رستمکلا از شهرهای همجوار بهشهر است که با آب و هوایی مشابه شهرستان زیبای بهشهر که در مطالب گذشته از جاهای دیدنی فراوان بهشهر نوشته شد. اما در این مطلب قصد داریم جاذبه های زیبای گردشگری رستمکلا شهر طبیعی استان مازندران را معرفی کنیم.
رُستَمکُلا یا رُستَمکَلا با نام محلی رِستِمکِلا یکی از شهرهای استان مازندران است.
رُستَمکلا شهری در حال توسعه، در شهرستان بهشهر است و در ۸ کیلومتری جاده نکا به بهشهر واقع شدهاست. این شهر جمعیتی برابر با ۱۱۶۸۶ نفر دارد.مردم رستمکلا به زبان مازندرانی گویش می کنند.رُستَمکلا در تقسیمات کشوری در گذشته جزء دهستان قره طغان بوده و اکنون در بخش مرکزی شهرستان بهشهر قرار گرفتهاست.
دیدنیهای رستمکلا
پارک جنگلی مهربان رود یا میروون
مرکز اصلی تفریح مردم این شهر «میرِوون» است (نامهای دیگر: «سیاه چال»، «مِه رَوان رود»، «مِرِوون»، میباشد فاصله هوایی تا میروون ۷ کیلومتر و فاصله زمینی از جاده اصلی حدود ۱۶٫۵ کیلومتر و از مسیر سِراج خِل ۹٫۵ کیلومتر میباشد). طی سالهای اخیر نام «مهربان رود» بدون هیچ سابقه تاریخی و علت مشخص به منطقه میروون (مِرِوون) نسبت داده شدهاست که لازم است اصلاحاتی جهت برگرداندن آن به نام اصلی و محلی خود صورت گیرد.
بِنِه قَلیون در مسیر میروون میباشد و مکان دیگر تفریحی در جنگل است.
این شهر از شرق به روستای گرجی محله و غرب به روستای کلت و از شمال به روستای قره تپه و از جنوب به کوههای البرز همجوار میباشد.
«او گردشی» (ogardeshi) (به فارسی: محل گردش آب) در جنگل و چند کیلومتر قبل از میروون میباشد در این مکان آب چند نهر به صورت طبیعی در زمین فرومیرود میزان آبی که در این محل فرومیرود در تابستان بیش از چندین لیتر بر ثانیه میباشد.
نام برخی از مناطق جنگلی مورد استفاده مردم شهر:
۱: آقا چشمه ۲: بِنِه قَلیون ۳: او گردشی (آب گردشی) ۴: میروون (مه روان: “مهای که روان است”) ۵: چکش دره ۶: سیاه چال ۷: آقا زمین ۸: پنج بِرار ۹: محسن کوه ۱۰: سِراج خِیل ۱۱: میون دوک ۱۲: محمد جبه چال ۱۳: سه کیله راه ۱۴: صابون دره ۱۵: راسته کوه ۱۶: گَد ببا کوه ۱۷: کان حسن ۱۸: شیر کمر بِن ۱۹: ربیع چشمه ۲۰: لَبلَبه سنگ ۲۱: تاجی غار ۲۲: دختر قلعه ۲۳: اِزدار کوه
تپه باستانی گوهرتپه از جمله مکانهای دیدنی در این شهر میباشد آثار یافت شده در این تپه به ۴۰۰۰ تا ۷۰۰۰ سال قبل نسبت داده میشود و آثار و تمدن سکونت به صورت متراکم در آن مشاهده میشود که در حدود ۵۰ هکتار وسعت دارد بخشهای کاوش شده این تپه برای بازدید عموم قرار داده شدهاست.
در غار مخرن آثاری که نشانگر سکونت انسان بود در سال ۱۳۲۸ بدست آمده بود. غار «کال دره» در ضلع جنوب غربی رُستَمکلا و تقریباً متصل به شهر واقع میباشد.
