شهر سیاهکل کانون شهرستانی است به همین نام در خاور سپیدرود در استان گیلان. شهرستان سیاهکل در خود دو شهر سیاهکل و دیلمان و 247 روستا را در دو بخش مرکزی و دیلمان و پنج دهستان توتکی و مالفجان و خرارود و دیلمان و پیرکوه جای داده است. شهرستان سیاهکل که میان 27 درجه و 11 دقیقه تا 36 درجه و 41 دقیقه پهنای شمالی استوا و 49 درجه و 44 دقیقه و 51 درجه و 10 دقیقه از نیمسازه ی گرینویچ است، بیشترین گستره اش کوه و کوهپایه است و پارهای از آن در شمال باختری جلگهای. کم ارتفاع ترین جای شهرستان سیاهکل در شمال خاوری شهر سیاهکل در روستای سپردان از دهستان مالفجان با 53 متری بلندی از رویهی آب دریاهای آزاد و بلندترین جای آن در باختر روستای چشناسر در مرز میان شهرستانهای سیاهکل و رودبار با 2011 متر است. بلندی شهر سیاهکل از رویهی دریا 72 متر است. بودن شهرستان سیاهکل در جلگه و کوهپایه و کوه، آب و هوای آن را چند گونه نموده است. آب و هوای پارهی جلگهای و کوهپایهای تا بلندی میان 750 تا 900 متر مدیترانهای است و از 900 متر به بالا سرد جنگلی به گونهای که در بسیاری از روزهای گرم و شرجی تابستان در شهر سیاهکل، روستاهای دیلمان خشک و خنک هستند. شهرستان سیاهکل از جنوب به شهرستان رودبار، از باختر به شهرستان رشت، از شمال به شهرستان لاهیجان و از خاور به شهرستانهای لاهیجان و، لنگرود و املش و رودسر مرزمند است. شهرستان سیاهکل گسترهای برابر با 1060 کیلومتر مربع دارد و در میان شش شهرستانی که در گیلان خاوری هستند با داشتن با داشتن 1/25% از گسترهی گیلان خاوری دارای دومین گستردگی در این پاره از گیلان است.
این شهرستان پارهای از سرزمین دیرین و نامآور دیلم است که سدههایی چند میان دو رود سپیدرود و شیرود برپا بود و همهی پارهی خاوری گیلان و پارهای از باختر مازندران را در خود داشت و باشندگانش سالها و دههها و سدههایی چند در برابر هر تازشگری ایستادند و ناوابستگی خود به هر بیگانهای را پاس داشتند. دیلم دو سده در برابر تازیان تازشگر ایستاد و خود و پناه آوردگان به خود را پاس داشت و آن گاه که پذیرفت پذیرای اسلام گردد، پذیرندهی باور شیعیان رهیده از ستم دربار عباسی شد. تشیع با ایستادگی رُسته در دیلم و دلبستگی به نمایش توانش درآمیخت و پا به میدان تاریخ نهاد و مردان شکوهمندی چون کاکوان و زیاریان و بویهیان را به تاریخ شناساند. این سه خاندان برخاستگان از سرزمین جلگهای نشسته بر میان کاکوه و کرانهی خاوری سپیدرود بودند، جایی که امروز پارههای جلگهای سیاهکل در آنند. کاکوان از کوپایهی باختری کاکوه و زیاریان از کرانهی خاوری سپیدرود و بویهیان از پهنهی کرانهای شیمرود در پای کاکوه در جایی که امروز روستای لیش در آن است و طبری آن جا را کیاکولیش خوانده است. در سه سـدهی نخست پس از اسـلام چه بسیار مردم که به این دیار آمدند و چه بسیار که رفتند. پژوهشگران بلوچهای باشندهی جنوب خاوری ایران و زازاها (دیلمکهای) باشندهی پیرامون دریاچهی وان در ترکیه را کوچندگانی از این دیار به آن سرزمینها میدانند. ترک آمد و بر دیلم دست نیافت و مغول تاخت و چیره شد و چپاولی کرد و رفت و در پی آن دیلم به دو پارهی کوهستانی دیلمان و اشکور و چند پارهی جلگهای بخش شد. از پارههای پدید آمده دو پارهی گوکه و خرارود در شهرستان سیاهکل امروز بودند. گوکه در دست کیاییان بود و خرارود زیر فرمان کوشیجان. با فرو افتادن کیاییان به دست شاه عباس صفوی و پیوستن گیلان به ایران زیر فرمان صفویان شماری چند از طایفههای کُرد برای یبرهمریزی ساختار اجتماعی ستیزهگر این دیار به سرزمینهای کوهستانی گیلان کوچانده شدند و بسیاری از