گرمی | سرسبز ، مرزی ، ناشناخته – معرفی جاذبه های گردشگری گرمی

گِرمی از شهرهای قدیمی استان اردبیل ایران و مرکز شهرستان گرمی و جزئی از دشت مغان است. این شهر بر سر چشمه رودخانه گرمی چای یا اوجارود بنا شده‌ است به نحوی که سه رود در میانه شهر به هم ملحق شده و اجارود یا گرمی چای را ایجاد می‌نمایند.

جغرافیا و طبیعت

شهرستان گرمی از شمال با شهرستان‌های بیله سوار و پارس‌آباد، از غرب با شهرستان کلیبر (آذربایجان شرقی) از جنوب با شهرستان مشگین‌شهر و از شرق با جمهوری آذربایجان همسایه‌است. شهرستان گرمی از جنوب به دامنه کوه‌های صلوات، از شمال به کوه‌های خروسلو از غرب به رود دره رود و از شرق به بالهارود محدود می‌شود.

براساس تقسیمات کشوری شهرستان مغان (گرمی) دارای وسعتی معادل ۱۷۲۵٫۲ کیلومتر مربع می‌باشد.

پست‌ترین نقطه شهرستان در شمالغرب شهرستان و در روستای خان محمدلو واقع است که حدود ۲۴۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد و مرتفع‌ترین نقطه شهرستان کوه‌های صلوات در جنوب روستای خان‌کندی است که حداکثر ۲۲۰۰ متر ارتفاع دارد.

رشته کوه‌های قره داغ، خروسلو، صلوات سمتهای جنوبی، شرقی و غربی این شهرستان را تشکیل می‌دهند. در کوه‌های این شهرستان تاکنون ۶ دهنه غار طبیعی شناسایی و ثبت شده‌است.

شهرستان گرمی مغان در شمال استان اردبیل و در مرز ایران و جمهوری آذربایجان قرار دارد.شهرستان گرمی آب وهوایی مطبوع و خنک در تابستان و زمستانهایی نه چندان سرد دارد. وجود کوه‌های سر سبز، چشمه ساران متعدد، دریاجه سد گیلارلو، منطقه جنگلی اینی و آلای له، رودخانه‌های دره رود، بلغارچای، جیین چایی، روستاهای تنگ، تولون، خان کندی، قوزلو و …  از جاذبه‌های دیدنی آن می‌باشد. علاوه بر جاذبه های طبیعی، قرار گرفتن این شهرستان در نقطه صفر مرزی با جمهوری آذربایجان همراه با ویژگی های خاص مناطق مرزی از جاذبه های ویژه این منطقه به حساب می آید.

کوه ها

خروسلو داغ

رشته كوه خروسلو در جنوب دشت مغان، در 40 كیلومتری شمال غربی شهرگرمی مغان قراردارد و مرتفع ترین و مشهورترین قله آن خانملو می باشد. رودهای برزند چای و قوروچای از این رشته کوه سرچشمه می گیرند. و دشت مغان را از بخش های انگوت و اجارود جدا میسازد . این کوه پر جاذبه ترین طبیعت این شهرستان به شمار می آیند.

صلوات داغ

رشته کوه صلوات بصورت توده های کم ارتفاعی می باشد که با یک ارتفاع ملایم به دشت مغان می پیوندد در واقع ادامه رشته کوه های باغرو (تالش) می باشد كه ازكوه های كلانتر، سامان لو داغ، دنگوزگدوك و صلوات به وجود آمده و شهرستان های مشكین‌شهر و مغان را از هم جدا می‌سازد. مرتفع ترین قله این این رشته كوه 2 هزار و 50 متر است. جهت آن شمال شرقی – جنوب غربی می‌باشد، كه گوشه شمالی آن به دره ارس می‌پیوندد و دره ارس و رود مرزی ارس این كوهها را از قفقاز جدا می سازد. رود سامبورچای از دامنه‌های شمالی این رشته سرچشمه می گیرد و رودهای دامنه جنوبی آن به قره سو وارد می‌شوند. این رشته كوه كه از جنوب غربی به سوی شمال شرقی به درازای 46 كیلومتر كشیده شده از سوی غرب به وسیله رود قره‌سو از كوهستان ارسباران شرقی جدا می شود. گردنه‌های صلوات و آقیز، در این رشته كوه قرار دارند.

