشغول کسب و کار هستند. تاریخ ساخت دقیق این بنا مشخص نیست، اما اسنادی وجود دارد که نشان می‌دهد از سده‌ی چهارم هجری بازار تبریز وجود داشته است. بازار تاریخی تبریز در مرکز این شهر واقع شده و از شرق به عالی قاپو (مجموعه کاخ‌های ولیعهدنشین)، از سمت غرب به مسجد جامع منتهی شده است. یکی از ویژگی‌های تیمچه‌‌ها و سراهای این بازار سه طبقه بودن آن‌ها است که از طبقه‌ی زیرین به عنوان انبار کالا، از طبقه‌ی دوم به عنوان تجارتخانه و از طبقه‌ی سوم برای استراحت استفاده می‌کردند. بازار قدیمی تبریز در ۲۵ شهریور سال ۱۳۵۴ به شماره‌ی ۱۰۹۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

کوه عون بن علی (عینالی)

کوه عون بن علی یا عینالی در رشته‌کوه سرخاب، در شمال تبریز واقع شده است و آرامگاهی نیز در آن وجود دارد. قدمت این آرامگاه به دوره‌ی ایلخانان بازمی‌گردد و از ۹ اتاق، ۶ گنبد، هشتی و ایوان تشکیل شده است و در دوره‌ی قاجار نیز به منظور جلوگیری از تخریب آن، در سمت شکالی اتاقی را احداث کردند. گفته می‌شود این آرامگاه پیش از اسلام آتشکده و کلیسا بوده و پس از اسلام مسلمانان آن را به مسجد تبدیل کرده‌اند. بر اساس کتب تاریخی، دو تن از فرزندان حضرت علی به نام‌های «عون بن علی» و «زید بن علی» در این آرامگاه آرمیده‌اند.کوه عینالی یکی از تفرجگاه‌های مهم مردم این شهر است و حتی به کسانی که نمی‌توانند کوهنوردی کنند، این امکان را می‌دهد که با خودرو به قله‌ی کوه رفته و از طبیعت زیبای  آن استفاده کنند. همچنین در سال‌های اخیر تله‌کابین تبریز در این کوه احداث شده که می‌توانید با استفاده از آن، تمام تبریز را نظاره کنید.

مسجد جامع

مسجد جامع هم یکی دیگر از جاهای دیدنی تبریز است که قدمت آن به دوران سلجوقی می‌رسد و در لیست آثار تاریخی قرار گرفته است. از ابتدای ساخت این مسجد، مسجد جامع شهر بود. در کتیبه‌های قدیمی از این مسجد با نام «مسجد جامع کبیری» یاد می‌شود. شبستانی بزرگ قدیمی‌ترین قسمت این مسجد است که بر فراز ستون‌های هشت‌گوش آجری آن، طاق و گنبدهایی دارد که نمایی بسیار زیبا به این قسمت بخشیده است. در دوره‌ی ایلخانان مغول مسجد جامع تعمیر شد و بخش‌هایی نیز به آن افزودند. محراب رفیع این مسجد که گچ‌کاری شده، در همین دوران ساخته شده است. زمانی که آق‌قویونلوها در آذربایجان حکومت می‌کردند، زن اوزون حسن، «سلجوق‌شاه بیگم» گنبدی رفیع به مسجد (در قسمت شمالی) افزود که با کاشی‌کاری های معرق زینت داده شده بود. امروزه هنوز هم گوشه‌هایی از کاشی‌کاری های آن دیده می‌شود.