آنان در مرز امروزی میان شهرستانهای رودبار و سیاهکل جای داده شدند. پس از فروافتی صفویان دربار زند نیز برای پا نهادن به میدان توانمندی و به زیر فرمان آوردن باشندگان دیلمان شماری چند از طایفههای لُر را به دیلمان کوچاند و در روستاهای جنوب باختری دیلمان جای داد و در همان زمانه شماری چند از بختیاریهای دور شده از دیارسان به بلندای مرز میان رودبار و دیلمان آمدند. در نیمهی دوم سدهی دوازدهم هجری دیلمان گردهمآمدنگاه گالشها و کُردها و لُرها و بختیاریها و شماری اندک از تالشها و گیلکها شده بود. کسانی که ستیزهای برای چیرگی بر این دیار را آغازیدند. محمدخان بیگ گردانندهی کارهای کوچندگان بختیاری یکی از دختران خود را به حاج صادق فرمانروای لاهیجان و دختر دیگر خود را به رهبر استاجانلوهای کُرد باشندهی جنوب دیلمان به همسری داد و توانست با پدیدآری پیوند میان بختیاریها و کُردها و فرمانروایان پهنهی جلگهای لاهیجان جایگاه خود را توان بخشد. پس از محمدخان بیگ پسرش محمدرضاخان بیگ، که بر باباکوه فرمان میراند، به آقامحمدخان قاجار پیوست و در راندن و از میان برداشتن هدایتالله خان فومنی به او کمک کرد. برآیند این یاری واگذاری فرمانروایی گیلان به محمدرضاخان بیگ برای چند سال از سوی آقامحمدخان قاجار به او و آغاز دوران توانمندی این خاندان شد. با آغاز دوران پادشاهی فتحعلی شاه قاجار و گسترش دربار قاجار و توان یافتن وابستگان به آن لنگرود از آن خاندان منجمی و لاهیجان و پارهی جلگهای امروز شهرستان سیاهکل از آن خاندانی شد که بر آن حاج صادق فرمان میراند.
حاج صادق، که خواهر محمدرضاخان همسر او بود، فرمانروایی بر دیلمان به محمدرضاخان داد و پهنهی زیبای امروزی روستای اسپیلی را به او واگذاشت و محمدرضاخان بیگ به اسپیلی آمده و آن را کانون توانمندی خود ساخت. محمدرضاخان خواهر دیگر خود را به همسری رهبر طایفهی کُرد استاجانلو در آورد و از توان آنان نیز افزایش توان خود ساخت. با آغـاز جنگ های ایـران و روسیـه محمدرضاخان بیگ سپاهی از جنگآوران دیلمانی پدید آورد و این سپاه دلیریهایی در آن جنگها نمودند و هر چند برآیند آن جنگها شکست ایران بود ولی یاری های دیلمانیها سبب افزایش توان محمدرضاخان بیگ و گسترش سرزمین زیر فرمانش شد و پاره هایی از سرزمینهای کوه پایه ای امروز شهرستان سیاهکل نیز به او واگذار شد.
جاذبه های گردشگری سیاهکل
استخر و پارک پاشوران سیاهکل
در داخل شهر (ورودی سیاهکل از بازکیا گوراب ) استخرو پارک پاشوران قرار دارد، همانند استخرهای لاهیجان و لنگرود بنا شده است ، اطراف آن با درختان چنار و اقاقیا و انواع گیاهان تزئین شده. استخری کوچک و زیبا می باشد که با دو مجسمه دلفین در دو طرف و دو مجسمه لک لک کنار هم در وسط آن ترئین شده است . از دیگر امکانات این استخر قایق پارویی برای گردشگران می باشد. در این استخر امکانات اولیه لازم برای استراحت و اتراق فراهم شده و دارای یک پارک بازی برای کودکان و همچنین ابزارهای ورزشی آمادگی جسمانی می باشد که این محل امن را محلی مناسب برای استراحت مسافران تبدیل کرده است. همچنین دور استخر نیز با انواع مجسمه های شیرسنگی ، بزکوهی ، کشاورزی با زنبیلی پر از اردک و … مزین است.
چشمه های آب معدنی منطقه غازی گوابر و خورتاب
در منطقه کوهستانی غازی گوابر و همچنین خورتاب نیز چندین چشمه آب طبیعی وجود دارد که به عنوان یکی از جاذبه های طبیعی این مناطق بشمار میروند. البته با توجه به توپوگرافی خاص و کوهستانی بودن چشمه غازی گوابر امکان توسعه این چشمه محدود شده است و بیشتر افراد محلی و کشاورزان روستا از آب گوارای این چشمه استفاده میکنند.