قره چای داغ

این کوه با ارتفاع 2202 متر در محدوده شهرستان گرمی، بخش مرکزی، دهستان اجارود غربی و در 13 کیلومتری جنوب مرکز شهرستان گرمی واقع شده است. نام دیگر کوه، قره چای داغ است. خط مرزی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان از خط الراس این کوه می گذرد.

رودها گرمی

رودخانه بلغار چایی

رودخانه بالهارود که در زبان مردم شهرستان گرمی بلغارچای گفته می شود؛ از دامنه‌های شمالی كوه میرو، در دهستان اجارود در 13 كیلومتری جنوب شرقی شهر گرمی سرچشمه می‌گیرد و سراسر مرز ایران و جمهوری آذربایجان را تا بیله‌سوار می‌پیماید و روستاهای مرزی بسیاری را سیراب می‌سازد. این رودخانه از نقطة مرزی بیله‌سوار از ایران خارج شده و به سوی شمال شرق درون دشت مغان جمهوری آذربایجان جریان می‌یابد. این رود از نظر جایگاه مرزی از اهمیت بسیاری برخوردار است.

گرمی چایی

رودخانه دایمی دره رود یا گرمی چایی از سرشاخه های اصلی رود ارس یکی از منابع مهم آب های سطحی استان و منطقه محسوب می شود. بزرگترین سد خاکی شمالغرب کشور بر روی این رودخانه احداث شده است. رودخانه دره رود همچنین از وسیع‏ ترین حوزه آبخیز برخوردار است به طورى که قسمت اعظم کوههاى سبلان، برزند، خروسلو، طالش، باغرو، آبخیز این رودخانه به شمار مى‏روند. از شاخه‏هاى اصلى این رودخانه مى‏توان قره سو، بالیغلو و خیاو چاى را نام برد . این رودخانه در دره خوش آب و هوایی جاری می شود که ساحل آن را درختان در برگرفته اند . این مکان محیط مناسبی برای گردشگران حساب می شود.

دریاچه های گرمی

دریاچه قالغانلو

دریاچه زیبای قالغانلو، در شرق روستای خان كندی از توابع شهرستان گرمی قرار دارد. این دریاچه با داشتن جاذبه های زیبای خدادادی دل هر گردشگری را به سمت خود مجذوب می کند؛ از ذوب شدن تدریجی برف‌های كوه «قبله داشی» پدیده آمده و در پاییز و بهار وسعت آن افزایش می‌یابد، اما در تابستان به دلیل افزایش تبخیر سطحی و آبیاری مزارع، از وسعت آن كاسته می‌شود. در این دریاچه انواع موجودات آبزی زندگی می کنند و در عین حال، مكان مناسبی برای انواع ماهیان سردابی است.

دریاچه سد گیلارلو

این دریاچه در پنج کیلومتری شمال شهر گرمی و در کنار روستای گیلارلو واقع است. این دریاچه بعد از دریاچه شورابیل بزرگترین دریاچه استان اردبیل به حساب می آید. دریاچه مصنوعی گیلارلو به دلیل موقعیت جغرافیایی و چشم انداز زیبا  و همچنین وجود آلاچیق‌ها و کمپ‌های اقامتی و امکانات تفریحی از جمله قایق سواری، گیلارلو را به قطب گردشگری این شهرستان تبدیل کرده است.

چشمه ها و آب های معدنی گرمی

چشمه داشلی بولاغ

چشمه داشلی بولاغ در جنوب روستای دیزج به فاصله ی حدود 3 تا 4 کیلومتری گرمی واقع شده است سرچشمه داش بولاغ از کوه های اطراف بوده که بوسیله لوله کشی به 600 الی 700 متری در پایین دست کوه آورده شده است . قدمت این چشمه مشخص نبوده و تنها منبع تأمین آب شرب آبادیهای اطراف می باشد و اهالی روستاهای دیزج ، آقداش ، تکانلو ، بنه و … از این چشمه استفاده می کردند. امروزه نیز برخی افراد از آب این چشمه جهت شرب و دم کردن چای از اطراف و اکناف بویژه شهر گرمی به این محل مراجعه می کنند.چشمه داش بولاغ از قدیم الایام استراحتگاه عشایر ایل شاهسون بوده که از قشلاقات دشت زرخیز مغان به کوه های باغرو و سبلان کوچ می کنند و بالعکس.