از جمله مکانهای دیگر قدیمی و دیدنی شهر شامل:
امامزاده محمد: این اثر در حاشیه غربی شهر رستمکلا واقع شده و از نظر شکل ظاهری شبیه آرامگاههای عصر تیموری میباشد این بنا از دو بخش بدنه و گنبد تشکیل گردیده که حد فاصل این دو قسمت را تزیینات سینه کفتری پوشانده شدهاست از دیگر اجزا تزیینی میتوان به سر ستونهای چوبی به شکل سرشیر در این بنا اشاره نمود.
خانه کاردلی :
تکیه سلطانی: در جنوب شرقی شهر رستمکلا واقع شده و متعلق به دوره قاجاریه میباشد و نمای اصلی (شرقی) بنا از ارسیهایی تشکیل میدهد. ستونها، به اسامی ائمه بوده که در دو جهت و به صورت قرینه کنده کاری شدهاست.
تکیه حاج حسن: این بنا قبل از تغییرات در آن جز زیباترین ساختمان دوره قاجار در این شهر بودهاست اما طی سالهای اخیر تغییرات زیادی در نمای اصلی و داخلی آن داده شدهاست، این بنا دو طبقه ساخته شده ا ست و متعلق به دوره قاجار است با مقایسه و تحقیق، تاریخ ساخت بنا سال ۱۲۸۰ هجری قمری (۱۵۰ سال قبل) تخمین زده شد (بر اساس تحقیقات حسین کاردری و مهدی جهانبخش). این تکیه مکانی برای مراسم مذهبی از جمله تعزیه بودهاست و در آن اتاقهایی برای اسکان افراد برگزارکننده مراسم داشته که فضای اصلی (روبرو) آن (سالن) کاملاً باز بوده تا افراد حاضر در آن به راحتی بتوانند مراسمهای مذهبی را مشاهده کننند. نِپار تکیه حاج حسن نیز معروف بودهاست. توصیف شکل قدیمی آن: تکیه حاج حسن رستمکلا بنایی با نمای آن آجری بوده و سقف آن پوشیده از سفال است. معماری این تکیه شامل یک ایوان با شش ستون چوبی و سرستونهای زیبای کندهکاری شدهاست. ایوان دارای دو ورودی بوده و اتاقهایی در دو طبقه بهطور قرینه در دو طرف ایوان وجود داشتهاست. شاهنشین طبقه دوم دارای پنجرههای اُرُسی دولنگهای و سهلنگهای بسیار ظریف و پرکار بوده، سقف اتاقها و ایوان پلکوبی شده و دارای کتیبه و نقاشی تزیینی بودهاست. این بنا تاکنون توسط میراث فرهنگی ثبت نشدهاست به همین دلیل تغییراتی زیادی در آن داده شدهاست.
حسینیه علیزاده: این بنا متعلق به دوره قاجار میباشد. اتاق مرکزی که زیباترین اتاق این مجموعه میباشد دارای پنجرههای ارسی، نورگیرهای مشبک تزیینی با شیشههای الوان.
حسینیه فرحی: این بنا در مرکز شهر رستمکلا قراردارد. بنای حسینیه دارای نقشه مستطیل شکل ساخته شدهاست. این بنا با مصالح آجر، آهک، چوب و دارای سقف سفال پوش است. حسینیه فرحی دارای یک اتاق مرکزی و دو اتاق جانبی در سمت جنوبی است. ازجمله تزیینات زیبای بنا، پنجرههای ارسی و درهای مشبک با شیشههای الوان است که با مهارت ساختهاند. اتاق مرکزی از دو اتاق جانبی بزرگتر و دارای پنجره بزرگ ارسی به ابعاد ۳٫۸*۴ است. طاقچههای تزیینی و گچبریهای ساده و طرح دار از دیگر تزییات بکار رفته در این بناست. حسینیه فرحی با توجه به سبک معماری و دیگر تزیینات وابسته به معماری بکار رفته در آن متعلق به دوران قاجاریه است.