چشمه آب معدنی سیرگیلی
در دامنه های کوهپایه ای و کوهستانی منطقه بورپشته سر چوشل چشمه سارهای زلال و پرآب فراوانند. چشمه سیرگیلی در نقطه میانی نرسیده به جنگل کاهکوه ( 2کیلومتری) قراردارد و آب آن بسیار سرد و گواراست. ازآنجائیکه تنها محله مسکونی که به دلیل افت فشار آبرسانی صورت نگرفت بالا محله چوشل منطقه بورپشته سر بود که این موضوع باعث شد ساکنین محل که در مجموع 20 خانوار می باشندبا همکاری شورای محل به این فکر افتادند تا از چشمه های زلال که در کوههای سیرگیلی واقع شده آب مصرفی محله بورپشته را تأمین کنند که با کمک مردم و همکاری سازمان آب سیاهکل مراحل لوله گذاری و نصب منبع های بزرگ انجام گرفت و آب معدنی خالص چشمه های کوه سیرگیلی به درب منزل اهالی رسید که این امرخداپسندانه ادامه داشت چون آب گوارای سیرگیلی به پایین تر از محل بورپشته سر یعنی کیش محله هم رسانیده شد و یک لوله آب نیز برای استفاده عموم در این محل تعبیه شده است.
چشمه گرماخانی
در جوار آرامگاه امامزاده سید نجف الدین (ع) در منطقه میان محله روستای چوشل که به امامزاده گرماخانی معروف است چشمه ای جوشان وجود دارد که آب گوارائی دارد. این چشمه در ضلع شرقی امامزاده وجود داشته و اطراف آن نیز پوشیده از درختان شمشاد و جنگلی است . مردم چوشل این چشمه را مقدس و آب آن را شفابخش می دانند و به همین دلیل از آب آن بعنوان تبرک برای درمان بیماریها استفاده می کنند. در قدیم آب این چشمه را به خزینه هایی می ریختند وبعد از گرم نمودن آب چشمه، درآن استحمام می کردند و معتقد بودند که استحمام در آب گرم این چشمه بسیاری از بیماریهای چشمی، ناراحتی های استخوانی و رماتیسمی را درمان می کند.
چشمه آب معدنی لاریخانی
در دامنه های کوهپایه ای و کوهستانی سیاهکل چشمه سارهای زلال و پر آب روانند . به دلیل کوهستانی بودن و پوشش انبوه درختان تنومند ، چشمه های فروان در سیاهکل روانند . چشمه لاریخانی در نقطه پایانی جنگل لاریخانی و در یال کوه منتهی به دیلمان قراردارد . آب گوارا و سردی دارد . چشمه اش به منبع آب منتقل شده و سرریزآن برای عموم است. در کنار چشمه دشت کوچک وجودارد که مردم در آن چادر می زنند . قصابی ، کبابی ، خواربار در محل فعال است . در فصل میوه ، روستائیان محصولات باغی را در کنار چشمه به گردشگران عرضه می کنند.
منطقه شکارممنوع دیلمان
منطقه شکار ممنوع دیلمان در موقعیت جغرافیایی N3658 E4955 در استان گیلان واقع است. منطقه شکار ممنوع دیلمان و درفک در ١٠ کیلومتری جنوب شهرستان سیاهکل قرار گرفته است و از سال ١٣٧٤ به صورت شکار ممنوع مدیریت شده است و پس از آن دو بار نیز تاکنون ممنوعیت شکار در آن تمدید شده است. وسعت منطقه شکار ممنوع دیلمان و درفک ٤٤٨٨٥/٩٩ هکتار بوده و وضعیت توپوگرافی منطقه جنگلی، مرتعی و کوهستانی است. درفک نام قله‌ای در استان گیلان و در رشته‌کوه البرز است. نام قلهٔ درفک به روایتی از دال فَک (دٌلفَک) آمده‌است که در گویش دیلمی، دال، نام پرنده‌ای است از خانوادهٔ عقاب و فَک به معنی آشیان و آشیانه است. بنابراین دالفک، یعنی آشیانه عقاب. اما بر اساس روایت دیگری، نام درفک از قوم دربیک آمده که تیره‌ای از ساکنان حوالی دریای خزر بوده‌اند. قلهٔ درفک در ارتفاع ۲۷۳۳ متری البرز غربی در کوههای گیلان قرار دارد. این قله در ۵۰ کیلومتری جنوب شرقی رشت در استان گیلان و مقابل رستم آباد در بخش خورگام شهرستان رودبار واقع شده‌است. دیلمان شهری است در شهرستان سیاهکل استان گیلان که در شمال ایران واقع شده‌است و ارتفاع آن از سطح دریا ۲۲۰۰-۲۵۰۰می باشد. نام دیلمان ترکیبی است از سه پاره واژه دیل و ام و ان. دیل به معنی جایی است که در آن دام نگه می‌دارند و ام پسوند نمایشگر ارتفاع و