نکته ی قابل توجه در اطراف این چشمه وجود آثار باستانی در قسمت شرقی آن بوده که در دهه های اخیر حفاریهای گسترده ای در این محل جهت دستیابی به آثار باستانی انجام گرفته و قبور تاریخی و باستانی زیادی در این محل وجود دارد.

چشمه خان بولاغی

چشمه خان بولاغی چشمه آبی خودجوش با دبی 3 لیتر بر ثانیه که در جنوب روستای خان کندی شهرستان گرمی مغان است. دمای اب این چشمه در تابستان و زمستان همواره نزدیک صفر است و خاصیت شفا بخشی برای امراض پوستی و استخوانی را دارد. این چشمه از قدیم مورد توجه خوانین و رؤسای قبایل محلی و ایلات شاهسون می باشد.

آبشار

شلاله لر دره سی (دره آبشارها)

شلاله لر دره سی یا شوله لر دره سی (دره آبشارها) با داشتن ده ها آبشار بزرگ و کوچک یکی از نقاط مهم و دیدنی روستای قوزلو است. با توجه به ویژگی ها خاص و منحصر به فرد این دره به مانند تعداد بی شمار آبشار ریز و درشت و همچنین طول نسبتا زیاد آن و همچنین همراهی با جلوه طبیعی منطقه به مانند کوه و سنگ و درخت؛ در صورت شناسانده شدن به صورت یک جاذبه طبیعی و با فراهم کردن خدمات گردشگری در اطراف آن می تواند به عنوان یکی از مهمترین جاذبه های منطقه مغان و استان اردبیل درآید. این دره در شعبه قوزلوچای رودخانه اوجرلو چای واقع شده و از آبشارهای مهم آن می­توان به بویوک شوله، قیزیل قایا شوله سی، یوخاری شوله و… اشاره کرد.

تالاب های گرمی

تالاب شور گل

  تالاب شور گل در 3 كیلومتری جنوب شرقی شهر اردبیل در شهرستان گرمی مغان  قرار دارد و در بهار، زیستگاه پرندگان مهاجر است.

تالاب گیلارلو

تالاب گیلارلو نیز از گردشگاه های مهم شهرستان گرمی مغان است که زیستگاه مناسب برای پرندگان مهاجر و جانداران آبزی محسوب می شود. علاوه برآن دارای ظرفیتهای بالقوه ای برای جذب توریست در کنار آبیاری مزارع کشاورزی به کار می رود.

زیستگاه ها و مناطق حفاظت شده

منطقه شکار ممنوع ساحل آراز

شهرستان گرمی مغان در مرز ایران و جمهموری آذربایجان و در کنار رود مرزی ارس قرار دارد. حاشیه رودخانه ارس دارای محیط زیست گیاهی و جانوری  بکر و منحصر به فردی می باشد. به همین دلیل ناحیه ای در حاشیه رود ارس به شعاع 7 کیلومتر به عنوان ناحیه شکار ممنوع اعلام شده است که این منطقه به جهت زیبایی خاص خود به عنوان محلی برای گردشگران داخلی و خارجی می باشد.

منطقه حفاظت شده تولون

ناحیه ای موسوم به گزرون كه از بلندی هایروستای تولونبخش مركزی تاروستای اوماسلانبخش مورانشهرستان (مغان)گرمیرا شامل می شود به وسعت 10 هزار هكتار به عنوان منطقه حفاظت شده تعیین شده است. این منطقه به دلیل محیط زیستی و گیاهان و جانوان موجود در این ناحیه اهمیت بسیاری دارد. علاوه بر این ، این منطقه با ترکیب جاذبه رودخانه ارس و نوار و جاده مرزی مجاور جمهوری آذربایجان و همچنین مناطق بکر و طبیعی به عنوان جاذبه گردشگری بی بدیل مطرح می باشد.

