فَسا نام شهری در ۱۴۵ کیلومتری جنوب شیراز واقع در استان فارس است. شهرهای شیراز، داراب، استهبان و جهرم در همسایگی این شهرستان هستند.،
دانشگاه‌ها فسا
این شهر دارای یک واحد دانشگاه علوم پزشکی، یک واحد دانشگاه آزاد اسلامی، یک واحد دانشگاه پیام نور و یک واحد آموزش عالی است.
پیشینهٔ تاریخی فسا
تاریخ فسا حداقل به زمان هخامنشیان برمیگردد که در آن زمان نام این شهر پسه یا پسا بوده که بعد از حمله اعراب به فسا تبدیل می‌شود.
کشاورزی و صنعت فسا
فسا از نظر کشاورزی شهری پررونق است. از نظر تولید گندم و ذرت رتبه اول کشور ایران را داراست بطوریکه فسا را شهر گندم می‌دانند . با توجه به آب و هوای مناسب ،وجود نخلهای گرمسیری و درخت گردو و دیگر گونه‌های درختی در این شهر متداول است. کشت پنبه نیز در فسا رونق فراوان دارد. کارخانه رب گوجه فرنگی، 16 کارخانه ذرت خشک کنی و یک کارخانه روغن کشی زیتون، یک کارخانه قند، کارخانه تولید ماکارونی، کارخانه تصفیه وش پنبه،کارخانه تولید الکل ،کارخانه یخ سازی،کارخانه تولید آرد، کارخانه شیر ارمغان، کارخانه صنایع لبنی – تعدادی کارگاههای تولید پنبه کانی غیرفلزی و صنایع دستی (بافت فرش ، گلیم ، حصیر ، رویه گیوه و . . .) از صنایع این شهرستان می‌باشد .
موقعیت راهبردی فسا
قرار گرفتن در مسیرهای اصلی شیراز به کرمان و بندر عباس، این شهر را از یک موقعیت راهبردی برخوردار کرده‌است. بلندترین نقطه این شهرستان خرمن کوه می باشد که 3185متر ارتفاع دارد .
آیین های مزدکی و مانوی فسا
فرصت‌الدوله در آثار عجم چنین می‌نویسد:
زرتشت خورگان که استاد مزدک بوده است از اهالی این شهر است که سالها در بیزانس (روم شرقی) بسر می‌برد و در آنجا با کتب فلسفی یونانی از جمله جمهوریت افلاطون آشنایی پیدا کرد و تحت تأثیر اندیشه مدینه فاضله افلاطون قرار گرفت. افکار زرتشت خورگان که بیشتر جنبه اقتصادی و اجتماعی داشت، توسط شاگرداش مزدک به جامعة ایرانی معرفی شد. میگویند بانی اصلی آیین مزدکی مردی زردشت نام از اهل فسا بود و به نوعی کیش مانوی که مخالف کیش رسمی مانوی بود، دعوت میکرد. این مرد دعوت خود را در روم ظاهر کرد و سپس به ایران سفر کرد و به دعوت پرداخت. در روم این شخص به نام پوندس معروف بوده‌است. پس نتیجه این می‌شود که فرقه مورد بحث ما یکی از شعب مانوی بوده که قرب دو قرن قبل از مزدک در کشور روم تأسیس یافته و مؤسس آن یکنفر ایرانی زردشت نام پسر «خورگان» از مردم «پسا» بوده‌است… از اشارات مندرجه در کتب عربی چنین مستفاد می‌شود که زردشت (فسایی) پیشوایی بوده که دعوت او فقط جنبه نظری داشته‌است، اما مزدک که مرد عمل بوده و به قول طبری در نزد طبقه عامه خلیفه زردشت به شمار میآمدهاست، رفته رفته نام مؤسس اصلی را تحت الشعاع قرار داد و در همان عهد خود، فرقه را به اسم مزدکیه مشهور نمود. بنابراین فسا(پسا) را می‌توان مهد آیین مزدکی دانست.
تقسیمات کشوری فسا
شهرستان فسا اکنون دارای شهرهای زاهدشهر و ششده و قره بلاغ و سه بخش مرکزی، شیبکوه و نوبندگان می‌باشد.
روستاهای تاریخی فسا
از قدیمی ترین روستاهای بخش مرکزی می‌توان به کوشکقاضی اشاره نمود. این روستا در سمت جنوب شرقی شهرستان فسا واقع شده‌است که مواضع تاریخی نظیر تل نخودی و قلعه رحمت آباد در حاشیه آن و سمت کوه توده قرار دارند و روستای نوبندگان که پیشینهٔ آن به زمان تمدن ایلام می‌رسد.
جاذبه‌های طبیعی فسا و تفرج گاهها-ابنیه و آثار تاریخی
1- تل ضحاک که از آثار ما قبل اسلام است و ویرانه‌های کاخ یکی از شاهان ساسانی به همین نام می‌باشد که آثار باستانی زیادی بر اثر کاوش در اطراف آن بدست آمده و در موزه‌های کشور نگهداری می‌شود.
2- آثار شهری مربوط به دوران ساسانی در حوالی روستای تنگ کرم واقع در 15 کیلومتری شهر فسا بنام شهر وال وجود داشته که آثار و بقایایی از آن باقی است.
3- تل نعلکی واقع در جنب روستای جلیان از بخش نوبندگان که قبور ماقبل تاریخ بوده و از لحاظ مهر پرستی بررسی و اهمیت است.
4- ساختمان نقاره خانه واقع در اول بازار شهر فسا مربوط به دوران قاجار
5 – سنگ قبر (سنگ سیمان) به طول 2 متر و عرض 5/0 متر که خطوط گرانبهایی روی آن حک شده و مربوط به دروازه شهر فسا در زمان ساسانیان بوده است.
6- آتشکده سامانی مربوط به دوره ساسانی واقع در 15 کیلومتری شمال فسا
7- دریاچه مصنوعی
8- چهل چشمه – پانعل
9- میان جنگل دارای گونه‌های گیاهی بسیار ارزشمند
10- امامزاده اسماعیل
11- امامزاده حسن
12- شاهزاده قاسم
13- شاه ابوالفتح
14- پارک تفریحی آزادی
15- منطقه گلیان
-منطقه باستانی کوزه گرخانه (واصل آباد ) ، آثار باستانی تنگ مج و تنگ موردی ، تل نخودی و اتلال مجاور آن (کوشکقاضی) ، تل سیاه (فدشکویه) و اتلال در امتداد آن تنگ خمار (سنان) و چاههای سنگی در ارتفاعات مجاور سنان ، بقعة سید شمس الدین (عهد صفوی) ، بقعة زاهد کبیر در زاهد شهر (عهد مغول) ، ساختمان نقاره خانه (شهربانی قدیم = خیابان محمدی)