بلندی است و ان پسوند مکان. در نتیجه معنی این ترکیب جای بلند نگهدارندگاه دام است و در حقیقت دیلمان سرزمین بلندی است که در آن دامداری می‌گردد. این منطقه تا قرن پنجم هجری دیلم نامیده می‌شد و از قرن پنجم در متون نام دیلمان دیده می‌شود و اگر پیش تر از این نام استفاده شده بیانگر جمع اهل دیلم بوده‌است. گونه‌های گیاهی مهم منطقه شکار ممنوع دیلمان و درفک شامل افرا، ممرز، پلت، شیردار، راش، توسکا، لیلکی، صنوبر، انار، تمشک، شب خسب، ون، شمشاد، گردو و ملج است و در مواردی مورد توجه مراکز دانشگاهی برای تفرج قرار گرفته است که آبشار لونک در ضلع شمالی منطقه و در نزدیکی راه دسترسی به منطقه پذیرای تعداد بسیاری از گردشگران در فصول مختلف سال است و این منطقه یکی از بهترین مناطق برای حفاظت از نظر تنوع زیست بوده که توانایی ارتقای سطح به یکی از مناطق چهارگانه را دارد. گونه‌های مهم جانوری شامل مرال، شوکا، پلنگ، خرس قهوه ای، شغال، گراز، گربه جنگلی، سمور و رودک می باشد. گفتنی است مرال از خانواده گوزنها (Cervidae) می باشد که در بین گوزنهای کشور بزرگترین جثه را دارد. پاهای بلند و کشیده و وزن آنها بین 100 تا 150 کیلوگرم است و نرهای بالغ گاهی وزنشان به بیش از 250 کیلوگرم می رسد رنگ بدنشان خاکستری تیره که در فصل تابستان مایل به قهوه ای می باشد. جنس نر دارای شاخهای بلند است روی هر شاخ تعدادی شاخک وجود دارد. قسمت جلویی شاخ دارای دو شاخک است که به شاخک ابرویی یا گرگ کش معروف است شاخها هر سال در اواخر اسفند می افتد و در طی فصل بهار و تابستان رشد می کند و در اواخر تابستان کامل می شود مرالها حیواناتی هستند که حس شنوایی و بویایی قوی دارند و برای شروع فصل جفتگیری نرها وارد زیستگاه ماده ها می شوند و تشکیل حرمسرا می دهند بین نرها بر سر جفتگیری با ماده ها، رقابت پیش می آید که به فصل گاوبانگی معروف است.
کوه درفک
موقعیت جغرافیایی : قله در رشته کوه های البرز غربی در شمال شرقی شهرستان رودبار و در منطقه جنگلی سیاهکل قرار دارد. بررسی توپوگرافی قله: آتشفشان خاموش دُرفک در منتهی الیه خط الرأس غربی البرز واقع است که از شرق توسط گردنه دیلمان به قله کم ارتفاع 2200 متری ناتیش کوه و سپس ارتفاعات اشکورات و در نهایت به قله خشچال بزرگ متصل می گردد. ویژگی خاص: در ضلع شمالی قله دیواره 500 متری آهکی بلندی قرار دارد و از جمله سایر دیدنی های آن باید از غار یخ برفراز کاسه درفک نام برد. مسیر صعود قله : در جاده ای به سوی رشت، پس از رودبار و بعد از عبور از سفید رود به سوی آبادی شیرکوه در دامنه جنوب غربی درفک رهسپار می شویم در کوهپایه نسیم روح نوازی جریان دارد. شب را در کنار مردمان خونگرم شیرکوه گذرانده، صبح زود این روستای کوچک را به سوی اولین منزل میان راه گوسفند سرای لارنه که در میان جنگل های انبو درفک است ترک می کنیم. در ابتدا به سوی منبع آب ده ادامه راه داده (1) و پس از پشت سر گذاردن این مکان مسیر را از روی یال که کاملاً درون جنگل قرار دارد به سمت بالا ادامه می دهیم باید دقت داشت که از مسیر روی یال منحرف نشویم و به داخل دره های فرعی اطراف یال منحرف نشویم و به داخل دره های فرعی اطراف یال اشتباهاً سرازیر نشویم. گوسفند سرای لارنه دارای یک کلبه و چشمه کوچک و چمنزاری سرسبز و جالب است ( 2 ). سپس از جنوب لارنه، از فراز منطقه مسطحی بر بالای دهکده کوچک دَفراز گذشته (3)، در جهت شمال شرقی حرکت می کنیم، تا به منطقه سراشیبی سیاه دره و انبوه درختان جنگلی می رسیم. هر از چند گاه در هر کجای جنگل اثر ردپای جانوری به چشم می خورد پردندگان آواز سرداده اند و سرحال و شاداب از شاخه ای به شاخه ای می پرند. در دور دست های جنوبی سر و صدای میش های وحشی