خانه رُستَمکلایی: منزل مرحوم سید مصطفی رُستَمکلایی فرزند حاج سید کریم رُستَمکلایی از تجار و ملاکین بزرگ منطقه در گذشته بودهاست. این ساختمان دو طبقه مربوط به دوره قاجار میباشد، این بنا دو اتاق در ضلع شرقی و غربی در طبقه همکف و دو اتاق به همان شیوه در طبقه است. در اضلاع مختلف این بنا درهای زیبا با تزیینات شیشههای الوان در بالای آنها، زیبایی بنا را دو چندان کردهاست.
خانه توکلی: مشابه خانه رستمکلایی با اندکی تفاوت میباشد.
(توجه شود که تاریخ ساخت امامزاده محمد را حدود سال ۶۵۰ هجری قمری و هفت بنای دیگر را متعلق به یک دوره تاریخی و حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ سال پیش تخمین میزنند)
خانه کوهی رستمکلائی : که در گذشته دو خانه در کنار هم بوده یکی متعلق به شهربانو کوهی رستمکلائی و دیگری به صالح کوهی رستمکلائی بوده و هم اکنون یک ساختمان پابرجا می باشد.
خانه حیدری :
معرفی سایت موزه گوهرتپه
گوهر تپه بهشهر در دو کیلومتری شمال غربی رستم کلا یا کیلومتر ۴۰ جاده ساری – بهشهر قرار گرفته است. گوهر تپه یکی از محوطه های بزرگ پیش از تاریخ شمال ایران در استان مازندران است. انسانهایی که در غارهای باستانی مازندران چون غار کومیشان، غار هوتو و غار کمربند زندگی میکردند پس از خروج از غار به مرور باعث پیدایش گوهرتپه شدند، این تپه انسان ساز است. یعنی با گذشت زمان مردم ساکن با از بین رفتن مکان های قبلی به مکان های بالاتر آمده اند. در عصر نوسنگی شکل زندگی روستانشینی داشته و در دوره برنز و مفرغ مورد توجه قرار گرفته و حالت شهر نشینی پیدا کرده است. احتمالا تا دوره برنز میانی فضای مسکونی و محل دفن در یک مکان بود. اما در دوره برنز متاخر (۴۰۰۰ سال قبل) هم از وسعت شهر کاسته شد و هم قبرستان را به خارج از فضای مسکونی انتقال دادند. در بین دوره برنز و آهن حدود ۲۰۰ سال این منطقه خالی از سکنه شد و در عصر آهن، قبرستان را به خارج از مکان مسکونی بردند و مکان دارای سراشیبی را برگزیدند تا شاهد نفوذ آب نباشند. اقوام این منطقه پس از فروپاشی شهر و کوچ به مناطق کوهستانی اجساد نیاکان خود را برای تدفین در زادگاه شان به گوهر تپه حمل کرده و همراه با مراسم آیینی در این منطقه به خاک میسپردند. (این رسم همچنان در میان کوچ نشینان منطقه رایج است و نیاکان خود را در زادگاه شان تدفین میکنند)
این محوطه باستانی در دشت رسوبی واقع شده که در جنوب آن ارتفاعات با پوشش جنگلی و کوهستان سرسبز قرار گرفته است. همچنین تراس های مناسب و دشت های میان کوهی در ارتفاعات منتهی به دشت ها از مکان های قابل جذب نخستین گروه های ساکن در منطقه بود که شواهدی از دوران پارینه سنگی و فراپارینه سنگی در این دره ها به دست آمده است.