منطقه رمضانلو

منطقه طبیعی و بکر رمضان‌لو که در ۱۶ کیلومتری شهرستان گرمی قرار دارد یک منطقه بسیار زیبایی بوده که درختانی به قدمت چندین صد ساله در آن وجود دارد که هنوزهم بعد از گذشت سالیان دراز شکوفه‌های زیبا و رنگارنگی را بر شاخه‌های این درختان کهن‌سال شاهد بودیم که این منظره بر زیبایی منطقه بیش از پیش می‌افزاید.  حضور گردشگران داخلی و خارجی در منطقه رمضان‌لوی شهرستان گرمی نیز بسیار باشکوه و دیدنی است و مردم می‌توانند برای خارج شدن از دود و دم شهری و کناره گرفتن از مشکلات روزمرگی زندگی این منطقه را برای گردش انتخاب و یک روز خوبی را در کنار خانواده‌های خود تجربه کنند.

باغات و مزارع

استان اردبیل و علی الخصوص دشت مغان در حوزه انواع محصولات کشاورزی از ظرفیت بالایی برخوردار است و با بیش از یک میلیون هکتار اراضی قابل کشت و با دارا بودن توان بالقوه تولید محصولات باغی یکی از قطب‌های کشاورزی کشور محسوب می ‌شود. در این بین شهرستان گرمی با داشتن آب و هوای مناسب و خاک حاصلخیز پیشینه بسیار بالایی در تولید انواع محصولات کشاورزی و باغات میوه می باشد.این شهرستان بخصوص در تولید درختان شلیل،گردو و انار در استان شهرت بسیاری دارد. محصولاتی مانند گردو ، گیلاس ، انار، شلیل ، هلو و …. به فراوانی در این استان به فراوانی وجود دارد. سطوح گسترده باغات و مزارع کشاورزی شهرستان گرمی از جاذبه های دیدنی این منطقه به حساب می آید.

جنگل ها و پارک های جنگلی گرمی

منطقه جنگلی اینی

روستای اینی در استان اردبیل واقع شده است. این روستا بزرگترین روستای جلگه مغان به حساب می آید. توجه به قرار گرفتن این روستا در مناطق کوهپایه ای و وجود ناهمواریهای اطراف این روستا دارای اب و هوای مطبوع می باشد که اطراف آن را جنگل ها فرا گرفته اند.وجود پوشش جنگلی به مساحت تقریبی12 هکتار ونیز یخچال طبیعی و چشمه سارهای زیاد وپرآب معدنی و مراتع زیبا در دامنه کوه شین آوار این روستا را از نظر پوشش گیاهی و گردشگری به روستایی نمونه تبدیل کرده است. جنگل طبیعی اینی از پوششهای جنگلی روستا می باشد که حدود 12 هکتار وسعت دارد از درختان مهم این جنگل می توان: بلوط،آلوچه وحشی ،ممرز، ولیک، ون، گلابی وحشی،افرا ودرختچه های نسترن ،تمشک،زرشک را نام برد.

روستاهای هدف گردشگری در گرمی

روستای خان کندی

روستای «خان كندی» مغان از توابع شهرستان گرمی با داشتن جاذبه های زیبای خدادادی دل هر گردشگری را به سمت خود مجذوب می کند. این روستای خوش اب و هوا با داشتن مراتع سرسبز و کوهها و دریاچه های زیبا ، چشمه های طبیعی، حیات وحش و، مزارع کشاورزی و باغات زیبا چشم هر بیننده ای را خیره می کند. همچنین این روستا دارای اثار تاریخی و قبور تاریخی نیز می باشد.

روستای قلعه برزند

این روستا که به عنوان الگوی هدف گردشگری معرفی گردیده است، در بخش مرکزی شهرستان گرمی در فاصله 30 کیلومتری بخش انگوت از توابع گرمی و 20 کیلومتری گرمی در ارتفاع 1090 متری از سطح دریا واقع شده است. این روستا دارای جاذبه های فراوان گردشگری از جمله امام زاده و قبرستان های تاریخی بقایای قلعه افشین سردار سپاه عباسی، تپه موزیک، یاریم تپه سی، باغات میوه و کوچه باغ ها ، رودخانه برزند چای، عاشیر شاهسون مغان کمپینگ رفاهی گردشگری می باشد.