به گوش می رسد. انگار تا به حال کسی از این مسیر عبور نکرده است. طبیعت بکر و زیبا و دست نخورده است و ما همچنان به پیش می رویم. در کنار یک سربالایی به نم سنگ سرا استراحتی کرده سپس راه مالرو سمت راست را مجدداً ادامه می دهیم. در گوسفند سرای جیرونی به منطقه ای وسیع و مرتعی دل انگیز و سرسبز می رسیم (4). درختان جنگلی کم کم ناپدید می شوند. بجای آنها بوته های بزرگ سربرمی آورند و راه مالرو به سوی قله کاملاً مشخص می شود. پس از عبور از یک شیب تند به صورت زیکزاک به پهن دژ می رسیم.در اینجا نیز یک کلبه سنگی وجو دارد. پس از عبور از امتداد چند یال کوچک درجهت شرق وتروارسی کوچک در پی یک راه پیمایی طولانی به لبه گردنه وکاسه در فک وارد می شویم (5)کاسه قله که در واقع دهانه آتشفشانی آن به حساب می آید،در حدود 2500 متر طول 800 الی 900 متر عرض دارد.دراین کاس کلبه های سنگی کوچک و بزرگ وجود دارد. قله حال هوایی کاملاً بهاری دارد ودر نقاط مختلف شیار های منتهی به لبه های قله مانند آن لکه برف دیده می شود. کلبه به دامداران کوچ نشین تعلق دارد که برای تعلیف دام های خود هر سال به این مکان می آیند. در اینجا شبی سرد و ساکت و آرام را در زیر چتر ستارگان درخشان آسمان به سر می بریم و صبح زود پس از جمع آوری وسایل با صرف مدت زمانی اندک به قله شمال شرقی دشت به ارتفاع 2705 متر صعود می کنیم. مه غلیظ تمامی دامنه های دره اشکورات و دیلما را پوشانده است. از کران تا کرانه های شرقی قلل البرز غربی چون برج خشچال، سرخه کوه هیر، کوه های شمالی قزوین و آسمان سرا دیده می شوند در غرب پشته کوه و کوه های گیلان به وضوح پیدا هستند. سواحل دریای خزر از مه متراکم پوشیده شده است. با دیداری از کوه های اطراف مجدداً به داخل کاسه دُرفک اردیبهشت و خرداد ماه و برای عکاسان حرفه ای فصل پاییز می باشد. وضعیت قله در زمستان: به دلیل حجم سنگین برف در فراسوی مرز جنگلی، صعود قله با برفکوبی سنگین انجام می پذیرد. لزوم شناخت مسیر و مسیریابی در میان مه و هوای طوفانی از جمله نکات مهم در اجرای برنامه زمستانی می باشد.
قلعه گرماور
این قلعه در فاصله 1000متری ضلع غربی روستای گرماور در 58 کیلومتری شهرستان سیاهکل بر فراز کوهی بلند و صخره ای قرار دارد . فاصله این قلعه تا روستا که خود بر روی بقایای آثار دوره ساسانی بنا شده و در شمال شرق قرار گرفته، ۳ کیلومتر می باشد. روستای گرماور در میان دره نسبتا تنگی واقع گشته که در زمین لرزه سال ۶۹ کل روستا ویران شد . آب و هوای آن در زمستان ها سرد و نیمه خشک و در تابستان گرم می باشد.محدوده این روستا فاقد پوشش گیاهی و جنگلی است رودخانه چاکرود در جنوب روستا جاری است و از مهمترین آثار فرهنگی- تاریخی، قلعه و برج گرماور می باشد. کوه گرماور با توجه به موقعیت سوق الجیشی مکان مناسبی جهت نظارت بر دشتهای اطراف می باشد و سطح کوه مملو از قطعات سفالینه های پیش از اسلام و به ویژه دوره اسلامی است، به ترتیب سفالینه های قرمز رنگ، نخودی رنگ و سفالهای لعابدار آبی رنگ و سبز رنگ و به ندرت هفت رنگ دوره اسلامی در سطح تپه پراکنده و قابل رویت می باشد. از بنای اصلی قلعه فقط برج دیدبانی آن برجای مانده و در قسمت غربی برج آثاری از پی ساختمان قابل رویت است و در برخی نقاط در مقاطع ایجاد شده آثار خشت های قرمز رنگ حاکی از وجود بنایی در ادوار گذشته به چشم می خورد و قسمت تحتانی برج از قطعات سنگ تراش داده شده با ملاط گل و یا آهک احداث شده و در بخش فوقانی آن نیز از خشت خام استفاده شده است.این قلعه را به قرن سوم و چهارم هجری نسبت داده اند ولی جهت دستیابی به تاریخ دقیق احداث بنا نیاز به کاوشهای باستان شناسی و حفاری دارد که هنوز در این منطقه صورت نگرفته است.