در سل ۱۱۹۳ هجری زمین‌لرزه‌ای سهمگین تبریز را لرزاند و باعث شد مسجد جامع نیز آسیب جدی ببیند. در زمان قاجار بنای کنونی مسجد و پایه‌ها و پوشش تاق آن توسط «حسینقلی خان دنبلی» ساخته شد. مسجد جامع یا مسجد جمعه تبریز قبلا یک ایوانع بود اما بعدها به دو ایوانه تبدیل شد. این سجد در انتهای بازار تبریز، ضلع جنوبی مدرسه‌س طالبیه و بین مسجد حجه‌الاسلام و مسجد میرزا اسماعیل خاله‌اوغلی قرار دارد. مسجد جامع تبریز در ۱۵ دی ماه ۱۳۱۰ به شماره‌ی ۱۷۱ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

کاخ و موزه شهرداری

کاخ شهرداری تبریز یکی از زیباترین ساختمان‌های قدیمی تبریز است که در مرکز شهر، در میدان ساعت، تقاطع خیابان ارتش و امام خمینی قرار دارد. روی این عمارت ساعتی تعبیه شده و به همین دلیل مردم به آن میدان ساعت (یا به اصطلاح مردم محلی، ساحات قاباغی) می‌گویند. ساخت این عمارت از سال ۱۳۱۴ تا ۱۳۱۸ به طول انجامید. رضا شاه دستور داد تا این بنا را در محل گورستان متروکه و مخروبه‌ی محله‌ی نوبر، با نظارت مهندسین آلمانی بسازند. از همان ابتدای ساخت این عمارت، از آن به عنوان شهرداری استفاده شده است. امروزه این ساختمان، شهرداری مرکزی تبریز است.

ساعت داخل این ساختمان چهاربعدی است و از چهارسو قابل رویت است. زنگ آن نیز هر یک ربع، یک بار به صدا در می‌‌آید و زمان را به مردم یادآوری می‌کند. در سال ۱۳۸۶، به مناسبت بزرگداشت صدمین سالروز تاسیس اولین انجمن  شهر و بلدیه ایران در تبریز، عمارت شهرداری را به موزه‌ی شهر و شهرداری تبدیل کردند که اولین موزه‌ شهرداری در کشور است. این موزه در طبقه‌ی زیرین ساختمان قرار گرفته است و تالارهای مختلفی از جمله تالار دوربین‌های قدیمی، تالار دفاع مقدس، فرش، چاپ و نشر، هنرهای معاصر و … دارد. این عمارت در تیر ماه ۱۳۷۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

موزه قاجار (خانه امیرنظام گروسی)

موزه‌ی قاجار در محل خانه‌ امیرنظام گروسی تاسیس شده است و در محله‌ی ششگلان تبریز قرار دارد. امیرنظام گروسی پیشکار ناصرالدین شاه بود و در همان دوران دستور ساخت این خانه را داد. سازمان میراث فرهنگی این خانه را در سال ۱۳۷۰ خرید و با شماره‌ی ۱۷۴۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. این عمارت زیبا را نمیتوان از لیست جاهای دیدنی تبریز حذف کرد.

این عمارت شگفت انگیز در دو طبقه ساخته شده است. مساحت کل آن ۳۰۰۰ متر مربع است و زیربنای آن ۱۵۰۰ متر مربع است. ایوان آن ۱۶ ستون دارد و سرستون‌های آن یکی از زیبایی معماری این بنا است. شیشه‌های رنگی پنجره‌های مشبک آن، زیبایی عمارت را دوچندان کرده است. زیرزمین خانه‌ امیرنظام حوض‌خانه‌ای بزرگ دارد و نشان‌دهنده‌ی اصالت و معماری زیبای قجری آن است. در طبقه‌ی اول این عمارت ۷ تالار به نام‌های تالار سکه، بافته، چینی، آبگینه، فلزات، موسیقی و تالار خاتم است. در زیرزمین نیز تالارهای سنگ، اسلحه، رجال و فرامین، معماری و شهرسازی، قفل و تالار فانوس قرار دارد.