در جریان دوران های زمین شناسی غارهای زیادی در این منطقه تشکیل شده که در نتیجه، استقرارهای بعدی انسان در آنها ایجاد شده است. گوهرتپه یکی از استقرارگاه های پیش از تاریخی ایران است که در دوران مس و سنگ ( ۳۵۰۰ ق.م) شکل گرفته است. قرار داشتن این محوطه در حد فاصل دره ها و غارهای باستانی همچون غار هوتو و کمربند، کومیشان، اهمیت آن را دو چندان کرده است. با توجه به شرچشمه های آبی، جنگل، دریا، غارها، منابع مصنوعات سنگی و شرایط مطلوب منطقه همراه با پتانسیل های موجود دیگر، گوهرتپه به صورت تدریجی مسیر توسعه را پیمود و در دوران مفرغ (۱۸۰۰-۳۰۰۰ ق. م) به شهری بزرگ با وسعت ۵۰ هکتار تبدیل شد بود.
بقایای آثار فرهنگی به دست آمده در میان لایه های دوره مس و سنگ (کالکولتیک) و عصر مفرغ (برنز) و شیوه توزیع و پراکنش آن در سطح تپه بیانگر آن است که توسعه گوهرتپه روند تدریجی داشته و این محوطه در دوره مفرغ میانی (۲۴۰۰ ق.م) به بالاترین حد وسعت رسید، هم چنین بقایای تدفین دروه مفرغ جدید (۱۷۰۰ ق. م) بر روی لایه های مفرغ میانی گویای این مطلب است که در دوره مفرغ جدید از وسعت گوهرتپه کاسته شده و گورستان به خارج از فضای مسکونی هدایت شده است. تحول تدریجی اواخر دوره مرغ جدید تا عصر آهن II (۱۱۰۰ ق.م) با پژوهش و مطالعه بر روی آثار فرهنگی همچون سفال، اشیا مفرغی (برنزی)، مهر، اشیا تزیینی، ساختارهای معماری قابل شناسایی می باشد.
چنین به نظر می رسد آن چه به عنوان مواد فرهنگی دوره مفرغ جدید (۱۷۰۰- ۲۰۰۰ ق. م) در لایه IIIc تپه حصار دامغان و گورستان قیطریه تهران در عصر آهن I (۱۵۰۰ ق.م) به دست آمده، در گهرتپه در میان تدفین های عصر آهن II (۱۱۰۰ ق م) قابل پیگیری می باشد. آثار معماری بدست آمده در گوهر تپه استفاده از چینه، خشت و سنگ را در پی بناها تایید نموده که به وسیله تیرک های چوبی و افقی و نی اندود شده، پوشش دهده شده اند. در گوهر تپه ابزارهای سنگی زیادی بدست آمده که از آن جمله می توان به تیغه ها، تراشه ها و هاون های سنگی اشاره کرد که از کانی های چرت و فلینت در میان لایه های سنگ آهک منطقه به دست آمد و کاربرد این ابزارهای سنگی جهت درو کردن غلات، تکه کردن گیاهان و گوشت حیوانات و آسیاب کردن گندم و دانه های گیاهی بوده است.
از جمله آثار شاخص یافت شده طی کاوش های علمی باستان شناسی در گوهر تپه می توان به جنگ افزارهای مفرغی و آهنی شامل سرنیزه، خنجر و هم چنین اشیای تزیینی (آویز، گردنبند، دستبند و …) و مهره های سنگی، پیکرک های حیوانی و انسانی، ریتون های سفالی به شکل لاک پشت و پرنده و ابزار استحصال و نمونه های مختلف دوک، سردوک، فلاخن و ژتون و دیسک های سفالی اشاره کرد.
در این محل به کوشش سازمان میراث فرهنگی موزه سرباز باستان شناسی افتتاح شده است. بازدیدکنندگان می توانند آنچه را که باستان شناسان از دل خاک بیرون آوردهاند را مشاهده کنند. نحوه تدفین و اجناسی که در گذشته کنار مردگان قرار داده می شد در این موزه دیده می شود.