آبشار لونک سیاهکل
این آبشار در مسیر لاهیجان به دیلمان و پس از شهر سیاهکل قرار دارد. آبشار بسیار زیبایى در منطقه جنگلى است که در کنار جاده کوهستانى لاهیجان به دیلمان قرار دارد. این آبشار طبیعی و دارای طبیعت بکر و دیدنی است . در فصل بهارو پاییزآب فراوانی دارد و در تابستان کم آب می باشد این منطقه علاقه مندان خاص خود را دارد و زوج های جوان در روز عروسی خود به کنار این آبشار آمده و عکس های به یاد ماندنی می گیرند. آبشار لونک ، این آبشار در منطقه جنگلی کنار جاده کوهستانی سیاهکل به دیلمان پس از شهر سیاهکل قرار دارد و فاصله آن تا شهر سیاهکل حدود ۲۵ کیلومتر است . این آبشار دوقولو می باشد . این تنها یکی از آبشارهای کوچک و بزرگ این منطقه می باشد. این آبشار در فصل بهار و پاییز آب فراوانی دارد و در تابستان کم آب می باشد.
آبشار لونک در جاده سیاهکل – دیلمان یکی از جاذبه های طبیعی است که گردشگران می توانند در هیاهوی برخورد آب و صخره، تجربه ای از یک روز تابستانی خنک را داشته باشند. آبشار بسیار زیبای لونک تنها یکی از هزاران جاذبه گردشگری شهرستان سیاهکل استان گیلان است که همه ساله مسافران زیادی برای تماشای آن به این منطقه مسافرت می کنند. این آبشار در منطقه جنگلی کنار جاده کوهستانی سیاهکل به دیلمان پس از شهر سیاهکل قرار دارد و فاصله آن تا شهر سیاهکل حدود ۲۵ کیلومتر است. این تنها یکی از آبشارهای کوچک و بزرگ این منطقه است که در فصل بهار و پاییز آب فراوانی دارد و در تابستان کم آب است، این منطقه علاقمندان خاص خود را دارد و زوج های جوان در روز عروسی خود به کنار این آبشار آمده و عکس های به یاد ماندنی می گیرند. علاقه به آب از دیرباز در ذات هر ایرانى موج مى زند. آبشارها یکى از جلوه هاى خاص عظمت الهى هستند که ناخودآگاه هر بیننده را به تحسین خالق متعال وادار مى کنند، علاقه به آب از دیرباز در ذات هر ایرانى موج مى زند و هر کجا که آب و آبشارى باشد میعادگاه عاشقان طبیعت خواهد شد. استان گیلان آبشارهاى کوچک و بزرگ متعددى را در خود جا داده و اقلیمى مساعد و هوایى دلپذیر به ویژه در فصول بهار و تابستان دارند، اهم این آبشارها شامل لونک، لاتون، دودوزن، باباولی، خرمکش، ماسوله، ویسادارو… است، آبشارهاى فراوان و بسیار زیبایى گیلان همواره از عوامل مهم توسعه اکوتوریسم این استان است. آبشار لونک جلوه اى از طراوت، شادابى و زیبایى را به نمایش مى گذارد، این آبشار در دل جنگل قرار دارد و تفرجگاهى مهم به شمار مى رود، درپیرامون این آبشار علاوه بر جریان رودخانه ها و چشمه ها، زیبایى هاى طبیعى منظره اى بدیع پدید مى آورند که دیدار از آن را به خاطره اى فراموش نشدنى تبدیل مى کنند. زیبایى های آبشار لونک وصف ناپذیر است همچنین درختان سربه فلک کشیده راش، ممرز، توسکا، خرمندی، انجیری، رستنی ها گوناگون و گلهای رنگارنگ پیرامون آبشارلونک و همچنین آب و هواى مساعد، زیبایى و جذابیت ویژه اى به این آبشار بخشیده است، زیبایى این منطقه در بهار و تابستان وصف ناپذیر است، وجود گونه هاى مختلف پرندگان و انواع گلهاى زیبا پیرامون، آبشار لونک را به یکى از جاذبه هاى توریستى مهم استان حتی ایران تبدیل کرده است. اطراف آبشار فضای مطلوب و دل انگیز است، این آبشار یکى از عجایب و زیبایى هاى طبیعت گیلان است، در فصل بهار از سراسرکشور مردم علاقمند براى تفریح به سوى این آبشار روى مى آورند. آبشار لونک با مناظر طبیعى پیرامون درهم آمیخته و فضاى زیبایى پدید آورده است، درختان کهنسال پیرامون آن را فراگرفته اند، این آبشار در پیوند با عناصر زیباى طبیعى مانند دره، سبزه زار و اقلیم مناسب، فضاى بسیارفرحبخشى را برای گذران اوقات فراغت فراهم آورده اند. به هر حال اگر