حیاط این عمارت نیز بسیار باصفا بوده و حوض بزرگ و درختان و گل‌های باغچه در فصل بهار بسیار دیدنی است. عمارت امیرنظام گروسی در سال ۱۳۷۰ با شماره‌ی ۱۷۴۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

خانه مشروطه

دل و روح ملی خواهان در این خانه نهفته است. اگر دلتان می‌خواهد بدانید محل تصمیم گیری سران مشروطه  کجا بوده، باید راه خانه مشروطه را در پیش بگیرید. این خانه که برجسته‌ترین چهره‌های مشروطه از جمله ستارخان، باقرخان، ثقه‌الاسلام تبریزی و حاجی میرزا آقافرشی در آن جمع می‌شدند، محل نگهداری اسناد دوره مشروطه است. خانه‌ای از سنگ، آجر و خشت و پر از آیینه کاری و گچبری.

آدرس: محله راسته کوچه در غرب بازار تبریز و روبروی مسجد جامع

روستای کندوان

کندوان یکی از زیباترین جاهای دیدنی تبریز است که شهرت اصلی روستا به خاطر خانه هایی است که مانند لانه زنبور در دل کوه های آتشفشانی سهند جای گرفته اند. این بافت سنتی با ساخت خانه های مدرن تر روستایی گسترش یافته است. روستا تنها ۴۸ کیلومتر با شهر تبریز فاصله دارد و پیشنهاد می کنیم در سفر به تبریز از آن دیدن کنید. روستای کندوان بیش از ۷۰۰۰ سال قدمت دارد و به خاطر سبک معماری خاصش در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. خیلی ها این روستا را با کاپادوکیه در ترکیه مقایسه می کنند تفاوت اصلی آن ها در این است که آن شهر خالی از سکنه شده اما هنوز حدود ۱۱۷ خانوار درون این صخره ها زندگی می کنند. برای رسیدن به روستا حدود ۱ ساعت با ماشین راه در پیش دارید که قطعا از طی کردنش پشیمان نخواهید شد.

کلیسای سنت استپانوس مقدس

برای رسیدن به کلیسای سنت استپانوس یک ساعت و نیم رانندگی در پیش دارید چرا که ساختمان آن در فاصله ۱۷ کیلومتری شهر جلفا کنار رود ارس قرار دارد. در زمان ساخت آن شک و تردید وجود دارد برخی آن را برای دوران اوائل مسیحیت می دانند و دسته دیگر قرن چهارم تا ششم هجری. بنای کلیسا نیز در زلزله های تبریز تخریب شد و صفویان مرمت آن را بر عهده گرفتند. کلیسا متعلق به ارمنی هاست و دومین کلیسای بزرگ آن ها در ایران به شمار می رود. آن ها در کلیسا مناسبت های خاصی را برگزار می کنند و در روز خاصی هزاران نفر برای اجرای مراسم می آیند.

پارک مینیاتور

پارک مینیاتور واقع در خیابان گلکار اولین پارک موضوعی شهر است که در آن می‌توان آثار تاریخی و منحصربفرد شهر تبریز نظیر عمارت ائل گلی ، کاخ شهرداری ، ارک علیشاه ، مقبره الشعرا ، برج خلعت پوشان ، مسجد کبود ، برج یانقین ، کلیسای مریم مقدس، ساختمان بانک ملی ، ساختمان ایستگاه راه آهن ، پل کابلی و کاخ استانداری را در ابعاد کوچک‌تر مشاهده کرد.

از جمله دیگر پارک‌ها و تفرجگاه‌های شهر تبریز می‌توان به  تالاب قوری‌گل، تفرجگاه جنگلی عباس‌میرزا، پارک بزرگ تبریز، مسافر، خاقانی، مشروطه، پروین اعتصامی، شمیم پایداری، رشدیه، شمس تبریزی، قائم‌مقام، منظریه و …. اشاره کرد.

اگر به تبریز سفر کرده اید لطفا نظر خود را درباره این شهر اعلام کنید تا دوستان دیگر نیز بتوانند تصمیم بهتری برای سفر خود انتخاب کنند. اگر به جاذبه ای رفته اید که در این لیست نیست، میتوانید از طریق نظرات به ما اعلام کنید تا به فهرست بالا اضافه شود.