روستای آزادلو

مرکز دهستان آزادلو روستای «آزادلو» می‌باشد که در نقطه صفر مرزی با جمهوری آذربایجان قرار دارد. این منطقه دارای جاذبه گردشگری بالایی بوده و تمامی ماه‌های بهار و تابستان شاهد گردشگرانی از هر نقطه ایران می‌باشد.این دهستان از شمال و شرق، به جمهوری آذربایجان و از جنوب به دهستان اجارود شرقی و از غرب به بخش مرکزی شهرستان گرمی محدود است. همچنین وجود چند صد هکتار باغات مختلف در این روستا یکی از دیگر از مزیت‌های مهم این منطقه به شما می‌آید.

روستای تولون

این روستا در استان اردبیل و بخش مرکزی شهرستان گرمی در 25 کیلومتری جنوب غرب شهر گرمی مغان و در مرز ایران و جمهوری آذربایجان قرار دارد. این روستابه دلیل واقع شدن در دامنه کوه‌ها دارای معماری زیبا و منحصر بفرد به اصطلاح ماسوله‌ای است و در ردیف روستاهای زیبای گردشگری ایران قرار دارد. تولون دارای مراتع سرسبز و پوشیده از انواع رستنی‌ها و گیاهان دارویی و گل‌های رنگارنگ و برکه‌ها و چشمه‌های آب سرد خودجوش مسکن اعصاب و روان و جویبارهای جاری است. کوه‌های اطراف روستای خان کندی (قبله داشی و قلی تاش) سرچشمه رودخانه تولون (تولون چایی) یکی از مهم‌ترین رود خانه‌‌های فصلی شهرستان گرمی است که با شیبی تند پس از پیمودن مسیر میان روستاهای لسگه درق، عزیزلو، تولون، سلیمانلو، مشهدلو، قشلاق و روستای تنگ سرانجام به شهر گرمی می‌رسد و درآنجا برخی آن را «گرمی چایی» می‌نامند. این رودخانه در مرز جمهوری آذربایجان به رودخانه بلغار چای یا بالهارود می‌پیوندد و در شهر بیله سوار وارد خاک جمهوری آذربایجان می‌شود. این روستا مخصوصا در دوره حکومت نادرشاه از شهرت و آبادانی خاصی برخوردار بوده‌است. روستای تولون بدلیل واقع شدن در دامنه کوهها دارای مراتع سرسبز و پوشیده از انواع رستنی‌ها و گیاهان دارویی و گلهای رنگارنگ و برکه هاو چشمه‌های آب سرد خودجوش مسکن اعصاب و روان و جویبارهای جاری بوده که همه ساله پذیرای میهمانان و گردشگران از اقصی نقاط کشور می‌باشد که برای گذراندن تعطیلات و استراحت به تولون سفر می‌نمایند.

روستای شاه تپه سی

روستای شاه تپه مربوط به دوره اشکانیان است و از جمله روستاهای تاریخی و مهم شهرستان مغان ودر دهستان برزند است که در شمال غربی گرمی مغان بین روستا های مجید لو ،آلیشان قشلاقی وتیکانلو در محل تلاقی رود خانه های برزند وساری قمیش قرار دارد. این روستا به خاطر داشتن تپه تاریخی شاه تپه سی اهمیت خاصی دارد بررسی های بعمل آمده نشان می دهد قدمت آن به اوایل اسلام وحتی قبل از آن می رسد .اهالی معتقدند که نادر شاه افشارهم در این محل تاج گذاری کرد.

روستای اینی

روستای اینی در استان اردبیل واقع شده است. این روستا بزرگترین روستای جلگه مغان به حساب می آید.روستای اینی خود به سه بخش روستای اینی علیا روستای اینی سفلی و روستای اینی وسطی تقسیم میشودکه اینی وسطی مرکز این سه روستا محسوب میشود.روستای اینی علیا بزرگترین روستای اینی می باشد. روستای اینی دارای جاذبه های گردشگری متعددی است. از جمله این آثار: اینی قالاسی ، شهر قدیمی دیگه بر و تپه های باستانی، آتشکده ها (اوجاق)، و مسجد غریبان، جنگل تفریحی و…می باشند. با توجه به قرار گرفتن این روستا در مناطق کوهپایخ ای و وجود ناهمواریهای اطراف این روستا دارای اب و هوای مطبوع می باشد که اطراف آن را جنگل ها فرا گرفته اند.