تماشای ریزش آب از کوه و صخره را دوست دارید، صدای خروش آبشاری پرآب در کوهسار را بشنوید، به سیاهکل در استان گیلان بروید و از آنجا پس از پشت سرگذاشتن مسیری 25 کیلومتری به کنار آبشار لونک می رسید. آبشار پرشکوه لونک، آبنمای طبیعی چشم نواز چشم اندازهای طبیعت رنگارنگ این منطقه در بهار و اوایل تابستان رویایی است اما در زمستان هم می شود به کنار آبشار رفت و در خلوت سکوت، غرش آبشار را با تمام وجود شنید. اگر اهل گردشگری در طبیعت هستید حتما آبشار لونک را بینید، آبشار پرشکوه لونک، آبنمای طبیعی چشم نوازی است. آب و هوای لونک در بهار و تابستان مطبوع و روح نواز است و گردشگران زیادی را جذب خود می کند اما در زمستان هم مشتاقان طبیعت به تماشای آبشار می شتابند. نایب رئیس فراکسیون گردشگری مجلس گفت: شهرستان سیاهکل زیبایی های خیره کننده ای دارد، شاید یکی از جالب ترین آنها همین آبشار باشد. یوسف قاسمی افزود: همسایگی آبشار و کوه با درختان و همنوایی آنها با پرندگان، درختان و جانوران در محل، چشم اندازی رویایی پدید آورده که تنها باید به آنجا رفت و این همه زیبایی را به چشم بصیرت و حیرت دید. گردشگری بهترین و کم هزینه ترین نوع سرمایه گذاری در سیاهکل است وی همچنین با بیان اینکه محور سیاهکل به دیلمان که حدود 46 کیلومتر بوده و بهترین محل برای سرمایه گذاری در بخش گردشگری است، افزود: گردشگری بهترین و کم هزینه ترین نوع سرمایه گذاری در شهرستان سیاهکل است. نماینده مردم لاهیجان و سیاهکل گفت: بخش گردشگری این شهرستان دارای اهمیت و پتانسیل چشمگیری بوده و رونق روزافزون آن نیازمند توجه جدی مسئولان استانی و کشوری است. وی ادامه داد: شهرستان سیاهکل اماکن تفریحی مهمی دارد که در صورت فراهم شدن زیرساختهای لازم می تواند گردشگران زیادی را در ایام سال به ویژه تابستان به این منطقه جذب کند. بدین ترتیب لازمه جذب گردشگر در گیلان ایجاد فضاهای امن و با طراوت است متاسفانه اطراف آبشارزیبای لونک در شهرستان سیاهکل بر خلاف انتظار گردشگران محلی برای ریختن انواع زباله ها شده است. از این آبشار هر چه بگویم کم گفته ایم، آبشاری زیبا در دل جنگلها و کوهستانهای بکر و زیبا، حیف است یک ایرانی این نقطه از وطن خود را نبیند که البته خیلی زیاد هستند. جا پای آدمی به طبیعت بکر به زشتی نمایان است هر جا پای آدمی به طبیعت بکر باز شده متاسفانه جای پای آن به زشتی نمایان گردیده است، وقتی در طبیعت زیبای آبشار زباله ها زیبایی آن را لکه دار می کند دل هر انسان زیبا دوستی خدشه دار می شود واقعا چرا نباید رعایت کنیم؟ در این ارتباط مدیرکل محیط زیست استان گیلان با اعلام اینکه چهره زیبای طبیعت را با ریختن زباله زشت نکنیم، گفت: گردشگران و تفرج کنندگان برای حفاظت از محیط زیست باید از رها کردن زباله در طبیعت خودداری کنند. امیر عبدوس افزود: طبیعت استان بسیار بکر و دیدنی اما این طبیعت زیبا نیازمند حفاظت و نگهداری است. وی اظهارداشت: مردم باید با همکاری گسترده با ماموران حفاظت محیط زیست خود را موظف به حراست و صیانت از این موهبت الهی کرده و از رها کردن انواع زباله در طبیعت خودداری کنند. رها کردن زباله در طبیعت سلب حق و حقوق از دیگران است مدیرکل محیط زیست گیلان ادامه داد: محیط زیست متعلق به عموم مردم است و همه حق برخورداری از یک محیط زیست سالم و زیبا را دارند و نباید با بی توجهی و سهل انگاری و رها کردن زباله در طبیعت این حق را از دیگران سلب کرد. به هر حال آبشار لونک یکی از زیباترین نقاط طبیعی شمال ایران است، این آبشار بزرگ و زیبا با محیطی بسیار دل انگیز که تلفیقی از آب، صخره های بدیع، چشمه ها و پوشش جنگلی برخوردار است و به عبارتی آبشار لونک زیبایی خاص طبیعت است.
کاروانسرای تی تی
از زمانی که تی تی خانم، عمه یکی از شاهان صفوی، تصمیم گرفت کاروانسرای زیبایی به نام خود بنا کند، بنیان یکی از قدیمی ترین بناهای سیاهکل گذاشته شد. بنایی سنگی و آجری که تاریخ ساخت آن به دوران صفویه بر می گردد و اگر گذارتان به آن بیفتد، می توانید ساختمانی از سنگ رودخانه ای، آجر و ملات گچ و ساروج را ببینید که ورود شما را به یک حیاط مرکزی، یک گذرگاه هشتی و دو ایوان کوتاه خوشامد می گویند. با این حال، تا همین چند سال پیش، مردم محلی بنای کاروانسرا را تبدیل به طویله کرده بودند و حیاط آن را باغچه! تا زمانی که پای میراث فرهنگی به ماجرا باز شد و این بنا را با شماره ثبت ملی 1784 در فهرست آثار ملی ایران ثبت کرد. کاروانسرای باستانی تی تی را باید در شهرستان سیاهکل و در مسیر راه کاروانی دیلمان به لاهیجان، بر سر دوراهی رودخانه باباکوه و میثم رود ببینید. جایی درست در 10 کیلومتری جاده سیاهکل به دیلمان و بر پای تپه ای نسبتا بلند و سرسبز که در گذشته راه اصلی کاروان رو از لاهیجان به دیلمان و طالقان بوده است. تی تی در زبان گیلکی به معنی شکوفه است و بنابراین تی تی کاروانسرا، کاروانسرای شکوفه معنی می دهد. ساخت این کاروانسرا، آن هم در روزهایی که کاروانسراهای کمی در شمال کشور ساخته می شد.
پناهگاه سنگی گیلارکش
برای رسیدن به سیاهکل، چنانچه از رشت حرکت کنید باید به طرف شرق رفت. پنجاه کیلومتر که از مرکز استان فاصله بگیرید به سیاهکل می رسید. از سیاهکل بعد از طی 37 کیلومتر به روستای گیلارکش میرسید. این منطقه کوهستانی دارای آب و هوای سرد سیری است. پناهگاه سنگی گیلارکش، در شمال روستای گیلارکش واقع شده است که از توابع دهستان پیرکوهِ دیلمانه و در سمت پایین روستا، در ارتفاع 1780 متری، روی دیواره ی صخره ای قرار گرفته است. بنا به گفته ی اهالی محل در این دیواره صخره ای، چندین سوراخ به ابعاد متفاوت وجود داشته که بر اثر زلزله ی سال 69 بیشتر آنها بسته شده است. این پناهگاه رو به سمت شرق و مشرف به رودخونه ی گیلارکش است. آب این پناهگاه، از رودخونه گیلارکش تامین می شده است. دهانه ی اصلی پناهگاه، یک و نیم متر عرض و حدود 2 متر ارتفاع دارد. درباره این پناهگاه پژوهش های همه جانبه صورت نگرفته و در حال حاضر چوپانان منطقه از این پناهگاه استفاده میکنند.
آبشار باباولی
آبشار باباولی سیاهکل-دیلمان در موقعیت جغرافیایی E495449 N365422 در استان گیلان واقع است. این منطقه هم از نظر چشم اندازهای طبیعی و هم از نظر تاریخی ، از نقاط دیدنی استان گیلان به شمار می روند. این منطقه سرزمین قوم باستانی دیلم است. راه اصلی این ییلاق ها از شهر سیاهکل می گذرد و پس از عبور از این شهر در امتداد مسیر شم رود تا ارتفاعات کوهستانی دیلم پیش می رود. طبیعت سرسبز و زیبا و خانه های بومی لته پوش (تخته سر) با مردمی خون گرم و میمان نواز بر جاذبه های گردشگری این منطقه افزوده است. آبشار بابا ولی در روستای بابا ولی، و در حدود 5 کیلومتری جاده دیلمان به آسیابر، که در ساحل رودخانه پاکرود واقع شده و این آبشار فصلی است که بر اثر آب شدن و ذوب برفهای ارتفاعات اطراف آن به جریان می افتد و تصویری رویایی به همراه صدایی دل انگیز از خود ارائه می دهد. با توجه به اینکه اطراف آبشار جوی آب قرار دارد، می توان در ایام خشک سال بصورت مصنوعی آب را به بالای آن هدایت کرد. ارتفاع آن در حدود 20 متر است و از آبشار لونک با عظمت تر می باشد.
